حیات انسان دارای چه مراحلی است؟

با بهره گرفتن از آیات قرآن کریم درمی یابیم که حیات انسان دارای سه مرحله است: 1. حیات دنیا؛ 2. حیات برزخ؛ 3. حیات قیامت.
عده ای، با توجه به برخی از آیات، احتمال می دهند که حیات برزخ ملحق به حیات دنیا و تداوم حیات دنیاست تا قیامت. نظیر آیه ی شریفه ی:
(قالَ کَمْ لَبِثْتُمْ فِی الْأَرْضِ عَدَدَ سِنِینَ)؛[1] چند سال در زمین درنگ کردید؟
این پرسشی است که در قیامت از کسانی می کنند که از برزخ به صحنه ی قیامت منتقل شده اند.[2] امّا با توجه به آیات دیگر، حیات انسان، دارای سه مرحله ی دنیایی، برزخی و قیامت خواهد بود؛ نظیر آیه ی شریفه ی:
(قُلِ اللّهُ یُحْیِیکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یَجْمَعُکُمْ إِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ لا رَیْبَ فِیهِ)؛[3] خداوند شما را نخست در حیات دنیا زنده کرده، آن گاه شما را با مردن به حیات برزخی منتقل می گرداند و سرانجام در قیامت شما را بدون شک گرد می آورد.
در روایتی از امام رضا(علیه السلام) وارد شده است که حضرت مهم ترین مراحل زندگی بشر را سه مرحله بیان فرموده اند:
1. روزی که از مادر متولد می شود و پا به عرصه ی دنیا می گذارد؛
2. روزی که از دنیا می رود (و با مرگ به آخرت منتقل می گردد)؛
3. روزی که در صحنه ی قیامت مبعوث می گردد.
و حضرت به آیاتی استشهاد می فرمایند که درباره ی حضرت یحیی و عیسی(علیهما السلام)نازل شده است. در این آیات خدواند در این سه مرحله بر حضرت یحیی(علیه السلام) درود می فرستد:[4]
(وَ سَلامٌ عَلَیْهِ یَوْمَ وُلِدَ وَ یَوْمَ یَمُوتُ وَ یَوْمَ یُبْعَثُ حَیًّا)؛[5] سلام حق بر او باد در روز ولادتش و روز وفاتش و روزی که برای زندگانی ابدی برانگیخته خواهد شد.
و حضرت عیسی (علیه السلام) هم در این سه مرحله بر خود سلام می فرستد.
پی نوشتها:
[1]. سوره ی مومنون، آیه ی 112.
[2]. ر.ک: عبدالله جوادی آملی، معاد در قرآن، ج 4، ص 90، و محمدحسین طباطبایی، المیزان. ج 15، ص 72.
[3]. سوره ی جاثیه، آیه ی 26.
[4]. ر.ک: عبدالله جوادی آملی، همان، ص 72 73 و معاد، ص 162 163، و محمد حسین طباطبایی، همان، ج 14، ص 27. حدیث عبارت است از: (اِنَّ اوحش مایکون هذا الخلق فی ثلاثة مواطن: یوم ولد ویخرج من بطن امِّه فیری الدّنیا و یوم یموت فیعاین الاخرة واهلها، و یوم یبعث فیری احکاماً لم یرها فی دار الدنیا و قد سلّم الله عزوّجل علی یحیی فی هذه الثلاثة المواطن و آمن روعته فقال (و سلام علیه یوم ولد و یوم یموت و یوم یبعث حیّاً) و قد سلّم عیسی بن مریم علی نفسه فی هذه الثلاثة المواطن فقال (والسلام علی یوم ولدت و یوم اموت و یوم ابعث حیّاً).
[5]. سوره ی مریم، آیه ی 15.
منبع: مرگ، واقعیت ناشناخته، محسن میرزاپور، نشر انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم (1383).