http://www.islamquest.net

آیا بررسی احکام ظهار امروزه ضرورت دارد؟ اگر ضرورت ندارد تکلیف آیاتی که به این بحث مربوط است چه می شود؟ آیا بین فقهای شیعه در این بحث اختلاف است؟ فقهای اهل سنت در این باره چه نظری دارند و ادلۀ آنها چیست؟
مسئلۀ «ظهار» سنّت باطلی در زمان جاهلیت بوده که اسلام آن را مبارزه کرده و بر انجام آن کفّاره قرار داده است. هم اکنون نیز اگر –به فرض- شوهری زنش را ظهار کند، کار حرامی انجام داده و برای ادامۀ زندگی زناشویی باید کفّاره بدهد؛ زیرا مفاد خطابات‏ اختصاص به مورد نزول ندارد، بلکه عنوانی در آن آورده شده که هر کس و هر چیزی -در هر زمان و یا مکانی- داخل آن باشد، مشمول حکم و مفاد مربوطه می شود. اما اگر از روی غضب باشد به‌طوری که اختیار را از او سلب کند و بدون قصد چنین سخنی را بگوید، کفاره ندارد و احکام ظهار درباره او جاری نمی‌شود. مباحث ظهار امروزه نیز از جهاتی و به نوبۀ خود ضرورت داشته و مفید است؛ مانند این که قرآن کریم با بیان ظهار و احکام آن، قانون و کارهای جاهلیّت را ردّ می نماید؛ همان طور که با نقل عناصر منفی و خرافات دیگر اعراب جاهلی، با صدور احکامی آنها را نپذیرفته و به مقابله و مبارزه می پردازد.   ممکن است افرادی که آگاهی کافی ندارند طرح برخی از مباحث فقهی را چندان لازم و مفید ندانند، امّا بحث در این گونه مسائل در جامعۀ علمی امروز به اندازۀ خود مفید است؛ زیرا در جامعه ای که افکار علمی در حال پیشرفت و توسعه است، دانشمندان در علوم مربوط به خود لازم می دانند که به بررسی منطقی و یادگیری اصول و قوانین، سرمایۀ فکری خود را پرورش و بیشتر نماید؛ هر چند برخی از این مباحث جنبۀ عملی نداشته باشد، بلکه تنها جنبۀ نظری دارد؛ مانند برخی از مباحث علوم تجربی و ریاضیات که فقط جنبۀ نظری و آگاهی دارد و شاید سالیانی از آن استفادۀ عملی نشود. طرح بحث ظهار که یک طلبه در آن با روایات، بحث های اصول فقه، رجالی و حدیث شناسی، تفسیر و غیره سر و کار دارد، قطعاً نمی تواند در دستیابی به ملکۀ اجتهاد، فهم روایات، دانش تفسیر و دیگر فواید این مباحث بی تأثیر باشد.
عنوان سوال:

آیا بررسی احکام ظهار امروزه ضرورت دارد؟ اگر ضرورت ندارد تکلیف آیاتی که به این بحث مربوط است چه می شود؟ آیا بین فقهای شیعه در این بحث اختلاف است؟ فقهای اهل سنت در این باره چه نظری دارند و ادلۀ آنها چیست؟


پاسخ:

مسئلۀ «ظهار» سنّت باطلی در زمان جاهلیت بوده که اسلام آن را مبارزه کرده و بر انجام آن کفّاره قرار داده است. هم اکنون نیز اگر –به فرض- شوهری زنش را ظهار کند، کار حرامی انجام داده و برای ادامۀ زندگی زناشویی باید کفّاره بدهد؛ زیرا مفاد خطابات‏ اختصاص به مورد نزول ندارد، بلکه عنوانی در آن آورده شده که هر کس و هر چیزی -در هر زمان و یا مکانی- داخل آن باشد، مشمول حکم و مفاد مربوطه می شود. اما اگر از روی غضب باشد به‌طوری که اختیار را از او سلب کند و بدون قصد چنین سخنی را بگوید، کفاره ندارد و احکام ظهار درباره او جاری نمی‌شود.
مباحث ظهار امروزه نیز از جهاتی و به نوبۀ خود ضرورت داشته و مفید است؛ مانند این که قرآن کریم با بیان ظهار و احکام آن، قانون و کارهای جاهلیّت را ردّ می نماید؛ همان طور که با نقل عناصر منفی و خرافات دیگر اعراب جاهلی، با صدور احکامی آنها را نپذیرفته و به مقابله و مبارزه می پردازد.  
ممکن است افرادی که آگاهی کافی ندارند طرح برخی از مباحث فقهی را چندان لازم و مفید ندانند، امّا بحث در این گونه مسائل در جامعۀ علمی امروز به اندازۀ خود مفید است؛ زیرا در جامعه ای که افکار علمی در حال پیشرفت و توسعه است، دانشمندان در علوم مربوط به خود لازم می دانند که به بررسی منطقی و یادگیری اصول و قوانین، سرمایۀ فکری خود را پرورش و بیشتر نماید؛ هر چند برخی از این مباحث جنبۀ عملی نداشته باشد، بلکه تنها جنبۀ نظری دارد؛ مانند برخی از مباحث علوم تجربی و ریاضیات که فقط جنبۀ نظری و آگاهی دارد و شاید سالیانی از آن استفادۀ عملی نشود. طرح بحث ظهار که یک طلبه در آن با روایات، بحث های اصول فقه، رجالی و حدیث شناسی، تفسیر و غیره سر و کار دارد، قطعاً نمی تواند در دستیابی به ملکۀ اجتهاد، فهم روایات، دانش تفسیر و دیگر فواید این مباحث بی تأثیر باشد.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین