پیش از آنکه به اصل پاسخ پرداخته شود لازم است به این نکته تذکر داده شود که در نیت دو بحث اساسی مطرح است: 1. آیا در نیت تلفظ لازم است؟ 2. بعد از آنکه روشن شد لازم نیست آنچه در نیت معتبر است را به زبان آورد[1] این بحث مطرح می شود که چه چیزهایی در نیت لازم و معتبر است؟، آیا لازم است بدانم نمازم قضائی است یا ادائی و یا تمام است یا شکسته و...؟، در این باره که آیا قصر و اتمام در نیت معتبر است یا نه، باید گفت که بر طبق نظر امام راحل نیت و قصد اتمام و قصر در نماز واجب نیست و از این رو لازم نیست که در نیت تعداد رکعات نماز شما مشخص باشد.[2] [1] . در این باره گفته می شود: انسان باید نماز را به نیت قربت؛ یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم به جا آورد، و لازم نیست نیت را از قلب خود بگذراند یا مثلًا به زبان بگوید که چهار رکعت نماز ظهر میخوانم قربةً إلی اللَّه، بلکه همین مقدار که اگر کسی از او سؤال کند که مشغول چه نمازی است بتواند درست جواب درست بدهد کافی است، نک: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج 1، ص 532، مسأله 943؛ تحریر الوسیلة، ج1، ص 157، مسألة1: النیة عبارة عن قصد الفعل، و یعتبر فیها التقرب الی اللَّه تعالی و امتثال أمره، و لا یجب فیها التلفظ، لأنها أمر قلبی، کما لا یجب فیها الاخطار أی الحدیث الفکری و الإحضار بالبال، بأن یرتّب فی فکره و خزانة خیاله مثلا أصلّی صلاة فلا نیّة امتثالا لأمره، بل یکفی الداعی و هو الإرادة الإجمالیة المؤثرة فی صدور الفعل المنبعثة عمّا فی نفسه من الغایات علی وجه یخرج به عن الساهی و الغافل، و یدخل فعله فی فعل الفاعل المختار، کسائر أفعاله الإرادیة و الاختیاریة، و یکون الباعث و المحرک للعمل الامتثال و نحوه. [2] مسألة 5: یجب تعیین نوع الصلاة التی یأتی بها فی القصد و لو إجمالا ... . مسألة 6: لا یجب قصد الأداء و القضاء بعد قصد العنوان الذی یتصف بصفتی القضاء و الأداء کالظهر و العصر مثلاً و لو علی نحو الإجمال، فلو نوی الإتیان بصلاة الظهر الواجبة علیه فعلاً و لم یشتغل ذمته بالقضاء یکفی، نعم لو اشتغلت ذمته بالقضاء أیضا لا بد من تعیین ما یأتی به، ... مسألة 7: لا یجب نیة القصر و الإتمام فی موضع تعینهما، بل و لا فی أماکن التخییر، فلو شرع فی صلاة الظهر مثلاً مع التردید و البناء علی أنه بعد التشهد الأول إما یسلم علی الرکعتین أو یلحق بهما الأخیرتین صحت، بل لو عیّن أحدهما لم یلتزم به علی الأظهر، و کان له العدول إلی الآخر، بل الأقوی عدم التعین بالتعیین، و لا یحتاج إلی العدول، بل القصر یحصل بالتسلیم بعد الرکعتین، کما أن الإتمام یحصل بضم الرکعتین إلیهما خارجا من غیر دخل القصد فیهما، فلو نوی القصر فشک بین الاثنتین و الثلاث بعد إکمال السجدتین یبنی علی الثلاث، و یعالج صلاته عن الفساد من غیر لزوم نیة العدول، بل لا یبعد أن یتعین العمل بحکم الشک، و لا ینبغی ترک الاحتیاط بنیة العدول فی أشباهه ثم العلاج ثم إعادة العمل. مسألة 8: لا یجب قصد الوجوب و الندب، بل یکفی قصد القربة المطلقة، و الأحوط قصدهما. مسألة 9: لا یجب حین النیة تصوّر الصلاة تفصیلا، بل یکفی الإجمال. تحریر الوسیلة، ج1، ص 158.
