فلسفه قصاص از دیدگاه اسلام و قرآن چیست؟

فلسفه اسلامی، علمی که مسائل کلی هستی‌شناختی، خداشناسی، علم النفس، معرفت‌شناسی و دین‌شناسی را بررسی می‌کند. منابع تاریخ فلسفه اسلامی، خاستگاه این فلسفه را یونان باستان دانسته‌اند. الکِندی نخستین فیلسوف مسلمان است. در فلسفه اسلامی سه مکتب مهم وجود داشته است که عبارتند از: مَشّاء، فلسفه اِشراق و حکمت مُتعالیه.

قصاص در لغت، به معنی هر نوع دنباله روی و پی جویی نمودن- کین کشی به مثل کشنده را کشتن- مجازات- عقاب- سزا- جبران- تلافی آمده است. [۱] [۲] [۳] [۴]قصاص از نظر اصطلاحی، به معنای تلافی و استیفای عینی جنایتی که در قتل عمدی، قطع عضو و جرح عمدی بر مجنی علیه وارد شده است می‌باشد به شکلی که اثر به جای مانده از جنایت عیناً روی جانی اجرا شده و به دست آید. [۵] قصاص در جنایت قتل عمدی را قصاص النفس می‌گویند و قصاص در جنایات قطع عضو و جرح را قصاص عضو گویند.

انتقام از ماده"نقم" به معنای انکار یک چیز و عیبگیری از آن است. [۱] از آن به مناسبت در باب‌های تجارت، نکاح و دیات سخن رفته است.

تکالیف ممکن است در معانی ذیل و یا اضافه به معانی ذیل به کار رفته باشد: تکلیف دینی، یکی از مفاهیم مهم دینی و به معنای اوامر و نواهی خداوند به بندگانش قرآن• تکلیف (قرآن)، بررسی تکلیف در آیات قرآن کریم• تکلیف حیوانات، بررسی تکلیف حیوانات از منظر قرآن کریم• تکلیف در بهشت آدم، تکالیف و ممنوعیت‌های حضرت آدم در قرآن• تکلیف در قیامت، بررسی وجود یا عدم وجود تکلیف در قیامت• تکلیف زمین، امتناع و ترس زمین از پذیرش تکلیف عرضه شده بر او در قرآن کریم علوم عقلی• تکلیف (کلام)، اوامر و نواهی خداوند به بندگانش• تکلیف فلسفی، اثبات مولابودن خداوند و اثبات رابطه مولا و بنده• تکلیف عرفانی، نقش و اهمیت تکلیف در عرفان در برخی مباحث، همچون مسئله «اسقاط تکلیف» و تفکیک شریعت در قبال طریقت و حقیقت فقه• تکلیف (فقه)، خطاب شارع به انجام دادن یا ترک کاری و یا تخییر بین آن دو• تکلیف شرع، خطاب شارع به انجام دادن یا ترک کاری و یا تخییر بین آن دو• تکلیف آزمایشی، امر و نهی کردن بدون اراده جدّی به تحقق متعلق در خارج• تکلیف الزامی، احکام ناشی از مصلحت و مفسده مُلزِمه• تکلیف انحلالی، احکام منحل شده یک ماهیت، به تعداد مصادیق آن• تکلیف تحریمی، حرام قرار دادن چیزى• تکلیف تخییری، تکلیف به انجام یا ترک یکی از دو یا چند چیز• تکلیف تسجیلی، امر و نهی کردن به غرض اتمام حجّت، بدون اراده تحقق متعلَّق در خارج• تکلیف تعبدی، احکام مشروط به قصد قربت در مرحله امتثال• تکلیف تعیینی، تکلیف به انجام یا ترک امری معیّن• تکلیف ظاهری، احکام مستفاد از اماره یا اصل عملی ، یا احکام مستفاد از اصول عملی ، برای مکلّف شاکّ یا جاهل به حکم واقعی• تکلیف جدی، امر و نهی کردن با اراده جدّی بر تحقق متعلق در خارج• تکلیف زجری، احکام وضع شده برای امورِ مطلوب بالغیر• تکلیف شانی، مرحله ابلاغ احکام به مکلّفان، یا مرحله تحقق خارجی موضوعات احکام• تکلیف شرعی، تکلیف صادر شده از سوی شارع مقدس• تکلیف ثابت، احکام معتبرِ مستمرّ تا زمان معین یا غیر معیّن• تکلیف طریقی، تکلیف ثابت به علم یا ظنّ معتبر• تکلیف طلبی، تکلیف دلالت کننده بر درخواست انجام متعلق آن• تکلیف عقلایی، تکلیف صادر شده از سوی عقلا• تکلیف عقلی، تکلیفِ ناشی از ادراک عقل نسبت به حُسن یا قبح چیزی• تکلیف عینی، تکلیفِ متوجه هر یک از مکلّفان به صورت مستقل• تکلیف ترخیصی، احکام فاقد الزام شرعی در فعل یا ترک عمل• تکلیف نفسی، احکام دارای مصلحت به اعتبار نفس متعلقات آن‌ها• تکلیف واقعی، احکام مترتب بر موضوع بدون لحاظ علم و جهل مکلَّف، یا احکام مکشوف به علم و طریق علمی• تکلیف کفایی، تکلیفِ باقی بر همه مکلفان مشروط به عدم انجام توسط یکی از آنها• تکلیف مجهول، تکلیف به شئ غیر معلوم به تفصیل• تکلیف محتمل، تکلیف غیر ثابت به علم یا ظنّ معتبر• تکلیف مشروط، تکلیف مشروط به تحقق امری خارج از ذات آن• تکلیف مشکوک، تکلیف محتمل با تساوی احتمال وجود و عدم آن• تکلیف مظنون، تکلیف محتمل با رجحان احتمال وجود آن• تکلیف معدومین، شمول تکلیف نسبت به افراد غیر موجود در زمان خطاب• تکلیف ارشادی، حکم ارشادی مقابل حکم مولوی• تکلیف استقلالی، اعتبارات مورد التفات استقلالی شارع• تکلیف اضطراری، احکام ثانویِ واقعیِ مختصّ به حالت اضطرار مکلّف• تکلیف انحلالی، احکام منحل شده یک ماهیت، به تعداد مصادیق آن• تکلیف انشایی، احکامِ بعد از مرحله اقتضا و قبل از مرحله فعلیت و اجرا• تکلیف ایجابی، حکم الزامی و طلب اکید متعلق به چیزی• تکلیف بعثی، امر و نهی کردن به غرض تحقق متعلَّق در خارج به وسیله مکلَّف• تکلیف بما‌ لا یطاق، تکلیف کردن به امر خارج از طاقت مکلّف• تکلیف به مجمل، تکلیف به امر غیر واضح و مردّد بین چند چیز• تکلیف محال، تکلیف غیر قابل صدور از مکلِّف• تکلیف به محال، تکلیف کردن به امر محال• تکلیف به محال عادی، تکلیف کردن به امر محال به حسب عادت• تکلیف به محال عقلی، تکلیف کردن به امر محال به حسب عقل• تکلیف تعبدی، احکام مشروط به قصد قربت در مرحله امتثال• تکلیف توصلی، احکام غیر مشروط به قصد قربت در مرحله امتثال• تکلیف حقیقی، احکام ناشی از مصالح و مفاسد واقعی در متعلق آنها• تکلیف ضمنی، اعتبارات مورد توجه تَبَعی شارع• تکلیف عقلی، تکلیفِ ناشی از ادراک عقل نسبت به حُسن یا قبح• تکلیف کفائی، تکلیفِ باقی بر همه مکلفان مشروط به عدم انجام توسط یکی از آنها• تکلیف معلوم، تکلیف ثابت به علم یا ظنّ معتبر• تکلیف معلوم اجمالی، تکلیف به امر مرددّ میان دو یا چند چیز• تکلیف معلوم تفصیلی، تکلیف فاقد هر نوع ابهام یا اجمال• تکلیف موجودین، شمول تکلیف نسبت به افراد موجود در زمان خطاب• آسانی تکلیف، تکالیف شرعی براساس وسع و ظرفیت مکلفین

جِنایت، اصطلاحی‌ در فقه‌ و حقوق‌ ، به‌ معنای‌ وارد کردن‌ هرگونه‌ صدمه‌ به‌ تمامیت‌ جسمانی‌ افراد، که‌ کیفری‌ شرعی‌، مانند قصاص‌ یا دیه‌ ، دارد.

بدعت یا همان تشریع، بنیان نهادن عقیده یا عملی از پیش خود به نام دین است. از این عنوان در باب‌هایی مانند طهارت، صلاة، صوم، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت و طلاق سخن رفته است.

حج افراد از اقسام حج است. از این عنوان در باب حج سخن گفته‌اند.

امنیت به معنی ایمنی داشتن جانی، مالی، عِرضی یا معنوی می باشد. از آن به مناسبت در باب‏های مختلفی مانند طهارت، صلات، حج و جهاد سخن رفته است.

