در آیات 11-12 و 176 سوره نساء که درمورد نحوه تقسیم ارث است پس از جمع سهام ورّاث مجموع سهام بیش از کل دارایی می شود. یعنی مجموع کسرها بیش از یک است. در آیات نخست مجموع برابر 1.125 و در آیه آخر برابر 1.25 می شود. آیا این ممکن است؟
سهام ارث و نحوه محاسبه آن یکی از پیچیده ترین احکام فقهی است که در قرآن و روایات، قوانین و دستورات مهمی برای تقسیم آن بیان شده است که باید مورد توجه قرار گیرد. در آیات مذکور فقط سهم الارث افراد مختلف از وارثین بیان شده است و این بدان معنی نیست که بتوان همه این فرض ها را با هم جمع کرد همان طور که هیچ اشاره ای هم به جمع بین سهام نشده است. اگر چه ارث تعدادی از آنان با یکدیگر قابل اجتماع هستند. بعد از اجتماع چند گروه در ارث احیاناً اتفّاق می افتد که مجموعه سهام از مقدار مال میت بیشتر است و گاهی خلاف آن ظاهر می شود که این هم چاره ای برای آن اندیشیده شده است و راه حلّی دارد که از خود قرآن استفاده می شود و آن این که: قرآن برای بعضی از نزدیکان میت دو نوع سهم فرض کرده است مانند شوهر که در صورت فرزند داشتن همسر یک چهارم و در غیر آن، نصف اموال زن را به ارث می برد. همچنین زن که در صورت فرزند داشتن شوهرش یک هشتم و در غیر آن، یک چهارم اموال مرد را به ارث می برد، امّا عده دیگر تنها یک سهم بر ایشان مشخص شده است و در صورت مزاحمت با دیگران، مقدار ارثشان مشخص نشده است؛ مانند یک دختر یا چند دختر و یک خواهر و چند خواهر که یک دختر نصف و یک خواهر نیز نصف می برد، ولی اگر چند دختر و چند خواهر باشند قرآن برای هر گروه دو سوم سهم قرار داده است. از این آیات استفاده می‌شود دسته اول که قرآن کریم سهم ارثشان را، هم در صورت نبودن مزاحم بیان کرده و هم در صورت وجود مزاحم، در جایی که سهام ارث از اصل ارث بیشتر شد، نقصی بر سهم آنان وارد نمی‌شود. بلکه بر کسانی وارد می‌شود که جزء دسته دومند و در صورت اضافه آمدن اصل ارث از سهام ارث نیز، اضافه به همان کسانی که در صورت نقصان، بر آنان نقص وارد می شود، داده می شود.
عنوان سوال:

در آیات 11-12 و 176 سوره نساء که درمورد نحوه تقسیم ارث است پس از جمع سهام ورّاث مجموع سهام بیش از کل دارایی می شود. یعنی مجموع کسرها بیش از یک است. در آیات نخست مجموع برابر 1.125 و در آیه آخر برابر 1.25 می شود. آیا این ممکن است؟


پاسخ:

سهام ارث و نحوه محاسبه آن یکی از پیچیده ترین احکام فقهی است که در قرآن و روایات، قوانین و دستورات مهمی برای تقسیم آن بیان شده است که باید مورد توجه قرار گیرد. در آیات مذکور فقط سهم الارث افراد مختلف از وارثین بیان شده است و این بدان معنی نیست که بتوان همه این فرض ها را با هم جمع کرد همان طور که هیچ اشاره ای هم به جمع بین سهام نشده است. اگر چه ارث تعدادی از آنان با یکدیگر قابل اجتماع هستند. بعد از اجتماع چند گروه در ارث احیاناً اتفّاق می افتد که مجموعه سهام از مقدار مال میت بیشتر است و گاهی خلاف آن ظاهر می شود که این هم چاره ای برای آن اندیشیده شده است و راه حلّی دارد که از خود قرآن استفاده می شود و آن این که: قرآن برای بعضی از نزدیکان میت دو نوع سهم فرض کرده است مانند شوهر که در صورت فرزند داشتن همسر یک چهارم و در غیر آن، نصف اموال زن را به ارث می برد. همچنین زن که در صورت فرزند داشتن شوهرش یک هشتم و در غیر آن، یک چهارم اموال مرد را به ارث می برد، امّا عده دیگر تنها یک سهم بر ایشان مشخص شده است و در صورت مزاحمت با دیگران، مقدار ارثشان مشخص نشده است؛ مانند یک دختر یا چند دختر و یک خواهر و چند خواهر که یک دختر نصف و یک خواهر نیز نصف می برد، ولی اگر چند دختر و چند خواهر باشند قرآن برای هر گروه دو سوم سهم قرار داده است. از این آیات استفاده می‌شود دسته اول که قرآن کریم سهم ارثشان را، هم در صورت نبودن مزاحم بیان کرده و هم در صورت وجود مزاحم، در جایی که سهام ارث از اصل ارث بیشتر شد، نقصی بر سهم آنان وارد نمی‌شود. بلکه بر کسانی وارد می‌شود که جزء دسته دومند و در صورت اضافه آمدن اصل ارث از سهام ارث نیز، اضافه به همان کسانی که در صورت نقصان، بر آنان نقص وارد می شود، داده می شود.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین