حیات
حیات مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.
اگر انسان وصیّت کند که چیزی به کسی بدهند، در صورتی آن کس مالک آن چیز می‌شود که آن را قبول کند، اگرچه قبول در حالِ حیات وصیّت کننده باشد.
عنوان مسئله:
اگر انسان وصیّت کند که چیزی به کسی بدهند، در صورتی آن کس مالک آن چیز می‌شود که آن را قبول کند، اگرچه قبول در حالِ حیات وصیّت کننده باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی نماز و روزه استیجاری را قبول کرد، در صورتی که برای انجام دادن آنها وقتی معیّن نشده باشد، تا چه مدت برای انجام آنها فرصت دارد؟
- فروش گوشت غیر مذکی و خرچنگ به کفار چه حکمی دارد؟ پولی که انسان از این راه به دست آورد مالک می‌شود؟
- چند سوال داشتم خواهشمندم در صورت امکان به سوال های بنده جواب دهید. آیا در صورتی که زن با قبول دریافت مهریه از طریق اموال همسر و تقسیط از تمکین به دلیل حق حبس امتناع کند مستحق حق نفقه خواهد شد؟ آیا در صورتی که میزان مهریه بر اساس اقساط پیش از چندین سال طول بیانجامد آیا زن می¬تواند از تمکین سر باز زند و آیا در این حالت زن ناشزه محسوب می¬گردد؟ در صورتی که زن با قبول دریافت مهریه از طریق اموال همسر و تقسیط از تمکین به دلیل حق حبس امتناع کند مستحق حق نفقه خواهد شد؟
- مردی که بی دین است یا از بین اصول دین، فقط خدا را قبول دارد، در صورتی که اظهار عقیده نکند، آیا به صرفِ داشتن موی بلند سر، میتوان او را مؤاخذه نمود؟
- نماز خواندن برای مردان در پارچههایی که فعلاً مشهور است که حریر هستند، ولی انسان نمیداند که حریر واقعی و طبیعی هستند یا مصنوعی، چه صورتی دارد؟
- آیا موطن پدر (در دو صورتی که زادگاه فرزند باشد یا نباشد)، برای فرزند نیز وطن محسوب می‌شود یا خیر؟ و ملاک وطن بودن مکانی برای انسان چیست؟
- شخصی مقلّد امام خمینی رحمهالله بوده و پس از ارتحال ایشان با تقلید از آیت اللّه اراکی رحمهالله در مسأله بقا بر تقلید میّت، بر تقلید از امام رحمهالله باقی مانده است. در صورتی که این فرد در زمان حیات آیت اللّه اراکی رحمهالله به جز مسأله بقا بر تقلید مجتهد میّت، در مسأله دیگری از ایشان تقلید ننموده باشد، آیا میتواند در حال حاضر در مسائل دیگر، نظیر تمام بودن نماز شخص کثیر السفر از آیت اللّه اراکی رحمهالله تقلید نماید، در صورتی که بر اصل تقلید خود از امام رحمهالله نیز باقی باشد؟
- خرید کتاب یا هر وسیله دیگری که در آینده از آنها استفاده خواهد شد و جزء احتیاجات انسان می‌شود، اما هم اکنون مورد استفاده نیست، خمس دارد یا نه؟ آیا حکم مسأله در صورتی که اگر الان آن وسیله را تهیه نکند، به هنگام نیاز نمیتواند آن را تهیه کند، با صورتی که به هنگام نیاز، قادر بر تهیه است، متفاوت است یا خیر؟
- در بعضی موارد، پزشکان در مورد بیماران چنین اظهار نظر میکنند که مثلاً روزه گرفتن برای این فرد، هشتاد درصد مضر است و منظورشان این است که طبق آمار علمی، هشتاد در صد افرادی که با داشتن این بیماری روزه میگیرند، دچار ضرر میشوند. در صورتی که این اظهار نظر برای انسان مسلّم باشد، با توجه به این که انسان وضعیت خود را از نظر تطبیق آمار بر خودش نمیداند، حکم روزه او چیست؟
- با توجه به این که سجده بر چیزهای خوردنی صحیح نیست، سجده کردن بر چیزهایی که در بعضی از کشورها از چیزهای خوردنی است، ولی در کشوری دیگر خوردنی نیست، چه حکمی دارد؟ سجده کردن بر گیاهی که از غذاهای حیوانات است، ولی در موارد کمی، انسان نیز از آن استفاده میکند، چه صورتی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا اگر ورثه در زمان حیات موصی، وصیّت او را نسبت به بیشتر از ثلث اجازه بدهند، برای نفوذ آن کافی است؟ و بر فرض کفایت، آیا جایز است بعد از مردن موصی از اجازه خود عدول کنند؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی در حیات خود کسی را وصی کرده و او قبول نکرده، پس از فوت دوباره وصیت کرده شخص مشار الیه وصی باشد، آیا مجوزی هست که با اکراه چنین وصیتی را بر کسی تحمیل کنند؟