عدالت اصطلاحی فقهی و کلامی است. در فقه، عنوانی است برای صفتی که باعث ترک گناه می‌گردد و در بسیاری از احکام عملی از آن سخن رفته است. از نظر فقهی، عدالت یک شخص با تأیید دو عادل یا معاشرت فراوان با خود او یا باور متدینین به عدالت وی، قابل اثبات است. بیشتر فقها معتقدند حُسن ظاهر (یعنی آراستگی ظاهری از جهت پایبندی به احکام شرعی) برای اثبات عدالت فرد کافی است.

احکام شرعی، قوانین دینی هستند که خواست و اراده خداوند را نشان داده و وظیفه عملی انسان را مشخص می‌کنند.

جامعه، عنوان برخی از زیارت‌نامه‌های مأثور است. این زیارت‌نامه‌ها را به این سبب «‌جامعه‌» می‌نامند که مخصوص امام خاصی نیستند، بلکه به گونه‌ای انشا و تعلیم شده‌اند که با خواندن آنها می‌توان هر یک از ائمه(ع) را از دور یا نزدیک زیارت کرد.[۱]

رُکن ممکن است در موراد زیر به کار رفته باشد:

سالم غلام عامر بن مسلم عبدی از شهدای کربلا است. سالم به همراه مولای خود عامر بن مسلم عبدی و یزید بن ثبیط عبدی در ابطح در نزدیکی مکه به امام حسین پیوستند.[۱] و در کربلا به شهادت رسید.[۲] نام او در زیارت الشهدا آمده است.[۳]

واژه اصول ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • اصول فقه (علم)، یکی‌ از شاخه‌های‌ علوم‌ اسلامی‌• أصول دین، (در مقابل‌ فروع‌ دین)، اصطلاحی‌ کلامی‌

قصاص در لغت، به معنی هر نوع دنباله روی و پی جویی نمودن- کین کشی به مثل کشنده را کشتن- مجازات- عقاب- سزا- جبران- تلافی آمده است. [۱] [۲] [۳] [۴]قصاص از نظر اصطلاحی، به معنای تلافی و استیفای عینی جنایتی که در قتل عمدی، قطع عضو و جرح عمدی بر مجنی علیه وارد شده است می‌باشد به شکلی که اثر به جای مانده از جنایت عیناً روی جانی اجرا شده و به دست آید. [۵] قصاص در جنایت قتل عمدی را قصاص النفس می‌گویند و قصاص در جنایات قطع عضو و جرح را قصاص عضو گویند.

حقوق، از مهم ‌ترین شاخه های علوم اجتماعی که به مطالعه قواعد حاکم بر روابط میان اشخاص (حقیقی و حقوقی) در عرصه جامعه می‌پردازد.

حیات‌ مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.

جسارت در انجام کاری که احتمال خطر دارد را جرأت می گویند و از آن به مناسبت در باب اجتهاد و تقلید و قضاء سخن گفته‌اند.

دور ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • دور (منطق)، از اصطلاحات علم منطق، به معنای توقف وجودی دو چيز بر همديگر• دور (فقه)، به معنای بازگشت چیزی به جای نخست و دارای کاربرد در ابواب فقهی

رهن وثیقه بدهی است. عنوان رهن بابی مستقل در فقه است که از احکام آن به تفصیل در این باب سخن رفته است.

كشتن

حفظ در دو معنا استعمال شده است.از حفظ به معنای نخست به مناسبت در بابهایی نظیر جهاد، ودیعه، اطعمه و اشربه و حدود سخن گفته‌اند.۱-مراقبت و نگهداری کردن از کسی یا چیزی.۲-به یاد سپردن.

جان به معنای نَفْس (روح) هر موجود جاندار می باشد و از آن در بابهایى نظیر حج، جهاد، اطعمه و اشربه، حدود و قصاص سخن گفته‌اند.

جرح و تعدیل، شاخه‌ای از علوم حدیث و اصطلاحی در آن است که ناظر به ارزیابی وثاقت و عدم وثاقت راویان (و به تبع آن پذیرفتن یا نپذیرفتن احادیث آنان) و معیارهای آن است. فهم معانی کتاب و سنّت، که به کمک آثار و احادیث صحیح حاصل می‌شود، به جرح و تعدیل وابسته است، زیرا شناخت آثار و اخبار صحیح و سقیم منوط به شناخت میزان وثاقت راویان احادیث است.

رُکن ممکن است در موراد زیر به کار رفته باشد: