اقتدا کردن مسافر به شخص حاضر (مقیم) و بالعکس مکروه است و معنای کراهت در این مورد آن است که ثواب کمتری از اقتدای مقیم به مقیم و یا مسافر به مسافر دارد.[1] اگر بین مأموم و امام یا بین او و مأموم دیگری که واسطه اتصالش با امام است کمتر از مقدار حجم یک انسان در حال سجده فاصله باشد (یک ذراع) ایرادی ندارد.[2] اما اگر فاصله بیشتر باشد نظر فقها متفاوت است؛ عده ای نظرشان این است که نماز دیگران فرادی می شود. اما بنا بر نظر مؤلف کتاب عروة الوثقی، اگر کسانی که صف اول ایستاده اند و نمازشان تمام شده، بلا درنگ بلند شوند و نماز دیگری را بخوانند ضرری به نماز جماعت دیگران نمی رساند.[3] این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد. [1] برای آگاهی از دیدگاه مراجع در این باره، ر.ک: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص 804، م 1490 . [2] همان، ص 774، م 1417. [3] الیزدی، السید محمد کاظم، العروة الوثقی (المحشی)، ج 3، ص 148، م 15، مؤسسة النشر الإسلامی، قم، 1419 ق.
آیا یک فرد مسافر می تواند نماز خود را پشت سر امام بخواند؟ آیا می تواند نمازش را در صف اول بخواند؟ یا لازم است برای به هم نخوردن ارتباط نماز خود را در صف آخر بخواند؟
اقتدا کردن مسافر به شخص حاضر (مقیم) و بالعکس مکروه است و معنای کراهت در این مورد آن است که ثواب کمتری از اقتدای مقیم به مقیم و یا مسافر به مسافر دارد.[1] اگر بین مأموم و امام یا بین او و مأموم دیگری که واسطه اتصالش با امام است کمتر از مقدار حجم یک انسان در حال سجده فاصله باشد (یک ذراع) ایرادی ندارد.[2] اما اگر فاصله بیشتر باشد نظر فقها متفاوت است؛ عده ای نظرشان این است که نماز دیگران فرادی می شود. اما بنا بر نظر مؤلف کتاب عروة الوثقی، اگر کسانی که صف اول ایستاده اند و نمازشان تمام شده، بلا درنگ بلند شوند و نماز دیگری را بخوانند ضرری به نماز جماعت دیگران نمی رساند.[3] این سؤال، پاسخ تفصیلی ندارد.
[1] برای آگاهی از دیدگاه مراجع در این باره، ر.ک: توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج1، ص 804، م 1490 . [2] همان، ص 774، م 1417. [3] الیزدی، السید محمد کاظم، العروة الوثقی (المحشی)، ج 3، ص 148، م 15، مؤسسة النشر الإسلامی، قم، 1419 ق.
- [سایر] آیا بانوان می توانند نماز های خود را پشت سر امام آغاز کنند و سپس از سمت راست و بعد از سمت چپ، صف نماز را تکمیل کنند؟
- [آیت الله خامنه ای] کسی که نمازش شکسته است آیا می تواند آن را به صورت جماعت پشت سر امام جمعه بخواند؟
- [سایر] شرایط امام جماعت چیست؟ آیا می توانم پشت سر یک فرد غیر روحانی و مورد تأیید، نماز بخوانم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اقامه نماز جمعه به امامت فرد مسافر جایز است یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در مساجدی که نماز جماعت اقامه می شود و افراد نمازگزار پشت سر امام جماعت، صف کشیده به هم اتصال دارند، اگر مسجد، طبقه فوقانی داشته باشد که زنها در آنجا نماز جماعت می گذارند، اتصال صف جماعت آنها به صف طبقه پایین به چه کیفیت است؟
- [سایر] آیا این روایت صحیح است که «در روز قیامت هر فرد پشت سر امام هم نام خود می ایستد؟
- [آیت الله خامنه ای] امام جماعت در رکعت سوم و مأموم رکعت دوم نماز است. در صورتیکه مأموم بخواهد سوره حمد را تا آخر بخواند امام سر از رکوع برمیدارد و وارد سجده میشود. در این حال آیا مأموم میتواند سوره حمد را رها نموده و همراه امام رکوع را بهجا آورد؟ یا اینکه باید سوره حمد را تا آخر بخواند و اگر به رکوع امام نرسید، بعد از حمد سوره را نیز بخواند و نمازش را فرادا نماید؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر یکی از صفهای نماز جماعت به طور کامل از افرادی تشکیل شده باشد که نمازشان قصر است و نماز همه افراد صف بعدی تمام باشد، اگر افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فوراً برای خواندن دو رکعت بعدی اقتدا کنند، آیا نماز کسانی که در صف پشت سر آنها هستند، نسبت به دو رکعت آخر نماز، جماعت باقی می ماند یا فرادی می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا فرد لال میتواند نماز میّت بخواند و بر فرض جواز آیا نمازش اکتفاء از نماز میّت فرد صحیح میکند؟
- [آیت الله خوئی] در نماز جماعت مأموم باید پشت سر امام بایستد آیا در حال سجده هم لازم است محل سجده مأموم پشت پای امام باشد یا میتواند مأموم پیشانی خود را در پهلوی امام در حال سجده قرار دهد فقط از سر امام جلو نباشد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر صف های جماعت تا در مسجد برسد، کسی که در صحن مسجد مقابل در پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند صحیح می باشد; ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستاده اند و صف جلو را نمی بینند اشکال دارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر صف های جماعت تا درب مسجد برسد، کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است، و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند صحیح می باشد، و احتیاط واجب آن است که کسانی که دو طرف او ایستاده اند اگر صف جلو را نبینند، اقتدا ننمایند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] انسان باید بنا بر احتیاط لازم نماز را با موالات بخواند؛ یعنی کارهای نماز مانند رکوع و سجود و تشهد را پشت سر هم به جا آورد و چیزهائی را که در نماز می خواند به طوری که معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدری بین آنها فاصله بیندازد که نگویند نماز می خواند؛ نمازش اشکال دارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد ، کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند صحیح می باشد ، و همچنین نماز کسانی که دو طرف او ایستاده اند و به او اتصال دارند صحیح است اگر چه صف جلو را نبینند .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد، کسی که مقابل درب، پشت صف ایستاده، نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا میکنند و برخی از افراد صف جلو را میبیند صحیح میباشد، ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستادهاند و هیچ یک از افراد صف جلو را نمیبینند، بنا بر احتیاط صحیح نیست و به طور کلی بنا بر احتیاط در صحّت جماعت شرط است که حائلی مانع رؤیت تمام صف قبل نشده، بلکه لازم است لااقل یک نفر از صف جلویی دیده شود.
- [آیت الله بروجردی] اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد، کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده، نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا میکنند صحیح میباشد، ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستادهاند و صف جلو را نمیبینند، اشکال دارد.
- [امام خمینی] اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است، و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند، صحیح می باشد ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستاده اند و صف جلو را نمی بینند، اشکال دارد، بلکه باطل است.
- [آیت الله مظاهری] امام و مأمومین باید متّصل به یکدیگر باشند و لازم نیست اتّصال از جلو باشد بلکه اگر از طرف راست یا چپ به امام یا مأموم دیگر متّصل باشد نمازش صحیح است، پس کسی که پشت ستون ایستاده است اگر از طرفی به امام یا مأموم دیگر متّصل باشد نمازش صحیح است هرچند امام یا مأموم دیگر را نبیند و همچنین اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد نماز کسانی که دو طرف درب ایستادهاند و صف جلو را نمیبینند اشکال ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد، کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند صحیح است، ولی کسانی که دو طرف او ایستاده اند و صف جلو را نمی بینند بنابر احتیاط واجب اقتدا آنها صحیح نیست.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر سهوا پیش از امام به سجده رود؛ اگر به قصد اینکه با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به سجده رود؛ جماعت و نمازش صحیح است و اگر عمدا برنگردد نمازش صحیح و منفرد می گردد.