- [آیت الله سبحانی] پدرم وصیت نمود تا زمانی که مادر در قید حیات است منزل را نفروشید و احترامش را حفظ کنید ولی پدر پس از چند سال آن منزل را به مادر با سند رسمی منتقل نمود مادر پس از فوت پدر این منزل را به یکی از فرزندانش تملیک نمود آیا مادر مالک منزل می باشد یا وصیت به قوت خود باقی است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر وصیّت کرده تا زمانی که همسرش (مادرم) در قید حیات است حقّ فروش منزل را ندارید آیا این وصیّت نافذ است و نماز خواندن ورثه یا دیگران در این منزل در صورتی که بعضی از ورثه نسبت به این وصیّت معترض هستند چگونه است؟
- [آیت الله سیستانی] اگر به فردی ارث رسیده به نصاب زکات بدهند پس از فوت وصیت کننده وعدم قبول ارثی مانند طلا باوجودی که ارث قانونی مال اوست باید زکا ت بدهد؟
- [آیت الله سبحانی] فردی وصیت کرده به این که قسمتی از اموال خود را به شخصی بدهند ولی آن شخص (موصی له) پس از چند روز فوت کرده، آیا وارث وی اختیار قبول را دارد؟
- [سایر] حیات انسان دارای چه مراحلی است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه در وصیّت تملیکیّه، بعد از فوت موصی، موصی له وصیّت را قبول کند، لطفاً بفرمایید: آیا وصیّت لازم می‌شود، یا قبض وی هم لازم میباشد؟
- [سایر] میزان اختیارات انسان در حیات برزخی چقدر است؟
- [آیت الله سیستانی] آیا متولی می تواند از تولیت اعراض کند با فوت واقف و قبول متولی در حیات واقف ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وصیّت کند چیزی را به کسی بدهند و آن کس پیش از آن که قبول یا رد نماید بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیّت را رد نکردهاند، میتوانند آن چیز را قبول نمایند، ولی این در صورتی است که مراد وصیّت کننده شخص موصیله نباشد و وصیّت کننده از وصیّت خود برنگردد وگرنه ورثه حقّی به آن چیز ندارند.
- کسی که انسان وصیّت میکند که چیزی به او بدهند، باید هنگام وصیّت وجود داشته باشد، پس اگر وصیّت کند به بچّهای که ممکن است فلان زن حامله شود چیزی بدهند، باطل است؛ ولی اگر وصیّت کند به بچّهای که در شکم مادر است چیزی بدهند اگرچه هنوز روح نداشته باشد وصیّت صحیح است، پس اگر زنده به دنیا آمد، باید آنچه را که وصیّت کرده به او بدهند و اگر مرده به دنیا آمد، وصیّت باطل می‌شود و آنچه را که برای او وصیّت کرده، ورثه میان خودشان قسمت میکنند.
- اگر انسان از وصیّت خود برگردد، مثلاً بگوید ثلث مالش را به کسی بدهند و بعد بگوید به او ندهند، وصیّت باطل می‌شود و اگر وصیّت خود را تغییر دهد، مثل آن که قیّمی برای بچّههای خود معیّن کند و بعد دیگری را به جای او قیّم نماید، وصیّت اوّل او باطل می‌شود و باید به وصیّت دوم او عمل نمایند.
- اگر وصیّت کند که بدهی او را بدهند و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند و کار مستحبّی هم انجام دهند، چنانچه وصیّت نکرده باشد که اینها را از ثلث بدهند، باید بدهی او را از اصل مال بدهند و اگر چیزی زیاد آمد، ثلث آن را به مصرف نماز و روزه و کارهای مستحبّی که معیّن کرده برسانند و در صورتی که ثلث کافی نباشد، اگر ورثه اجازه بدهند، باید وصیّت او عملی شود و اگر اجازه ندهند، باید نماز و روزه را از ثلث بدهند و اگر چیزی زیاد آمد، به مصرف کارهای مستحبّی که معیّن کرده برسانند.
- اگر به کسی حواله بدهند که به حواله دهنده بدهکار است، احتیاط واجب آن است که قبول کند؛ ولی حواله دادن به کسی که بدهکار نیست، در صورتی صحیح است که او قبول کند و نیز اگر انسان بخواهد به کسی که جنسی بدهکار است، جنس دیگری حواله دهد، مثلاً به کسی که جو بدهکار است گندم حواله دهد، تا او قبول نکند حواله صحیح نیست.
- اگر مصرفی که میّت معیّن کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیّت او در بیشتر از ثلث، در صورتی صحیح است که ورثه راضی باشند و اگر مدّتی بعد از مردن او هم اجازه بدهند، صحیح است.
- اگر وصیّت کند چیز معیّنی را به کسی بدهند و بعد وصیّت کند که نصف همان چیز را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- اگر کاری کند که معلوم شود از وصیّت خود برگشته، مثلاً خانهای را که وصیّت کرده به کسی بدهند، بفروشد یا دیگری را برای فروش آن وکیل نماید، وصیّت باطل می‌شود.
- کارهایی که زن انجام میدهد و مستلزم پایمال شدن حقوق شوهر نمیشود نظیر وصیّت کردن یا قبول وصیّت احتیاج به اجازه شوهر ندارد.
- وصی در رابطه با برداشتن اجرت از مال میّت یکی از چند صورت را دارد: اوّل:اگر مورد وصیّت انجام معاملات باشد، چنانچه وصیّت کننده اجرتی برای وصی تعیین نکرده و وصی هم آن را به طور مجّانی قبول کرده باشد، عمل به وصیّت واجب است و حق ندارد برای عمل کردن به آن اجرتی از مال میّت بردارد و اگر برای او اجرتی معیّن کرده یا وصی آن را مجّانی قبول نکرده باشد، اجرت آن را طلبکار است. دوم: اگر مورد وصیّت، انجام عبادات نظیر حجّ و نماز و روزه برای میّت باشد، چنانچه وصیّ در زمان حیات میّت انجام آن را به طور مجّانی قبول کرده باشد، باید به همان نحو عمل کند و اگر انجام آن را با اجرت قبول کرده باشد، یکی از دو حالت را دارد: الف وصیّت کننده اجرت انجام آنها را معیّن کرده باشد که در این صورت، در حکم اجاره است و وصی باید طبق مفاد وصیّت عمل نماید و اجرت معیّن را از مال میّت بردارد. ب وصیّت کننده اجرت آن را به طور نامعیّن قرار داده باشد که در این صورت، در حکم اجاره باطل بوده و بعید نیست وصیّ بتواند اجرت معمولی کار خود را از مال میّت بردارد. سوم:اگر وصیّت به شکل جُعاله باشد به عنوان مثال وصیّت کننده گفته باشد: (هر کس پس از مرگ من از طرف من حجّ بجا آورد فلان مبلغ از دارایی من مال او باشد) وصیّ به همان اندازه که مقرّر شده مستحقّ اجرت میباشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان وصیت کند که چیزی به کسی بدهند، در صورتی زائد آن کس آن چیز را مالک می‌شود که بعد از مردن وصیت کننده آن را قبول کند و اگر در زمان زنده بودن او قبول نماید مالک نمیشود.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان وصیّت کند که چیزی به کسی بدهند، در صورتی آن کس آن چیز را مالک می‌شود که آن را قبول کند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان وصیّت کند که چیزی به کسی بدهند در صورتی آنکس آن چیز را مالک می‌شود که بعد از مردن وصیّت کننده یا در زمان زنده بودن او وصیّت را قبول کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در وصیت تملیکیه قبول موصی له معتبر است، پس اگر شخصی وصیت کند که چیزی به کسی بدهند، در صورتی آن کس آن چیز را مالک می شود که وصیت را قبول کند، و لازم نیست قبول بعد از موت وصیت کننده باشد، بلکه اگر پیش از موت او هم باشد کفایت می کند، بلی اگر قبول پیش از موت وصیت کننده باشد، به مجرد قبول آن چیز را مالک نمی شود، بلکه بعد از موت وصیت کننده بدون حاجت به قبول دیگر مالک می شود، و اگر قبول بعد از موت باشد به مجرد قبول آن چیز را مالک می شود.
- [امام خمینی] اگر انسان وصیت کند که چیزی به کسی بدهند، در صورتی آن کس آن چیز را مالک می‌شود که آن را قبول کند اگر چه در حال زنده بودن وصیتکننده باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان وصیت کند که چیزی از اموالش مال کسی باشد در صورتی که ان شخص وصیت را قبول کند اگرچه قبولش در زمان زنده بودن موصی باشد ان چیز را بعد از مردن موصی مالک می شود بلکه ظاهر این است که قبول معتبر نیست و فقط رد وصیت مانع است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان وصیت کند که چیزی از اموالش مال کسی باشد؛ در صورتی که آن کس آن وصیت را قبول کند اگرچه قبولش در زمان زنده بودن موصی باشد؛ آن چیز را بعد از مردن موصی مالک می شود؛ بلکه ظاهر این است که قبول اصلا معتبر نباشد و فقط رد مانع است.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان وصیت کند که چیزی از اموالش مال کسی باشد در صورتی که آن وصیت را قبول کند، اگرچه قبولش در زمان زنده بودن موصی باشد آن چیز را بعد از مردن موصی مالک می‌شود بلکه ظاهر این است که قبول اصلًا معتبر نباشد و فقط ردّ مانع است.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان وصیت کند که چیزی به کسی بدهند، در صورتی آن کس آن چیز را مالک می شود که آن را ردّ نکند.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان وصیّت کند که چیزی از اموالش مال کسی باشد، در صورتی که او وصیّت را قبول کند چه در حیات موصی چه بعد از فوت او، اگر آن چیز از یک سوّم اموال موصی بیشتر نباشد، آن چیز را بعد از مردن موصی، مالک می‌شود.