سکوت
خاموش بودن و سخن نگفتن سکوت گویند. از احکام آن در فقه در بابهاى صلات، صوم، امر به معروف، تجارت، قرض، نکاح، لعان و قضاء و نیز در اصول فقه سخن گفتهاند.
آیا در روایات، سکوت ممدوح است؟
منظور از روایت دیگر که می‌فرماید: (خاموشی بهتر از سخن گفتن است مگر در مورد حاجت) این نیست که شخص همیشه ساکت باشد و با دیگران هیچ ارتباطی نداشته باشد. بلکه مراد این است که از سخنان پوچ و بی‌معنی و سخنانی که هیچ نتیجه مثبت و تأثیری در زمینه‌های آموزشی و تربیتی شما و دیگران ندارد، دوری کنید، ولی اگر سخن شما موجب افزایش دانش یا ارائه راهنمایی و راه صحیح برای دیگری است و یا تأثیرات خاص روحی روانی را به دنبال دارد، نه تنها بد نیست، بلکه لازم و ضروری است، چه بسا با یک کلمه و یا چند دقیقه سخن گفتن فردی یا افرادی را نجات دهید، بنابراین اگر امر دائر باشد بین این که انسان سخن بی‌فایده و بی‌تأثیر بگوید و عمر خود را با سخنان بیهوده تلف کند یا خاموش باشد، یقیناً خاموشی بهتر است ولی در مقایسه با سخن مؤثر و ثمربخش یقیناً سخن گفتن بهتر و گاه ضروری است. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 5/6228)
منظور از روایت دیگر که می‌فرماید: (خاموشی بهتر از سخن گفتن است مگر در مورد حاجت) این نیست که شخص همیشه ساکت باشد و با دیگران هیچ ارتباطی نداشته باشد. بلکه مراد این است که از سخنان پوچ و بی‌معنی و سخنانی که هیچ نتیجه مثبت و تأثیری در زمینه‌های آموزشی و تربیتی شما و دیگران ندارد، دوری کنید، ولی اگر سخن شما موجب افزایش دانش یا ارائه راهنمایی و راه صحیح برای دیگری است و یا تأثیرات خاص روحی روانی را به دنبال دارد، نه تنها بد نیست، بلکه لازم و ضروری است، چه بسا با یک کلمه و یا چند دقیقه سخن گفتن فردی یا افرادی را نجات دهید، بنابراین اگر امر دائر باشد بین این که انسان سخن بی‌فایده و بی‌تأثیر بگوید و عمر خود را با سخنان بیهوده تلف کند یا خاموش باشد، یقیناً خاموشی بهتر است ولی در مقایسه با سخن مؤثر و ثمربخش یقیناً سخن گفتن بهتر و گاه ضروری است. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 5/6228)
پاسخ:
منظور از روایت دیگر که می‌فرماید: (خاموشی بهتر از سخن گفتن است مگر در مورد حاجت) این نیست که شخص همیشه ساکت باشد و با دیگران هیچ ارتباطی نداشته باشد. بلکه مراد این است که از سخنان پوچ و بی‌معنی و سخنانی که هیچ نتیجه مثبت و تأثیری در زمینه‌های آموزشی و تربیتی شما و دیگران ندارد، دوری کنید، ولی اگر سخن شما موجب افزایش دانش یا ارائه راهنمایی و راه صحیح برای دیگری است و یا تأثیرات خاص روحی روانی را به دنبال دارد، نه تنها بد نیست، بلکه لازم و ضروری است، چه بسا با یک کلمه و یا چند دقیقه سخن گفتن فردی یا افرادی را نجات دهید، بنابراین اگر امر دائر باشد بین این که انسان سخن بی‌فایده و بی‌تأثیر بگوید و عمر خود را با سخنان بیهوده تلف کند یا خاموش باشد، یقیناً خاموشی بهتر است ولی در مقایسه با سخن مؤثر و ثمربخش یقیناً سخن گفتن بهتر و گاه ضروری است. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 5/6228)
- [سایر] غیرت در دین، ممدوح است یا مذموم؟
- [سایر] در روایات بسیاری خوانده ایم که سکوت عبادت است، در چه مواردی واجب است که جواب طرف مقابل را بدهیم؟
- [سایر] با توجه به روایات سکوت(بجا) یک امر ستودنی است. آیا این مورد در خانه و خانواده نیز مطرح است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] طنز و نقد مذموم، از طنز و نقد و مزاح ممدوح، با چه معیاری جدا می شود؟
- [سایر] حکم روزه سکوت چیست؟
- [سایر] روزه سکوت چیست؟
- [آیت الله مظاهری] آیا میتوان در اعتکاف روزة سکوت گرفت؟
- [سایر] ما شیعیان نسبت به روش \"قیاس\" که اهل تسنّن و خصوصاً حنفیان دارند اعتراض داریم، و در روایات هم آمده، اوّلین کسی که قیاس کرد ابلیس بود که گفت: \" خلقتنی من نار و خلقته من طین\". امّا آیا آنچه در استنباط های فقهی و اجتهادهای مجتهدین خود ما انجام می شود هم نوعی قیاس (در پاره ای موارد) نیست؟ و اگر قیاس چند معنا دارد، کدام قسم از قیاس مجاز و ممدوح است و کدام قسم آن مذموم و باطل؟
- [سایر] آیا در دین ما چیزی بنام روزه سکوت وجود دارد؟
- [سایر] آیا در جریان غصب خلافت حضرت علی سکوت کرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه در اثناء نماز آنقدر سکوت کند که از صورت نمازگزار خارج شود نمازش باطل است، اما اگر مقداری سکوت کند و شک کند که آیا این مقدار سکوت، نماز را به هم زده یا نه، نمازش صحیح است، همچنین اگر کاری انجام داده که شک دارد صورت نماز را به هم می زند یا نه.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه احتمال صحیح داده شود که سکوت، سبب می شود که عمل منکری معروف، یا عمل معروفی منکر شود، بر همه مخصوصاً علمای اسلام واجب است که حق را اظهار و اعلام کنند و سکوت جایز نیست.
- [امام خمینی] اگر احتمال صحیح داده شود که سکوت موجب آن میشود که منکری معروف شود یا معروفی منکر شود واجب است خصوصاً بر علمای اعلام اظهار حق و اعلام آن، و جایز نیست سکوت.
- [آیت الله اردبیلی] اگر احتمال صحیح داده شود که سکوت موجب میگردد که منکری معروف یا معروفی منکر شود و یا ستمگری تقویت گردد و یا ستمی بر مسلمانان تحمیل گردد یا چهره دین و عالمان دینی نزد مردم مخدوش گردد، اظهار حق و اعلام آن خصوصا بر عالمان و اجب است و سکوت جایز نیست.
- [آیت الله سبحانی] لازم است مؤمنان به خطبه ها گوش دهند و سکوت را انتخاب کنند و اگر گوش نکنند یا حرف بزنند کار خلافی انجام داده اند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر سکوت علماء اعلام موجب تقویت ظالم شود یا موجب تأیید او گردد یا موجب جرأت او شود بر سایر محرمات، واجب است اظهار حق و انکار باطل اگر چه تأثیر فعلی نداشته باشد.
- [آیت الله مظاهری] افرادی که شایعهساز و یا شایعهپراکن و یا مروّج کار آنان ولو بهواسط? عملشان و حتّی بهواسطه سکوت میباشند، در جرم و حرمت شریک هستند و عمل آنها و سکوتشان حرام است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر سکوت علماء اعلام موجب تقویت ظالم شود یا موجب تأیید او گردد یا موجب جرأت او شود بر سایر محرّمات ، واجب است اظهار حق وانکار با طل ، اگر چه تأثیر فعلی نداشته باشد .
- [امام خمینی] اگر سکوت علمای اعلام موجب تقویت ظالم شود یا موجب تأیید او گردد یا موجب جرأت او شود بر سایر محرمات، واجب است اظهار حق و انکار باطل اگر چه تأثیر فعلی نداشته باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه سکوت علمای اسلام یا غیر آنها موجب تقویت ظالم یا تأیید او شود، یا سبب جرأت او بر سایر محرمات گردد، واجب است اظهار حق و انکار باطل کنند، هر چند تأثیر فوری نداشته باشد.