1. اصل موضوع چله‌گرفتن و یا عبادت ویژه در چهل روز(اربعین) هم در قرآن و هم در روایات مورد اشاره قرار گرفته است؛ مانند: 1-1. «وَ واعَدْنا مُوسی‏ ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً و...»؛[1] سی شب با موسی وعده نهادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم تا وعده پروردگارش چهل شب کامل شد». 2-1. «عن أبی جعفر (ع) قال: مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِیمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَه‏‏»؛[2] امام باقر(ع) فرمود: هیچ بنده‌ای ایمان خود به خدا را در چهل روز خالص نگرداند، مگر آن‌که پروردگار، او را نسبت به دنیا کم توجه کرده و دردها و درمان‌ها را نشانش خواهد داد. سپس، حکمت در قلب او استوار شده و زبان خود را نیز به حکمت خواهد گشود. 2. اما پیش‌رفت و کسب مقامات معنوی منحصر در چله‌نشینی نیست. انسان با بکار بستن احکام و تعالیم دینی و دوری از محرمات الهی، بدون چله‌نشینی هم می‌تواند پله‌های ترقی و تکامل را طی کند و به سعادت و تکامل برسد. 3. مهم‌ترین مسئله در دست‌یابی به مقامات معنوی، خالص‌کردن عمل[3] در چهل روز است که در روایت نیز به همین موضوع تصریح شده و اخلاص نیز منافاتی با پریود ندارد. شایان ذکر است برخی از آداب و دستورات چله‌نشینی، مستند روایی ندارد. 4. نکته‌ی مهم‌تر در این موضوع رعایت حق شوهر است؛ یعنی چله‌نشینی نباید با حقوق شوهر در تضاد باشد! به بیان روشن‌تر، آنچه که در پیروی از احکام و قوانین شرع در درجه اهمیت قرار دارد، حقوق شوهر است؛ یعنی زن قبل از آن‌که به مستحبات بپردازد، باید به وظایف شرعی خود در قبال به همسرش توجه داشته باشد؛ از این‌رو است که زن نمی‌تواند مستحبات را بدون اجازه همسرش انجام دهد.[4] 5. در پایان باید گفت؛ به جز خواندن سوره‌هایی که سجده واجب دارند، خواندن بقیه سوره‌های قرآن، همچنین خواندن دعا برای شخص حائض و جنب اشکالی ندارد. برای آگاهی بیشتر در باره چله‌نشینی، پاسخ 8348 را مطالعه کنید. [1] . اعراف، 142؛ ر. ک: بقره، 51. [2] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 16، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [3] . ر. ک: تحصیل نیت خالص، 738. [4] . ر. ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج 1، ص 964، م 1740، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
آیا زنان هم میتوانند چله بگیرند؛ یعنی دعاهای چهل روز برای حوائج را بخوانند، با توجه به اینکه در مدت چهل روز دچار قاعدگی میشوند؟
1. اصل موضوع چلهگرفتن و یا عبادت ویژه در چهل روز(اربعین) هم در قرآن و هم در روایات مورد اشاره قرار گرفته است؛ مانند:
1-1. «وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً و...»؛[1] سی شب با موسی وعده نهادیم و ده شب دیگر بر آن افزودیم تا وعده پروردگارش چهل شب کامل شد».
2-1. «عن أبی جعفر (ع) قال: مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِیمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَه»؛[2] امام باقر(ع) فرمود: هیچ بندهای ایمان خود به خدا را در چهل روز خالص نگرداند، مگر آنکه پروردگار، او را نسبت به دنیا کم توجه کرده و دردها و درمانها را نشانش خواهد داد. سپس، حکمت در قلب او استوار شده و زبان خود را نیز به حکمت خواهد گشود.
2. اما پیشرفت و کسب مقامات معنوی منحصر در چلهنشینی نیست. انسان با بکار بستن احکام و تعالیم دینی و دوری از محرمات الهی، بدون چلهنشینی هم میتواند پلههای ترقی و تکامل را طی کند و به سعادت و تکامل برسد.
3. مهمترین مسئله در دستیابی به مقامات معنوی، خالصکردن عمل[3] در چهل روز است که در روایت نیز به همین موضوع تصریح شده و اخلاص نیز منافاتی با پریود ندارد. شایان ذکر است برخی از آداب و دستورات چلهنشینی، مستند روایی ندارد.
4. نکتهی مهمتر در این موضوع رعایت حق شوهر است؛ یعنی چلهنشینی نباید با حقوق شوهر در تضاد باشد! به بیان روشنتر، آنچه که در پیروی از احکام و قوانین شرع در درجه اهمیت قرار دارد، حقوق شوهر است؛ یعنی زن قبل از آنکه به مستحبات بپردازد، باید به وظایف شرعی خود در قبال به همسرش توجه داشته باشد؛ از اینرو است که زن نمیتواند مستحبات را بدون اجازه همسرش انجام دهد.[4]
5. در پایان باید گفت؛ به جز خواندن سورههایی که سجده واجب دارند، خواندن بقیه سورههای قرآن، همچنین خواندن دعا برای شخص حائض و جنب اشکالی ندارد.
برای آگاهی بیشتر در باره چلهنشینی، پاسخ 8348 را مطالعه کنید. [1] . اعراف، 142؛ ر. ک: بقره، 51. [2] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 16، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [3] . ر. ک: تحصیل نیت خالص، 738. [4] . ر. ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمد حسین، ج 1، ص 964، م 1740، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.
- [آیت الله بهجت] آیا زنان در عادت ماهیانه میتوانند زیارت عاشورا بخوانند؟
- [سایر] برخی خانمها در ایام بارداری دچار خونریزی میشوند و نمیدانند، حیض است یا خون دیگر، تکلیف چیست؟
- [سایر] آیا زنان میتوانند در ایام عادت ماهانه به منظور باشکوه کردن آیین نماز جمعه، به مصلاّ بروند؟
- [سایر] فلسفه عادت ماهانه زنان چیست؟
- [سایر] فلسفه عادت ماهیانه زنان چیست؟
- [سایر] با توجه به آیات قرآن کریم، بدترین بلایی که کافران و منافقان، دچار آن میشوند، چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] زنی که همیشه فاصله دیدن دو خون حیض برای او چهل روز است، صاحب عادت وقتیه است یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نسبت به اینکه زن میتواند طواف را مقدّم بدارد آیا صرف شک در وقوع طواف در ایّام حیض کفایت میکند یا اینکه باید احتمال قوی بدهد که عادت میشود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نحوه صحیح ختم چهل روزه انعام و ختم چهل روز زیارت عاشورا چگونه است؟ و اینکه بانوانی که در فاصله این چهل روز عادت ماهانه می شوند چگونه باید این ختم ها را انجام دهند؟
- [سایر] در روایات زیادی اینطور آمده که حضرت زهرا (سلام الله علیها) از عادت ماهیانه زنان پاک بودند و حیض نمیدیدند. با توجّه به این مطلب، آیا یعنی تولّد فرزندان ایشان خارق عادت بوده، مانند خلقت حضرت مسیح در رحم حضرت مریم که معجزه بوده؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زنهای قرشیّه بعد از تمام شدن شصت سال یائسه میشوند، یعنیخون حیض نمیبینند و زنهایی که قرشیّه نیستند، بعد از تمام شدن پنجاه سال یائسه میشوند.
- [آیت الله بروجردی] زنهای سیده بعد از تمام شدن شصت سال یائسه میشوند، یعنی خون حیض نمیبینند و زنهایی که سیده نیستند، بعد از تمام شدن پنجاه سال یائسه میشوند.
- [آیت الله سبحانی] عده ازدواج موقت پس از تمام شدن و یا بخشیدن باقی مانده مدت، دو حیض است و اگر حیض نمی بیند، چهل و پنج روز باید از شوهر کردن خودداری نماید.
- [آیت الله مظاهری] کسی که میداند زنش در حال حیض یا نفاس است اگر غایب شود مثلاً مسافرت کند و بخواهد او را طلاق دهد، باید تا مدتی که معمولاً زنها از حیض یا نفاس پاک میشوند صبر کند.
- [آیت الله بروجردی] کسی که میداند زنش در حال حیض یا نفاس است، اگر غایب شود مثلاً مسافرت کند و بخواهد او را طلاق دهد، باید تا مدتی که معمولاً زنها از حیض یا نفاس پاک میشوند صبر کند.
- [آیت الله خوئی] کسی که میداند زنش در حال حیض یا نفاس است، اگر غایب شود مثلًا مسافرت کند و بخواهد او را طلاق دهد، باید تا مدتی که معمولًا زنها از حیض یا نفاس پاک میشوند، صبر کند و بعد طلاق بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر مردی که غایب است بخواهد زن خود را طلاق دهد، چنانچه بتواند اطّلاع پیدا کند که زن او در حال حیض یا نفاس است یا نه اگر چه اطّلاع او از روی عادت حیض زن، یا نشانههای دیگری باشد که در شرع معین شده باید تا مدتی که معمولاً زنها از حیض یا نفاس پاک میشوند صبر کند.
- [آیت الله خوئی] اگر مردی که غایب است بخواهد زن خود را طلاق دهد، چنانچه بتواند اطلاع پیدا کند که زن او در حال حیض یا نفاس است یا نه، اگرچه اطلاع او از روی عادت حیض زن یا نشانههای دیگری باشد که در شرع معین شده، باید تا مدتی که معمولًا زنها از حیض یا نفاس پاک میشوند، صبر کند.
- [آیت الله بهجت] مردی که غایب است، اگر بخواهد زن خود را طلاق دهد چنانچه بتواند اطلاع پیدا کند که زن او در حال حیض یا نفاس است یا نه، باید تحقیق کند؛ ولی اگر اطلاع او از روی عادت حیض زن، یا نشانههای دیگری باشد که در شرع معین شده، باید تا مدتی که معمولاً زنها از حیض یا نفاس پاک میشوند، صبر کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زنهای قرشیه بعد از تمام شدن شصت سال قمری یائسه میشوند؛ یعنی خون حیض نمیبینند و زنهایی که قرشیه نیستند بعد از تمام شدن پنجاه سال قمری یائسه میشوند. باید توجّه داشت که زنهای سیده یکی از اقسام زنهای قرشیه میباشند.