دایره حجیت سنت شامل امور دنیوی و اخروی است یا شامل امور اخروی و دینی است؟ شواهد قرآنی و روایی و نظریات علما در این مورد چیست؟
دانشمندان اصولی، اعم از شیعه و اهل سنت، براین رأی اتفاق دارند که سنت عبارت است از: گفتار و کردار و تقریر رسول خدا (ص). شیعه معتقد است که سنت شامل قول و فعل و تقریر امامان (ع) نیز می‌شود، ازاین رو امامت در امتداد نبوت است و فرقی میان قول و فعل و تقریر امامان با پیامبر (ص) نیست. براساس بینش شیعه، همان گونه که سنت رسول خدا (ص) یکی از منابع و پایه‌های شناخت احکام شرعی در حوادث، وقایع و موضوعات پیش آمده است، سنت امامان معصوم (ع) نیز یکی از منابع شناخت به شمار می‌آید. شهید مطهری می گوید: درباره حجیت ظواهر سنت احدی بحثی ندارد .  برای اثبات حجیت سنت رسول اللَّه (ص) به وجوهی تمسک شده است، از آن جمله: 1. نصوص قرآنی‌ الف. سوره حشر: "آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید". ب. سوره نجم: "و هرگز از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید! آنچه می‌گوید چیزی جز وحی که بر او نازل شده نیست"! ج. سوره احزاب: "مسلّماً برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود...". 2. احادیث‌ پیامبر اعظم در حجّة الوداع فرمود: "من دو چیز گرانبها در میان شما باقی می‌گذارم، تا زمانی که به آن دو پناهنده شوید گمراه نخواهید شد: کتاب خدا و عترتم که خاندان من هستند. این دو از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند".[i] این حدیث دلالت بر حجیت و اعتبار سنت دارد. 3. دلیل عقلی‌ منظور از دلیل عقلی به خصوص آن ادله‌ای است که بر عصمت رسول خدا و امتناع غفلت و خطا و سهو آن حضرت دلالت دارد؛ زیرا اعتقاد به این امور باعث می‌شود که مکلف یقین‌   پیدا کند تمام اعمال و گفتار رسول خدا موافق با موازین شرع است و برای دیگران می‌تواند ملاک و حجت قرار گیرد. و این دلیل عقلی خدشه ‌ناپذیرترین دلیلی است که برای اعتبار سنت رسول اللَّه آورده شده است. بنابراین سنت رسول (ص) و همچنین سنت امامان معصوم (ع) مانند کلام خداوند متعال در همه ابعاد زندگی بشری اعتبار دارد و هیچ فرقی بین امور دنیوی، دینی و یا اخروی وجود ندارد. البته ما مأمور به پیروی در کارهای شخصی پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) نیستیم، مثلا اگر پیامبر اکرم (ص) سوار بر استر می شدند دلیل نمی شود که ما هم باید استر سوار شویم، همچنین در امور مختص به پیامبر (ص) دستور به پیروی نداریم. به عنوان نمونه پیامبر اعظم (ص) به دلایلی بیش از چهار همسر اختیار کردند، ولی سایر مردم چنین اختیاری ندارند و این امر از مختصات نبی گرامی اسلام (ص) است. [i]     مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار،ج2، باب 14،ص 100، موسسة الوفاء، بیروت، 1404ق، "إ ِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ … ".
عنوان سوال:

دایره حجیت سنت شامل امور دنیوی و اخروی است یا شامل امور اخروی و دینی است؟ شواهد قرآنی و روایی و نظریات علما در این مورد چیست؟


پاسخ:

دانشمندان اصولی، اعم از شیعه و اهل سنت، براین رأی اتفاق دارند که سنت عبارت است از: گفتار و کردار و تقریر رسول خدا (ص). شیعه معتقد است که سنت شامل قول و فعل و تقریر امامان (ع) نیز می‌شود، ازاین رو امامت در امتداد نبوت است و فرقی میان قول و فعل و تقریر امامان با پیامبر (ص) نیست. براساس بینش شیعه، همان گونه که سنت رسول خدا (ص) یکی از منابع و پایه‌های شناخت احکام شرعی در حوادث، وقایع و موضوعات پیش آمده است، سنت امامان معصوم (ع) نیز یکی از منابع شناخت به شمار می‌آید. شهید مطهری می گوید: درباره حجیت ظواهر سنت احدی بحثی ندارد .  برای اثبات حجیت سنت رسول اللَّه (ص) به وجوهی تمسک شده است، از آن جمله: 1. نصوص قرآنی‌ الف. سوره حشر: "آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید". ب. سوره نجم: "و هرگز از روی هوای نفس سخن نمی‌گوید! آنچه می‌گوید چیزی جز وحی که بر او نازل شده نیست"! ج. سوره احزاب: "مسلّماً برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود...". 2. احادیث‌ پیامبر اعظم در حجّة الوداع فرمود: "من دو چیز گرانبها در میان شما باقی می‌گذارم، تا زمانی که به آن دو پناهنده شوید گمراه نخواهید شد: کتاب خدا و عترتم که خاندان من هستند. این دو از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند".[i] این حدیث دلالت بر حجیت و اعتبار سنت دارد. 3. دلیل عقلی‌ منظور از دلیل عقلی به خصوص آن ادله‌ای است که بر عصمت رسول خدا و امتناع غفلت و خطا و سهو آن حضرت دلالت دارد؛ زیرا اعتقاد به این امور باعث می‌شود که مکلف یقین‌   پیدا کند تمام اعمال و گفتار رسول خدا موافق با موازین شرع است و برای دیگران می‌تواند ملاک و حجت قرار گیرد. و این دلیل عقلی خدشه ‌ناپذیرترین دلیلی است که برای اعتبار سنت رسول اللَّه آورده شده است. بنابراین سنت رسول (ص) و همچنین سنت امامان معصوم (ع) مانند کلام خداوند متعال در همه ابعاد زندگی بشری اعتبار دارد و هیچ فرقی بین امور دنیوی، دینی و یا اخروی وجود ندارد. البته ما مأمور به پیروی در کارهای شخصی پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) نیستیم، مثلا اگر پیامبر اکرم (ص) سوار بر استر می شدند دلیل نمی شود که ما هم باید استر سوار شویم، همچنین در امور مختص به پیامبر (ص) دستور به پیروی نداریم. به عنوان نمونه پیامبر اعظم (ص) به دلایلی بیش از چهار همسر اختیار کردند، ولی سایر مردم چنین اختیاری ندارند و این امر از مختصات نبی گرامی اسلام (ص) است.
[i]     مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار،ج2، باب 14،ص 100، موسسة الوفاء، بیروت، 1404ق، "إ ِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ … ".





مسئله مرتبط یافت نشد
1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین