در برخی منابع روایی، حدیثی با این مضمون وجود دارد: «إذا جلست المرأة مجلسا فقامت عنه، فلا یجلس فی مجلسها أحد حتی یبرد»؛[1] هرگاه زنی در مکانی نشسته و سپس از آن‌جا برخیزد، مردی در آن مکان ننشیند تا زمانی که آن‌جا سرد شود. در این زمینه باید دانست که چنین روایاتی را نباید به صورت مستقل و جدا از دیگر آموزه‌های دینی تفسیر کرد؛ زیرا در دین مقدس اسلام، روابط بین زن و مرد بر پایۀ رعایت اصول اخلاقی بنا شده که مهم‌ترین اصل آن، رعایت عفت و پاک‌دامنی است. در همین راستا، از طرفی دستورات اجتناب ناپذیری؛ چون خودداری از زنا، رعایت برخی پوشش‌ها و ... ارائه شده است که زمان و مکان بر آن تأثیر گذار نیست و از طرف دیگر، توصیه‌هایی غیر الزامی جهت ایمن ماندن از هرگونه وسوسه‌های شیطانی نیز از سوی پیشوایان دینی مطرح شده است که می‌تواند با تغییر شرایط، تغییر یابد. یکی از این توصیه‌ها همان چیزی است که در روایت فوق وجود دارد. مطمئنا این حدیث به دلیل بی احترامی به شخصیت بانوان نیست، بلکه توصیه‌ای اخلاقی برای جلوگیری از ورود وسوسه‌های شیطانی در مردان است که البته این توصیه شاید ناظر به روابط اجتماعی زمان صدور حدیث باشد، بدین ترتیب که به دلیل محدودیت‌های موجود در روابط دو جنس مخالف و چون بانوان، کمتر در معرض دید مردان بوده و به همین دلیل نسبت به زمان ما، جذابیتی به مراتب بیشتر برای مردان داشتند، شاید همین مقدار از ارتباط نیز وسوسه‌هایی در آنها ایجاد می‌کرده که برای جلوگیری از آن، چنین توصیه‌ای صادر شده باشد. البته امروزه، با توجه به تغییرات وسیعی که در نوع ارتباط میان مرد و زن مشاهده می‌کنیم و نیز با توجه به آن‌که به هر دلیل، ارتباطات گسترده‌ای میان آنها – در فضای تحصیلی، در فضای کسب و کار، در محیط‌های مجازی و ...- به وجود آمده، بسیار بعید است که جذابیت بانوان تا اندازه‌ای باشد که همین مقدار از ارتباط با آنها نیز در جنس مخالفشان تأثیرگذار و وسوسه انگیز باشد. به همین دلیل، شاید نتوان امروزه با استناد به این روایت، به صورت کلی ادعا کرد که به عنوان نمونه، اگر خانمی از تاکسی پیاده شد، مکروه است مردی به جای او بنشیند، مگر آن‌که هنوز هم افرادی باشند که چنین مسائلی در مورد آنها وسوسه انگیز باشد که تنها برای آنان مکروه(و نه حرام) است که چنین اقدامی را انجام دهند. [1] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 467، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413 ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 5، ص 564، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق.
درباره این حدیث توضیح دهید: حضرت محمد(ص) فرمود: هرگاه زنی از جایی که نشسته برخیزد، مردی آنجا ننشیند، مگر زمانی که سرد شود.
در برخی منابع روایی، حدیثی با این مضمون وجود دارد: «إذا جلست المرأة مجلسا فقامت عنه، فلا یجلس فی مجلسها أحد حتی یبرد»؛[1] هرگاه زنی در مکانی نشسته و سپس از آنجا برخیزد، مردی در آن مکان ننشیند تا زمانی که آنجا سرد شود. در این زمینه باید دانست که چنین روایاتی را نباید به صورت مستقل و جدا از دیگر آموزههای دینی تفسیر کرد؛ زیرا در دین مقدس اسلام، روابط بین زن و مرد بر پایۀ رعایت اصول اخلاقی بنا شده که مهمترین اصل آن، رعایت عفت و پاکدامنی است. در همین راستا، از طرفی دستورات اجتناب ناپذیری؛ چون خودداری از زنا، رعایت برخی پوششها و ... ارائه شده است که زمان و مکان بر آن تأثیر گذار نیست و از طرف دیگر، توصیههایی غیر الزامی جهت ایمن ماندن از هرگونه وسوسههای شیطانی نیز از سوی پیشوایان دینی مطرح شده است که میتواند با تغییر شرایط، تغییر یابد. یکی از این توصیهها همان چیزی است که در روایت فوق وجود دارد. مطمئنا این حدیث به دلیل بی احترامی به شخصیت بانوان نیست، بلکه توصیهای اخلاقی برای جلوگیری از ورود وسوسههای شیطانی در مردان است که البته این توصیه شاید ناظر به روابط اجتماعی زمان صدور حدیث باشد، بدین ترتیب که به دلیل محدودیتهای موجود در روابط دو جنس مخالف و چون بانوان، کمتر در معرض دید مردان بوده و به همین دلیل نسبت به زمان ما، جذابیتی به مراتب بیشتر برای مردان داشتند، شاید همین مقدار از ارتباط نیز وسوسههایی در آنها ایجاد میکرده که برای جلوگیری از آن، چنین توصیهای صادر شده باشد. البته امروزه، با توجه به تغییرات وسیعی که در نوع ارتباط میان مرد و زن مشاهده میکنیم و نیز با توجه به آنکه به هر دلیل، ارتباطات گستردهای میان آنها – در فضای تحصیلی، در فضای کسب و کار، در محیطهای مجازی و ...- به وجود آمده، بسیار بعید است که جذابیت بانوان تا اندازهای باشد که همین مقدار از ارتباط با آنها نیز در جنس مخالفشان تأثیرگذار و وسوسه انگیز باشد. به همین دلیل، شاید نتوان امروزه با استناد به این روایت، به صورت کلی ادعا کرد که به عنوان نمونه، اگر خانمی از تاکسی پیاده شد، مکروه است مردی به جای او بنشیند، مگر آنکه هنوز هم افرادی باشند که چنین مسائلی در مورد آنها وسوسه انگیز باشد که تنها برای آنان مکروه(و نه حرام) است که چنین اقدامی را انجام دهند. [1] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 467، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413 ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 5، ص 564، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق.
- [سایر] بهترین جملهای که محمد رسول الله(ص) به انسان فرمود، چیست؟
- [سایر] پیامبر اکرم(ص) فرمود: (مجالس خود را به ذکر علی(ع) زینت دهید)، همچنین این حدیث: که رسول خدا فرمود: (کلام علی بالاترین کلامها است) صحیح است؟ متن کامل و منبع را ذکر نمایید.
- [سایر] آیا پیامبر اسلام(ص) فرمود: من در بهشتم و علی کلید آن است؟
- [سایر] مقصود از این روایت که رسول خدا(ص) فرمود: (مرگ، نسبت به ما بعد آن همچون شاخ زدن بُز است)، چیست؟ آنرا توضیح دهید.
- [سایر] چرا زنان پیامبر اسلام (ص ) بعد از وفات پیامبر اکرم(ص ), نمی توانستند ازدواج کنند؟
- [سایر] نقل شده است؛ رسول اکرم(ص) به مردی فرمود: (خواهرت موهایش را به تو نشان ندهد بهتر است)؛ آیا میتوان از این روایت نتیجهگیری کرد که پوشش موی سر در مقابل محارم مستحب است؟
- [سایر] با توجه به روایات زیر، معنای اختیال چیست؟ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَی بْنِ الْمُتَوَکلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یحْیی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُوسَی بْنِ عُمَرَ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) مَنْ مَشَی علی الْأَرْضِ اخْتِیالًا لَعَنَتْهُ الْأَرْضُ وَ مَنْ تَحْتَهَا وَ مَنْ فَوْقَهَا. عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَیلٌ لِمَنْ یخْتَالُ فِی الْأَرْضِ یعَانِدُ جَبَّارَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ.
- [سایر] عایشه از نظر اخلاقی چگونه زنی بود و نظر پیامبر اسلام را درمورد عایشه بیان فرمایید؟ و پیامبر اکرم (ص ) چگونه با عایشه ازدواج کرد؟
- [سایر] رسول خدا (ص) وقتی مردی ژولیده موی و چرکین لباس را دیدند چه فرمودند؟
- [سایر] محمد بن عبدالوهاب چه توهینی به قبر مطهر رسول خدا ص کرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است بعد از تکبیره الاحرام بگوید : یا مُحسنُ قداتاکَ المسیءُ و قد امَرتَ المحسنَ ان یتجاوَز عنِ المسی ءِ انتَ المحسنُ و انا المُسی ءُ بحقّ محمّدٍ و آلِ محّمدٍ صل عَلی محّمدِ و ال محّمدِ و تجاوَز عن قبیحِ ما تعلمُ منّی .یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بندة گنهکار به در خانة تو آمده و تو امر کرده ای که نییکوکار از گنهکار بگذرد ، تو نیکو کاری و من گناهکار بحقّ محّمدٍ و آل محّمدٍ صلی اللهُ علیه و آله و سّلم .رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیها یی که می دانی از من سر زده . بگذر .
