در روایات بسیاری خوانده ایم که سکوت عبادت است، در چه مواردی واجب است که جواب طرف مقابل را بدهیم؟

اگر از دیدگاه آسیب شناسی به کلام و سکوت بنگریم، هر دوی آنها را دارای محاسن و معایبی ملاحظه خواهیم کرد که گاه تصمیم گیری در انتخاب یکی از آن دو را برایمان دشوار خواهد نمود. اما به صورت کلی و مطلق می توان گفت اگر کلام و سکوت را در محیطی بدون آفت بسنجیم، ارزش کلام بیش از سکوت خواهد بود؛ زیرا نشر معارف توسط انبیا و اولیا و نیز گسترش علم و دانش با سخن گفتن و کلام بوده نه با سکوت. البته از آن جایی که کلام، امری وجودی و سکوت، امری به ظاهر عدمی است، آفات بیشتری سخن و کلام را تهدید می کند.   براین اساس، روایاتی که سکوت را توصیه می نماید در ارتباط با مواردی است که در آنها کلام دارای آفتی است و چنین آفتی تنها با سکوت برطرف می شود.   طبیعی است که چنین روایاتی نمی توانند مجوزی برای سکوت مطلق بوده، بلکه در هر مورد باید حسب شرایط رفتار کرد.