قبول
قبول این است که مشتری بگوید: «قبلت» یا «اشتریت» یا «ابتعت» و نظیر آنها، [۱] [۲]که مقابل ایجاب است.
هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که: (اگر بعد از مرگ وارثی نداشتم باید چیزی را که به تو صلح کرده‌ام وقف کنی) و او نیز این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل کند.
عنوان مسئله:
هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که: (اگر بعد از مرگ وارثی نداشتم باید چیزی را که به تو صلح کرده‌ام وقف کنی) و او نیز این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- پدر این جانب در زمان حیات خود اموال خود را به سه قسمت تقسیم کرد یک قسمت آن را به عنوان مهریة همسرش و قسمت دیگر را به کوچکترین فرزندش و قسمت سوم را نیز به این جانب صلح کرد و با انتقال سند رسمی در اختیارمان قرار داد ایشان بواسطه صلح فوقالذکر این جانب را مکلف به انجام واجبات مالی و بدنی از قبیل حج واجب و نماز و روزه قضا نموده است حال برخی از برادران و خواهرا ن با طرح مسایلی چون حرمت محروم از ارث کردن ویا کراهت تقسیم مال در زمان حیات نسبت به مساله فوق تشکیک کردهاند. لطفاً وجه شرعی مساله را بیان نمایید.
- زوج با شرط مطلق و صریح و بر مبنای اینکه زوجه سابقه ازدواج قبلی نداشته باشد، زن را به زوجیت قبول نمود. قبل از عقد حتی در سند ازدواج نیز زوجه خودش را متصف به این صفت نمود که سابقه ازدواج قبلی ندارد. پس از عقد، خلاف این شرط و وصف کشف شد و محرز شد زوجه قبلاً ازدواج کرده و طلاق هم گرفته بوده است و فیالواقع تدلیس زوجه فاش شد و زوج هم فوراً اعلام فسخ نمود. آیا غیر مدخوله بودن زوجه در ازدواج قبلیاش، به اطلاق این شرط لطمهای میزند؟ به عبارت دیگر چنانچه زوجه در ازدواج قبلیاش مدخوله نشده باشد، در فرض فوق، تدلیس و فسخ محقق شده است یا خیر؟
- با توجه به اینکه قرض دادن به شرط سپردهگذاری ربای حکمی بوده و حرام است؛ بعضی بانکها اخیراً قراردادی را تنظیم کرده و اجرا میکنند به این صورت که مشتری یک سپرده سرمایه گذاری افتتاح میکند که طبق قرارداد و بر اساس وکالتی که به بانک میدهد بانک سپرده او را به همراه سرمایه خود بانک و سپردههای سایر سپردهگذاران در کارهای اقتصادی سودآور شرعی و قانونی به کار میگیرد و از سود حاصله به صورت علیالحساب 10% به او سود میدهد و ضمن همین قرارداد توافق میکنند اگر مشتری بخواهد میتواند کل سود یا بخشی از آن را با دریافت یک تسهیلات مثلاً فروش اقساطی به مبلغی چهار برابر آنچه وی سرمایه گذاری کرده معاوضه کند. در صورت درخواست سپرده گذار، سودهای سپرده به وی پرداخت نشده و مال بانک خواهد بود و به وی یک تسهیلات مثلاً فروش اقساطی داده میشود و هر وقت اقساط این تسهیلات به پایان رسید، مشتری میتواند پولی را که به عنوان سرمایه گذاری در آن بانک گذاشته بردارد و یا سود آن را دوباره خودش دریافت کند. با توجه به این که ماهیت این سپرده وکالت است نه قرض، آیا انجام چنین معاوضه و معامله صحیح است یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] صلح اموال به شرط داشتن حق تصرف
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی مال خود را به موجب وصیت، وقف بر مستمندان کند، آیا تحقّق چنین وقفی منوط به قبول حاکم است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی زمینی را طی یک وقفنامه عادی وقف می کند و پس از گذشت ده سال اقدام به عقد مصالحه کرده و ملک مذکور را صلح می کند، آیا وقف محقق گردیده است؟ و در صورت صحت وقف، آیا صلح بعد از وقف صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه واقف بدون اطلاع از دیون خود وقف کند و این وقف به طلبکار ضرر بزند آیا وقف صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی زمینهای خود را به اولاد خود صلح کرده و در ضمن، شرط کرده که تا زنده است منافع آنها مال خودش باشد و فعلاً خودش نمی تواند زراعت کند، می خواهد آنها را به غیر اجاره دهد و از مال الاجاره استفاده کند، بفرمایید آیا این نوع صلح و سپس اجاره دادن صحیح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مستاجر می تواند شرط نماید که هرگاه مال مورد اجاره با تعدّی و تفریط او تلف شود، مسئولیّتی نداشته باشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا می توان در ضمن صلح، شرط قرض کند؟ مثلا بگوید 50 هزار تومان به تو صلح می کنم به شرط آنکه 200 هزار تومان یکساله به من قرض بدهی؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه شخصی چیزی را به شخصی صلح کند و با او شرط کند که وجهی به او قرض دهد و تا مدّت معیّنه از او مطالبه نکند که قرض در ضمن صلح باشد، آیا به این طریق ممکن میشود از موضوع ربا خارج شد یا خیر؟ و اگر صاحب پول اصرار کند که بیشتر از آن چه مدیون میخواهد بدهد به او صلح کندصحیح است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی تصمیم دارد مبلغ سپرده سرمایهگذاری خود در بانک، و نیز سهام مشخّصی را وقف آستان حضرت عبدالعظیم (ع) کند: به شرط آن که تا خود زنده است از سود سپردهگذاری و سهام استفاده نموده و پس از مرگ وی وقف باشد. آیا چنین وقفی صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اجرای صیغه وقف در صحّت آن شرط است؟ و بر فرض شرط بودن، آیا عربی بودن صیغه، شرط است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه بین کسانی که مالی را برای آنان وقف کردهاند به گونهای اختلاف پیدا شود که اگر مال وقفی را نفروشند، گمان آن برود که مال یا جانی تلف شود، میتوانند آن مال را بفروشند و بین موقوفعلیهم تقسیم نمایند، ولی چنانچه اختلاف تنها با فروختن و تهیّه مال دیگر برطرف شود، لازم است آن موقوفه به مال دیگری تبدیل و یا با پول فروش آن، مال دیگری خریداری شود و به جای مال اوّل و در همان منظور وقف اوّل وقف گردد.
- وقف باید منجّز و بدون تردید انجام شود، پس اگر واقف آن را معلّق به شرطی کند که وجود آن شرط در حال یا آینده قطعی یا محتمل باشد، دو صورت دارد: اوّل:چنانچه آن شرط از شرایط صحّت وقف نباشد، صحّت وقف محلّ اشکال است، مثل این که بگوید: (اگر خداوند پسری به من عطا کرد، خانهام وقف باشد). دوم: اگر آن شرط در نظر واقف قطعی باشد و در صحّت وقف دخالت داشته باشد، وقف صحیح است، مانند این که بگوید: (اگر آن خانه مال من باشد، آن را وقف نمودم).
- اگر میّت هیچ وارثی نداشته باشد، همه مال او متعلّق به امام مسلمین است که در زمان غیبت باید به فقیه جامعالشرایط پرداخت شود.
- اگر مقداری مال که برای حجّ کافی است به کسی بدهند و با او شرط کنند که در راه مکّه خدمتگزاری کسی که مال را داده بنماید، واجب نیست آن را قبول نماید.
- اگر کسی بخواهد طلب یا حقّ خود را با دیگری صلح کند، در صورتی صحیح است که او قبول نماید.
- در حبس ملک نیز نظیر وقف، بلوغ و عقل صاحب ملک شرط است و به احتیاط واجب قبض شرط صحّت آن است. همچنین مالک نباید سفیه باشد و یا این که به واسطه ورشکستگی توسط حاکم شرع از تصرّف در اموال خود منع شده باشد و صحت حبس بر اشخاص منوط به قبول آنان است.
- در حبس ملک نیز نظیر وقف، بلوغ و عقل صاحب ملک شرط است و به احتیاط واجب قبض شرط صحّت آن است. همچنین مالک نباید سفیه باشد و یا این که به واسطه ورشکستگی توسط حاکم شرع از تصرّف در اموال خود منع شده باشد و صحت حبس بر اشخاص منوط به قبول آنان است.
- کسی که مالی را وقف میکند باید برای همیشه وقف کند، پس اگر مثلاً بگوید: (این مال تا ده سال وقف باشد و بعد نباشد) و یا بگوید: (این مال تا ده سال وقف باشد و بعد تا پنج سال وقف نباشد و بعد دوباره وقف باشد) باطل است و به احتیاط واجب باید وقف از هنگام خواندن صیغه باشد، پس اگر مثلاً بگوید: (این مال بعد از مردن من وقف باشد)، چون از هنگام خواندن صیغه تا مردن وی وقف نبوده، اشکال دارد.
- لازم نیست در وقف صیغه بخوانند و یا صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلکه با هر لفظ یا عملی وقف بودن چیزی را بفهماند و آن را تحویل دهد، صحیح است؛ مثلاً اگر بگوید: (خانه خود را وقف کردم) و آن را تحویل موقوفعلیه یا متولی وقف دهد، وقف صحیح است و محتاج به قبول هم نیست، حتّی در وقف خاص.
- اگر زنی بمیرد و جز شوهر هیچ وارثی نداشته باشد، همه مال او به شوهر میرسد و اگر مردی بمیرد و جز زن وارث دیگری نداشته باشد، یک چهارم مال به زن میرسد و بقیّه مال امام مسلمین است که در زمان غیبت به فقیه جامعالشرایط داده میشود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که اگر بعد از مرگ وارثی نداشتم، باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] هرگاه مال خود را بکسی صلح نماید و با او شرط کند که بعد از مرگ من باید چیزی را که بتو صلح کردم وقف کنی، و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که اگر بعد از مرگ وارثی نداشتیم باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند ؛ باید به شرط عمل نماید .
- [آیت الله بروجردی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که اگر بعد از مرگ وارثی نداشتم، باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله سبحانی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که بعد از مرگ چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند; باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله سبحانی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که بعد از مرگ چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند; باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که باید چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] هرگاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند و بگوید که بعد از مرگ من باید چیزی را که به تو صلح کردم مثلا وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند باید به شرط عمل نماید
- [آیت الله سیستانی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید ، و با او شرط کند و بگوید که بعد از مرگ من باید چیزی را که به تو صلح کردم مثلاً وقف کنی ، و او هم این شرط را قبول کند ، باید به شرط عمل نماید .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هر گاه مال خود را به کسی صلح نماید و با او شرط کند که چیزی را که به تو صلح کردم وقف کنی و او هم این شرط را قبول کند، باید به شرط عمل نماید.