- [امام خمینی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید: "یا محسن قد اتاک المسیی ء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیی ء انت المحسن و انا المسیی ء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان می کنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِیَیءُ وَقَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَاَناَ المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد صَلِّ عَلَی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی یعنی ای خدائی که به بندگان احسان می کنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کرده ای که نیکوکار از گنهکار بگذرد تو نیکوکاری و من گنهکار به حق محمد و آل محمد(صلی الله علیه وآله) رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدی هائی که می دانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله خوئی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:" یا محسن قد اتاک المسییء و قد امرت المحسن ان یتجاوز عن المسیء انت المحسن و انا المسیء بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوز عن قبیح ما تعلم منی"، یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مستحب است قبل از تکبیرة الاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أَتَاکَ المُسیءُ وقَدْ أَمَرْتَ المُحْسِنَ أَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ، أَنْتَ المُحْسِنُ وأَنا المُسِیءُ، بحقِّ مُحمَّدٍ و آل محمّد صَلِّ علی مُحمَّدٍ و آلِ مُحمَّدٍ وتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی ای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حق محمد و آل محمد رحمت خود را بر محمد و آل محمد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سرزده بگذر.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام به قصد رجاء این دعا را بخوانند: (یا محْسن قدْ اتاک الْمسیء و قدْ أمرْت الْمحْسن انْ یتجاوز عن الْمسیئ انت الْمحْسن و أنا الْمسیئ بحق محمد و آل محمد صل علی محمد و آل محمد و تجاوزْ عنْ قبیح ما تعْلم منی. یعنی: (ای خدای نیکوکار! بنده گنهکارت به در خانه تو آمده است تو امر کرده ای که نکوکار از گنهکار بگذرد،تو نیکو کاری و من گنهکارم، به حق محمد و آل محمد رحمتت را بر محمد و آل محمد بفرست و از کارهای زشتی که می دانی از من سرزده بگذر!)
- [آیت الله سیستانی] خوب است قبل از تکبیرة الاحرام به قصد رجأ بگوید : (یا مُحْسِنُ قَدْ اَتاکَ المُسِیءُ ، وَقَدْ اَمَرْتَ الُمحْسِنَ اَنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِیءِ ، اَنْتَ الُمحْسِنُ وَاَنَا المُسِیءُ ، بِحَقّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحمَّدٍ ، وَتَجاوَزْ عَنْ قَبِیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی : ای خدائی که به بندگان احسان میکنی ، بنده گنهکار به درِ خانه تو آمده ، و تو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد ، تو نیکوکاری و من گناهکار ، بحق محمّد و آل محمّد ، رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست ، و از بدیهائی که میدانی از من سر زده بگذر .
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است بعد از تکبیرْ الاحرام بگوید: )یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ المُسِئُ وَقَدْ أمَرْتَ المُحْسِنَ أنْ یَتَجاوَزَ عَنِ المُسِئ أنْتَ المُحْسِنُ وَأنَا المُسِئُ بِحَقِّ مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً صَلِّ عَلَی مُحَمَّدً وَآلِ مُحَمَّدً وَتَجاوَز عَنْ قَبیحِ ماتَعْلَمُ مِنّی(، یعنیای خدایی که به بندگان احسان میکنی بنده گنهکار بدر خانه تو آمده وتو امر کردهای که نیکوکار از گناهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، بحقّ محمّد وآل محمّد رحمت خود را بر محمّد وآل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است بعد از تکبیرة الاحرام بگوید:(یا مُحْسِنُ قَدْ اَتَاکَ الْمُسِییءُ وَ قَد اَمَرْتَ الْمُحْسِنَ اَنْ یتَجاوَزَ عَنِ الْمُسِییء أنْتَ الْمُحْسِنُ وَ اَنا المُسِیءُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ تَجاوَز عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنِّی)؛یعنی؛ ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بندهی گنهکار به در خانهی تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گنهکار، به حق محمّد و آل محمّد / رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده بگذر.
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است بعد از تکبیرةالاحرام بگوید: (یا مُحْسِنُ قَدْ أتاکَ الْمُسیءُ وَقَدْ أمَرْتَ الْمُحْسِنَ أنْ یَتَجَاوَزَ عَنِ الْمُسیءِ، أنْتَ الْمُحْسِنُ وَأنَا الْمُسیءُ، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَجاوَزْ عَنْ قَبیحِ ما تَعْلَمُ مِنّی) یعنی: (ای خدایی که به بندگان احسان میکنی، بنده گنهکار به در خانه تو آمده و تو امر کردهای که نیکوکار از گنهکار بگذرد، تو نیکوکاری و من گناهکار، به حقّ محمّد و آل محمّد صلیاللهعلیهوآلهوسلم رحمت خود را بر محمّد و آل محمّد بفرست و از بدیهایی که میدانی از من سر زده درگذر.)