دختری که حقوق خود را جهت خرید جهیزیه اش پس انداز می کند و زمان ازدواجش نیز مشخص نیست،آیا به این پول خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ همچنین اگر به نیت عدم پرداخت خمس،پول خود را به نزدیکان مانند مادرش بدهد، اشکال شرعی دارد؟

نظر مراجع محترم تقلید در این باره چنین است:   سؤال:آیا پس از گذشت سال، به پول کسب که برای تهیه جهیزیه ذخیره شده - به گونه‏ای که قادر به تهیه آن یک جا نیستیم - خمس تعلق می‏گیرد؟   جواب: حضرات آیات عظام امام، تبریزی، صافی، سیستانی، مکارم و وحید: آری، خمس دارد.[1]   حضرت آیت الله نوری: خمس ندارد.[2]   حضرت آیت الله فاضل و حضرت آیت الله بهجت : چنانچه پس‏انداز کوتاه مدت (مثلًا تا سه سال) باشد، خمس ندارد.[3]   حضرت آیت الله خامنه‏ای: اگر برای تهیه جهیزیه در آینده نزدیک (مثلًا تا دو سه ماه پس از سال خمسی) پس‏انداز شده باشد و با پرداخت خمس آن نتواند آنها را تهیه کند، خمس ندارد.[4]   درباره خمس هدیه نظرات مراجع عظام تقلید از این قرار است:   در باره این که آیا به هبه که همان هدیه و بخشش است، خمس تعلق می گیرد یا نه؟ اقوالی بین فقها وجود دارد که به صورت کلی می توان آن ها را در اقوال زیر خلاصه کرد:   1. خمس ندارد[5].   2. چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید یعنی تا سر سال خمسی زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.[6]   3. چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید بنا بر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد[7].   بله اگر به آن مال هدیه ای قبلا خمس تعلق گرفته بود تقریبا همه فقها پرداخت خمس را بر گیرنده هدیه واجب می دانند.[8]،[9]   نظرات مراجع معظم تقلید درباره پرداخت هدیه جهت فرار از خمس:   حضرت امام خمینی(ره):   سؤال: قطعه زمینی است که برای تأمین منزل خریداری شده و فعلا تصمیم گرفته‌ایم این زمین را بفروشیم جهت خرید منزل ولی این پول به مقدار خرید منزل نیست آیا می‌توانیم تا هنوز سال مالی ما نرسیده پول زمین یا خود زمین را به همسر یا فرزندمان هبه کنیم یا نه؟   جواب: هبه مانع ندارد ولی اگر زمین از در آمد و حقوق بدون دادن خمس تهیّه شده با فروش، خمس پول آن را باید بپردازید و هم چنین اگر هبه خود زمین، زائد بر شأن یا برای فرار از خمس باشد، باید خمس زمین داده شود.[10]   حضرت آیت الله خامنه ای:   سؤال: زن و شوهری برای این که خمس به اموال آنها تعلق نگیرد، قبل از رسیدن سال خمسی‌شان، اقدام به هدیه کردن سود سالانه خود به یکدیگر می‌کنند، امیدواریم حکم خمس آنها را بیان فرمائید.   جواب: با این گونه بخشش که صوری و برای فرار از خمس است، خمسِ واجب از آنان ساقط نمی‌شود.[11]   حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:   سؤال: آیا عمل کسانی که قبل از رسیدن سال برای فرار از خمس اموال خود را می‌بخشند صحیح است یا خیر؟   جواب:  اگر بخشش آنها در حدّ شأن آنها باشد اشکال ندارد.[12]   حضرت آیت الله مکارم شیرازی:   سؤال:آیا جایز است شخص قبل از رسیدن سال، اموال خود را به قصد فرار از خمس به همسرش، یا به شخص دیگری ببخشد؟   جواب: چنانچه واقعاً ببخشد و این مقدار بخشش در شأن او باشد خمس به او تعلّق نمی‌گیرد؛ ولی از فضیلتی محروم شده است.[13]   حضرت آیت الله فاضل لنکرانی:   سؤال: آیا جایز است انسان قبل از رسیدن سال خمسی برای فرار از خمس، اموال خود را به دیگری ببخشد؟   جواب: در صورتی که بخشش مناسب با شأن انسان نباشد راه فرار از خمس نمی‌باشد و باید خمس آن را بدهد و همچنین است اگر بخشش به عنوان حیله‌ای برای فرار از خمس باشد، مثل اینکه مال خود را به کسی ببخشد و با او قرار بگذارد که بعد از فرارسیدن سال خمسی، مال را به صاحب مال ببخشد. [14]   نتیجه: بنا بر نظر کسانی که خمس هدیه را لازم نمی دانند، در صورتی هدیه خمس ندارد که مناسب با شأن هدیه گیرنده باشد و هدیه دادن به علت فرار از خمس نیز نباشد.     [1]  امام، استفتاءات، ج 1، س 25 تبریزی، استفتاءات، س 836 و 891 صافی، جامع‏الاحکام، ج 1، س 748 مکارم، استفتاءات، ج 2، س 516 وحید، توضیح‏المسائل، م 1783 سیستانی sistani.org  ،خمس، ش 8. [2]  نوری، استفتاءات، ج 2، س 380. [3]  فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 748 بهجت، توضیح‏المسائل، س 391. [4] خامنه‏ای، اجوبة، س 860 و 987. به نقل از کتاب پرسش ها و پاسخ ها (احکام خمس)، سید مجتبی حسینی،دفتر نشر معارف،قم، 1383. [5]  آیات عظام  امام خمینی(ره)، خامنه ای، نوری. [6]  آیات عظام  صافی، سیستانی؛ (زنجانی: چنانچه از مخارج سالش زیاد بیاید اگر مالی که به دست آورده ارزشمند باشد لازم است خمس آن را بدهد، بلکه بنا بر احتیاط اگر مال ارزشمندی هم نباشد خمس آن را بدهد). [7]  آیات عظام بهجت، فاضل، مکارم. نک: إمام خمینی،توضیح المسائل، المحشی، ج ‏2، ص:8 مسئله 1753؛ احکام دانشجویی؛ احکام خمس، سید مجتبی حسینی، ص 49. [8]  در بین فقهای معاصر تنها آیات عظام سیستانی و تبریزی، پرداخت خمس را بر عهده بخشنده و بر او واجب می دانند. نک: همان، ص50. [9] اقتباس از سؤال 1724 (سایت: 1723) (فروش زمین و وجوب خمس). [10]  امام خمینی،سید روح الله،استفتاءات (امام خمینی)، ج‌1، ص 405، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،قم، 1422. [11] حسینی خامنه ای ، سید علی،اجوبه الاستفتاءات (فارسی)، ص 178، دفتر معظم له، قم،1422. [12]  صافی  گلپایگانی،لطف الله، جامع الاحکام، ج1، ص 173، انتشارات حضرت معصومه(س)، قم، 1417. [13] مکارم شیرازی،ناصر، استفتاءات جدید، ج2 ، ص 187، انتشارات مدرسه امام علی (ع)، قم، 1427. [14] فاضل لنکرانی،محمد، جامع المسائل، ج1، ص 208، انتشارات امیر قلم، چاپ یازدهم، قم.