تعدادی از تفاوتهای زندگی دنیوی و اخروی که از متون دینی به ما رسیده‌اند، کدامند؟

چند تفاوت را ذیلًا بیان می‌کنیم:
ثبات و تغییر.
در این جهان، حرکت و تغییر هست. کودک، جوان می‌گردد، کامل می‌شود، به پیری می‌رسد و سپس می‌میرد. در این جهان، نوها کهنه می‌شود و کهنه‌ها از بین می‌رود ولی در جهان آخرت پیری و کهنگی وجود ندارد، مرگی هم در کار نیست. آنجا جهان بقاء است و اینجا جهان فناء، آنجا خانة ثبات و قرار است و اینجا خانة زوال و فنا.
زندگی خالص و ناخالص
دومین تفاوت، این است که در این جهان، موت و حیات، مرگ وزندگی با هم آمیخته است، ولی آن جهان سرا پا زندگی است. در اینجا جماداتی و حیواناتی وجود دارند و هر کدام به دیگری تبدیل می‌گردند. جسمی که اکنون بدن ماست و حیات دارد زمانی مرده و جماد بوده است و بار دیگر نیز حیات از آن جدا می‌گردد و به حالت جمادی بر می‌گردد. زندگی و مرگ در دنیا مخلوط به هم‌اند. اما در آخرت چنین نیست آنجا یکپارچه حیات است زمین آخرت، جواهر و سنگریزه‌های آن، درخت و میوة آن همگی حیات دارند، آتش آنجا هم درّاک و فعّال است.
قران کریم می‌فرماید: (و انَّ الدّار الآخرة لهی الحیوان(1) همانا منحصراً خانة آخرت خانه‌ای است که زنده است). آخرت یک موجود زنده و یک حیوان و جاندار است.
عضوها و اندامها در این جهان، شعور و درک ندارند ولی در آن جهان پوست بدن و ناخن هم فهم دارد و حتی سخن می‌گوید. در قیامت بر دهانها مهر زده می‌شود و هر عضوی خودش کارهایی را که انجام داده است بازگو می‌کند.
از زبان پرسش نمی‌شود تا با دروغگویی پرده پوشی کند هر عضویی در آنجا ناطق می‌گردد، خودش کارهای خود را شرح می‌دهد.
قرآن کریم می‌فرماید: (الیوم نختم علی افواههم و تکلّمنا ایدیهم و تشهد ارجلهم بما کانوا یکسبون(2) امروز بر دهانهایشان مهر می‌زنیم و دستهایشان با ما سخن می‌گویند و پاهایشان گواهی می‌دهند که چه انجام داده‌اند).
بر آن جهان، جاودانگی حکمفرماست.
کشت و درو
سومین تفاوت دنیا و آخرت این است که اینجا خانة کشت کردن و تخم پاشیدن است و آنجا خانة بهره‌برداری و درو کردن. در آخرت، عمل نیست، مقدمة نیست، هر چه هست محصول و نتیجه است. انبیاء که فریاد می‌کنند: ای مردم به عمل صالح بپردازید و ذخیره‌ای برای خانة واپسین خویش تهیه کنید برای این است که زمان عمل محدود است.
امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: (وَ انَّ الْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لا حِسابَ وَ غَداً حِسابٌ وَ لا عَمَلَ(3) امروز، کار است و محاسبه نیست وفردا محاسبه است وکار نیست).
در جای دیگر می‌فرماید: (عِبادَاللهِ الْآنَ فَاعَملوا وَ الْالْسُنُ مُطْلَقَةٌ، وَ الْابْدان صَحیحَةٌ، وَ الْاعْضاءُ لَدْنَةٌ، وَ الْمٌنْقَلَبُ فَسیحٌ(4) ای بندگان خدا هم اکنون که زبانها آزاد و بدنها سالم است و اعضاء فرمان می‌برد و میدان فعالیت باز است بکوشید).
یعنی بدن وسیلة فعالیت و کار توست، پیش از آنکه از تو گرفته شود و متلاشی گردد، با آن کار کن، کاری که به حال تو سودمند باشد.
چه زیباست جمله‌ای که رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) در این باره فرمود است: (الدُّنْیا مَزْرَعَةُ الْآخِرَةِ(5) دنیا کشتگاه آخرت است).
در این حدیث، مجموع دورة وجود انسان به دورة سال تشبیه شده و هر یک از دنیا و آخرت به یکی از دو فصل سال تشبیه شده است، دنیا فصل کشت کردن و آخرت فصل محصول برداشتن است.
سرنوشت اختصاصی و مشترک
چهارمین تفاوتی که بین نظام دنیا و نظام آخرت سراغ داریم این است که سرنوشتها در دنیا تا حدی مشترک است ولی در آخرت هر کس سرنوشتی جداگانه دارد. منظور این است که زندگی دنیا اجتماعی است و در زندگی اجتماعی همبستگی و وحدت حکمفرماست، کارهای خوب نیکوکاران در سعادت دیگران مؤثر است و کارهای بد بدکاران نیز در جامعه اثر می‌گذارد و به همین دلیل است که مسؤولیتهای مشترک نیز وجود دارد.
در جامعه که گروهی زندگی مشترک دارند و در آن، هم بدکار هست و هم نیکوکار گاهی بدکاران از ثمرة کار نیکوکاران منتفع می‌گردند و گاهی مردم بیگناه از صدمة گناهکاران آسیب می‌بینند.
ولی جهان دیگر چنین نیست، در آنجا محال است که کسی در عمل دیگری سهیم گردد، نه کسی از ثمرة کار نیکی که خودش در آن سهمی نداشته است بهره‌مند می‌شود و نه کسی از کیفر گناهان دیگران معذّب می‌گردد. آخرت خانة جدایی و (فصل) است، بین خوب و بد جدایی می‌اندازد،
ناپاکان را از پاکان منفصل می‌کند
گناهکاران را بانگ می‌زنند که:
(و امتازوا الیوم ایُّها المجرمون(6) از مردم پاک جدا شوید ای ناپاکان).
در آنجا پدر از پسر، و پسر از پدر جدا می‌گردد، هر کس جزای عمل خودش را دریافت می‌کند.
(و لا تزر وازرةٌ وزر اخری)(7)
پی‌نوشت‌
(1) عنکوبت/ 64
(2) یس/ 65
(3) نهج‌البلاغه، خطبة 24)
(4)) نهج‌البلاغه، خطبة 781)
(5)) کنوز الحقایق، مناوی، باب دال (.
(6) یس/ 59
(7) انعام/ 164
عدل الهی، شهید علامه مطهری (رحمت الله علیه)