عهده
عُهده به معنای ظرف مسئوليتها و تعهدات است.
مردی هزار درهم قرض دارد و هزار درهم، هم نقد دارد. شخصی ضمانت او را می‌کند و یک سال از آن می‌گذرد، زکات هزار درهم به عهده ضامن است یا بدهکار؟
سؤال مذکور از دفاتر مراجع استفتاء شد و پاسخ های دریافتی به شرح ذیل می باشد: دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): در زمان ما زکات بر طلا ونقره نیست چنانچه منظور خمس است خمس بر صاحب مال است نه بر بدهکار. دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): زکات بر عهده صاحب هزار درهم است. دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی): چنانچه مقصود پول رایج برخی کشورها در عصر حاضر است متعلق زکات نیست و چنانچه از مؤونه زیاد آمده باشد پس از سال متعلق خمس می باشد که آن هم بر عهده مالک است.
سؤال مذکور از دفاتر مراجع استفتاء شد و پاسخ های دریافتی به شرح ذیل می باشد: دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): در زمان ما زکات بر طلا ونقره نیست چنانچه منظور خمس است خمس بر صاحب مال است نه بر بدهکار. دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): زکات بر عهده صاحب هزار درهم است. دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی): چنانچه مقصود پول رایج برخی کشورها در عصر حاضر است متعلق زکات نیست و چنانچه از مؤونه زیاد آمده باشد پس از سال متعلق خمس می باشد که آن هم بر عهده مالک است.
عنوان سوال:
مردی هزار درهم قرض دارد و هزار درهم، هم نقد دارد. شخصی ضمانت او را می‌کند و یک سال از آن می‌گذرد، زکات هزار درهم به عهده ضامن است یا بدهکار؟
پاسخ:
سؤال مذکور از دفاتر مراجع استفتاء شد و پاسخ های دریافتی به شرح ذیل می باشد: دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): در زمان ما زکات بر طلا ونقره نیست چنانچه منظور خمس است خمس بر صاحب مال است نه بر بدهکار. دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): زکات بر عهده صاحب هزار درهم است. دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی): چنانچه مقصود پول رایج برخی کشورها در عصر حاضر است متعلق زکات نیست و چنانچه از مؤونه زیاد آمده باشد پس از سال متعلق خمس می باشد که آن هم بر عهده مالک است.
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مقداری شیشه حمل میکرده اشتباهاشیشه با ماشین صفر کیلومتر برخورد می‌کند و بدنه ماشین خط بر میدارد حال باید ضمانت تعمیر را به عهده بگیرد یا خیر و بفرمائید که آیا قیمتی که افت کرده را هم ضامن است یعنی ماشین قبل از برخورد مثلاپانصد هزار تومان میارزیده و بعد از برخورد چهارصد هزار تومان آیا افت قیمت را ضامن است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی مبلغی را قرض بگیرد و نتواند آن را قبل از آن سال ادا کند، آیا پرداخت خمس آن بر عهده قرض دهنده است یا قرض گیرنده؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در ضمانت نقل ذمه چنانچه ضامن بدهی را پرداخت کرد، آیا می تواند بدهی را از بدهکار سابق مطالبه کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر فرد الف فرد ب را جهت ضمانت به شخص ج معرّفی نماید و شخص ج به اعتبار فرد " الف " بدهی شخص " ب " را ضمانت نماید و بعد بدهکار بدهی خود را پرداخت نکند آیا شخص معرف ضامن است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی میخواهد وام بگیرد و برای آن وام احتیاج به ضامن دارد ولی کسی را ندارد ضمانت او را به عهده بگیرد. آیا این شخص میتواند درازای پرداخت مبلغی به اشخاص دیگر ضمانت بخرد ؟حکم این پول و معامله از لحاظ شرعی چیست ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی میخواهد وام بگیرد و برای آن وام احتیاج به ضامن دارد ولی کسی را ندارد ضمانت او را به عهده بگیرد. آیا این شخص میتواند در ازای پرداخت مبلغی به اشخاص دیگر ضمانت بخرد؟ حکم این پول و معامله از لحاظ شرعی چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی چکی بابت ضمانت در قبال ضامن شدن در بانک بدهد و آن شخص چک را برگشت زده و مبلغ آن را مطالبه کند حالا شخصی دیگر بخواهد در دادگاه شهادت بدهد که این چک ضمانت بوده و یقین بداند که چک ضمانت بوده ولی موقع دادن چک حضور نداشته است آیا میتواند شهادت بدهد یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی چکی بابت ضمانت در قبال ضامن شدن در بانک بدهد و آن شخص چک را برگشت زده و مبلغ آن را مطالبه کند و شخصی دیگر بخواهد در دادگاه شهادت بدهد که این چک ضمانت بوده و یقین بداند که چک ضمانت بوده ولی موقع دادن چک حضور نداشته است، آیا میتواند شهادت بدهد یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی چکی بابت ضمانت در قبال ضامن شدن در بانک بدهد و آن شخص چک را برگشت زده و مبلغ آن را مطالبه کند و شخصی دیگر بخواهد در دادگاه شهادت بدهد که این چک ضمانت بوده و یقین بداند که چک ضمانت بوده ولی موقع دادن چک حضور نداشته است، آیا میتواند شهادت بدهد یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی چکی بابت ضمانت در قبال ضامن شدن در بانک بدهد و آن شخص چک را برگشت زده و مبلغ آن را مطالبه کند و شخصی دیگر بخواهد در دادگاه شهادت بدهد که این چک ضمانت بوده و یقین بداند که چک ضمانت بوده ولی موقع دادن چک حضور نداشته است، آیا میتواند شهادت بدهد یا نه؟
- [آیت الله خوئی] هرگاه کسی که ضمانت مینماید چنین بگوید اگر بدهکار قرض تو را نداد من میدهم، به این معنی که بالفعل عهدهدار قرض شود که در صورت ندادن بدهکار از عهده برآید بعید نیست ضمان صحیح باشد و طلبکار در صورت ندادن بدهکار، بتواند از ضامن مطالبه نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] ضمانت شرعی با آنچه امروزه عرفاً رایج است تفاوت می کند. در ضمانت شرعی کل بدهی بر عهده ضامن قرار می گیرد و طلبکار حق رجوع به بدهکار اولیه خود را ندارد. اما در ضمانت عرفی رایج، ضامن در طول بدهکار اولیه قرار می گیرد یعنی اگر بدهکار اولیه بدهی خود را نپرداخت ضامن طبق تعهد خود عمل می کند ولی فعلاً احکام ضمانت شرعی بیان می شود.
- [آیت الله مظاهری] ضمانت بر سه قسم است و هر سه قسم هم صحیح است: 1 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که بدهی او را بدهد، در این قسم ضمانت بدهی بدهکار به ذمّه ضامن منتقل می‌شود و بدهکار بری الذّمّه می‌شود. 2 - شخصی ضامن دیگری می‌شود که اگر در دادن بدهی کوتاهی کرد یا نتوانست آن را بپردازد، طلبکار طلب خود را از ضامن بگیرد. 3 - شخصی ضامن کسی شود که اگر خرابی به بار آورد یا مرتکب خیانتی شود، خسارت آن را بپردازد، مثلاً بگوید این کارگر را استخدام کن و اگر دزدید یا خسارت دیگری رسانید من ضامن هستم.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کفالت آن است که انسان ضامن شود که هر وقت طلبکار بدهکار را خواست به دست او بدهد، یا کسی را که لازم است در دادگاه صالح حضور پیدا کند حاضر نماید، مثل این که مردی ادّعای زوجیّت زنی را دارد و زن آن را انکار می‌کند و انسان ضامن می‌شود که آن زن را در موقع لزوم در محضر حاکم شرع حاضر نماید، به کسی که این گونه ضمانت می‌کند (کفیل) میگویند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که انسان ضامن بدهی او می شود باید بدهکار باشد ، پس اگرکسی بخواهد ازدیگری قرض کند ؛ تا وقتی قرض نکرده ، انسان نمی تواند ضامن او شود .
- [آیت الله بروجردی] کسی که انسان ضامن بدهی او می‌شود باید بدهکار باشد، پس اگر کسی بخواهد از دیگری قرض کند، تا وقتی قرض نکرده انسان نمیتواند ضامن او شود.
- [امام خمینی] کسی که انسان ضامن بدهی او می‌شود باید بدهکار باشد، پس اگر کسی بخواهد از دیگری قرض کند، تا وقتی قرض نکرده انسان نمیتواند ضامن او شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که انسان ضامن بدهی او می شود باید بدهکار باشد پس اگر کسی بخواهد از دیگری قرض کند تا وقتی قرض نکرده نمی شود ضامن او شد
- [آیت الله اردبیلی] کسی که انسان ضامن بدهی او می‌شود باید بدهکار باشد؛ بلکه اگر کسی بخواهد از دیگری قرض کند حتی اگر هنوز قرض نکرده باشد، میتوان ضامن او شد.
- [آیت الله علوی گرگانی] هرگاه برای ضامن شدن خودش شرطی قرار دهد مثلاً بگوید اگر بدهکار قرض تو را نداد من میدهم، ضمان او باطل است یعنی فعلاً چیزی بر عهده او نیست ولی اگر آن موقع رسید وبدهکار بدهی خود را نداد باید ضامن از عهده برآید وضمان نسبت به آن موقع صحیح است واین موافق با ارتکاز عرف می‌باشد.