زن
زن مقابل مرد است.
آیا مرد می‌‌تواند زن خود را از ارتباط با خانواده‌اش منع کند و از دیدار با آنها جلوگیری کند؟
این پرسش از دو جنبه قابل بررسی است: 1. با توجه به این‌که در اسلام مدیریت خانواده بر عهدۀ مرد است، از لحاظ حقوقی او می­‌تواند با مصلحت ­اندیشی، محدودیت‌­هایی برای همسرش در برخی رفت و آمدها اعمال نماید و از لحاظ شرعی، زن باید این محدودیت‌­ها را رعایت کرده و صد البته برای رنج و دشواری که از این محدودیت، دامن‌گیر او شده پاداش اخروی فراوانی در انتظار او خواهد بود. در زمان رسول خدا(ص) مردی از انصار، جهت انجام کاری برای مدتی عازم مسافرت بود و با همسرش قرار گذاشت که در نبود وی از منزل خارج نشود تا او باز گردد. اتّفاقا در این مدت پدرش مریض شد، آن بانو، فردی را نزد رسول خدا(ص) فرستاد و گفت شوهرم‏ به سفر رفته و با من پیمان بسته که از خانه‌‏ام خارج نشوم تا او باز گردد! اکنون پدرم مریض شده شما اجازه می‏‌فرمایید به عیادتش روم؟ فرمود: بهتر است در خانه‌‏ات بمانی و به پیمان خود با شوهرت وفادار باشی! بعد از مدتی پدرش از دنیا رفت و او با واسطه از پیامبر(ص) پرسید که پدرم وفات کرد. آیا اجازه دارم در نمازش شرکت کنم، فرمود: نه، بهتر است در منزل خود باشی و به پیمان خود با شوهرت وفادار بمانی! او در خانه ماند و پدرش را دفن کردند. بعد از آن بود که پیامبر(ص) نماینده‌­ای نزد آن بانو فرستاده و پیغام داد که شکی نداشته باش که خداوند عزّ و جلّ هم خودت و هم پدرت را به جهت این وفاداری تو به شوهرت آمرزید.[1] پیامبر اسلام(ص) اگرچه به عنوان حاکم اسلامی این توانایی را داشت که به آن بانو اجازه دهد تا نزد پدرش برود و شاید اگر شرایط متفاوتی وجود داشت، این اجازه را صادر می­‌فرمود -مثلاً اگر این بانو تنها فردی بود که می‌­توانست از پدرش پرستاری کند- اما برای آن‌که ارزش پایدار ماندن به نهاد خانواده و احترام به مدیریت آن‌را اعلام کند، چنین تصمیمی گرفت و آن بانوی محترم نیز با جان و دل پذیرای توصیه­‌های پیشوایش شد. 2. اگرچه مدیریت خانواده بر عهدۀ مرد است، اما او حق ندارد تنها بر اساس میل و علاقۀ شخصی خود، محدودیت­‌هایی را برای همسرش اعمال کند. خداوند در قرآن به مردان توصیه می­‌کند که در رفتار دو جانبۀ خود با همسرانشان، با شیوۀ پسندیده‌­ای برخورد کرده و به آنان ضرر و زیان وارد نکنند.[2] در رفتار هیچ‌کدام از پیشوایان دینی نیز مشاهده نمی­‌شود که آنان همسرانشان را از ارتباط با بستگانشان بازدارند. ابوسفیان یکی از بزرگ‌ترین دشمنان پیامبر اسلام(ص) هنگامی که هنوز این دشمنی پابرجا بود، مخفیانه به مدینه آمده به خانۀ دخترش ام حبیبه که همسر پیامبر(ص) بود رفت،[3] اما رسول خدا(ص) هیچ واکنش منفی نسبت به این دیدار نداشت. براین اساس، شرعاً و اخلاقاً مردان تنها هنگامی می‌­توانند محدودیت­‌هایی را در دیدار همسرشان با بستگان خویش اعمال کنند که توان آن‌را داشته باشند که بعدها با دلایلی محکمه ­پسند، این محدودیت‌­ها را به نفع نهاد خانواده و جهت استحکام آن توجیه نمایند، و گرنه اگر این محدودیت‌­ها تنها در راستای هوا و هوس مرد بوده و هیچ توجیهی را نتوان برای آن متصور شد، زن می‌­تواند با مراجعۀ به دادگاه قانوناً تقاضای برطرف شدن و یا کاهش این محدودیت‌­ها را نماید. [1] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 441، ح 4532، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413 ق. [2] . طلاق، 6. [3] . ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج 17، ص 263، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، 1404 ق.
این پرسش از دو جنبه قابل بررسی است: 1. با توجه به این‌که در اسلام مدیریت خانواده بر عهدۀ مرد است، از لحاظ حقوقی او می­‌تواند با مصلحت ­اندیشی، محدودیت‌­هایی برای همسرش در برخی رفت و آمدها اعمال نماید و از لحاظ شرعی، زن باید این محدودیت‌­ها را رعایت کرده و صد البته برای رنج و دشواری که از این محدودیت، دامن‌گیر او شده پاداش اخروی فراوانی در انتظار او خواهد بود. در زمان رسول خدا(ص) مردی از انصار، جهت انجام کاری برای مدتی عازم مسافرت بود و با همسرش قرار گذاشت که در نبود وی از منزل خارج نشود تا او باز گردد. اتّفاقا در این مدت پدرش مریض شد، آن بانو، فردی را نزد رسول خدا(ص) فرستاد و گفت شوهرم‏ به سفر رفته و با من پیمان بسته که از خانه‌‏ام خارج نشوم تا او باز گردد! اکنون پدرم مریض شده شما اجازه می‏‌فرمایید به عیادتش روم؟ فرمود: بهتر است در خانه‌‏ات بمانی و به پیمان خود با شوهرت وفادار باشی! بعد از مدتی پدرش از دنیا رفت و او با واسطه از پیامبر(ص) پرسید که پدرم وفات کرد. آیا اجازه دارم در نمازش شرکت کنم، فرمود: نه، بهتر است در منزل خود باشی و به پیمان خود با شوهرت وفادار بمانی! او در خانه ماند و پدرش را دفن کردند. بعد از آن بود که پیامبر(ص) نماینده‌­ای نزد آن بانو فرستاده و پیغام داد که شکی نداشته باش که خداوند عزّ و جلّ هم خودت و هم پدرت را به جهت این وفاداری تو به شوهرت آمرزید.[1] پیامبر اسلام(ص) اگرچه به عنوان حاکم اسلامی این توانایی را داشت که به آن بانو اجازه دهد تا نزد پدرش برود و شاید اگر شرایط متفاوتی وجود داشت، این اجازه را صادر می­‌فرمود -مثلاً اگر این بانو تنها فردی بود که می‌­توانست از پدرش پرستاری کند- اما برای آن‌که ارزش پایدار ماندن به نهاد خانواده و احترام به مدیریت آن‌را اعلام کند، چنین تصمیمی گرفت و آن بانوی محترم نیز با جان و دل پذیرای توصیه­‌های پیشوایش شد. 2. اگرچه مدیریت خانواده بر عهدۀ مرد است، اما او حق ندارد تنها بر اساس میل و علاقۀ شخصی خود، محدودیت­‌هایی را برای همسرش اعمال کند. خداوند در قرآن به مردان توصیه می­‌کند که در رفتار دو جانبۀ خود با همسرانشان، با شیوۀ پسندیده‌­ای برخورد کرده و به آنان ضرر و زیان وارد نکنند.[2] در رفتار هیچ‌کدام از پیشوایان دینی نیز مشاهده نمی­‌شود که آنان همسرانشان را از ارتباط با بستگانشان بازدارند. ابوسفیان یکی از بزرگ‌ترین دشمنان پیامبر اسلام(ص) هنگامی که هنوز این دشمنی پابرجا بود، مخفیانه به مدینه آمده به خانۀ دخترش ام حبیبه که همسر پیامبر(ص) بود رفت،[3] اما رسول خدا(ص) هیچ واکنش منفی نسبت به این دیدار نداشت. براین اساس، شرعاً و اخلاقاً مردان تنها هنگامی می‌­توانند محدودیت­‌هایی را در دیدار همسرشان با بستگان خویش اعمال کنند که توان آن‌را داشته باشند که بعدها با دلایلی محکمه ­پسند، این محدودیت‌­ها را به نفع نهاد خانواده و جهت استحکام آن توجیه نمایند، و گرنه اگر این محدودیت‌­ها تنها در راستای هوا و هوس مرد بوده و هیچ توجیهی را نتوان برای آن متصور شد، زن می‌­تواند با مراجعۀ به دادگاه قانوناً تقاضای برطرف شدن و یا کاهش این محدودیت‌­ها را نماید. [1] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 441، ح 4532، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413 ق. [2] . طلاق، 6. [3] . ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج 17، ص 263، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، 1404 ق.
عنوان سوال:
آیا مرد می‌‌تواند زن خود را از ارتباط با خانواده‌اش منع کند و از دیدار با آنها جلوگیری کند؟
پاسخ:
این پرسش از دو جنبه قابل بررسی است:
1. با توجه به اینکه در اسلام مدیریت خانواده بر عهدۀ مرد است، از لحاظ حقوقی او می‌‌تواند با مصلحت اندیشی، محدودیتهایی برای همسرش در برخی رفت و آمدها اعمال نماید و از لحاظ شرعی، زن باید این محدودیتها را رعایت کرده و صد البته برای رنج و دشواری که از این محدودیت، دامن‌گیر او شده پاداش اخروی فراوانی در انتظار او خواهد بود.
در زمان رسول خدا(ص) مردی از انصار، جهت انجام کاری برای مدتی عازم مسافرت بود و با همسرش قرار گذاشت که در نبود وی از منزل خارج نشود تا او باز گردد. اتّفاقا در این مدت پدرش مریض شد، آن بانو، فردی را نزد رسول خدا(ص) فرستاد و گفت شوهرم به سفر رفته و با من پیمان بسته که از خانهام خارج نشوم تا او باز گردد! اکنون پدرم مریض شده شما اجازه میفرمایید به عیادتش روم؟ فرمود: بهتر است در خانهات بمانی و به پیمان خود با شوهرت وفادار باشی! بعد از مدتی پدرش از دنیا رفت و او با واسطه از پیامبر(ص) پرسید که پدرم وفات کرد. آیا اجازه دارم در نمازش شرکت کنم، فرمود: نه، بهتر است در منزل خود باشی و به پیمان خود با شوهرت وفادار بمانی! او در خانه ماند و پدرش را دفن کردند. بعد از آن بود که پیامبر(ص) نمایندهای نزد آن بانو فرستاده و پیغام داد که شکی نداشته باش که خداوند عزّ و جلّ هم خودت و هم پدرت را به جهت این وفاداری تو به شوهرت آمرزید.[1]
پیامبر اسلام(ص) اگرچه به عنوان حاکم اسلامی این توانایی را داشت که به آن بانو اجازه دهد تا نزد پدرش برود و شاید اگر شرایط متفاوتی وجود داشت، این اجازه را صادر میفرمود -مثلاً اگر این بانو تنها فردی بود که میتوانست از پدرش پرستاری کند- اما برای آن‌که ارزش پایدار ماندن به نهاد خانواده و احترام به مدیریت آن‌را اعلام کند، چنین تصمیمی گرفت و آن بانوی محترم نیز با جان و دل پذیرای توصیههای پیشوایش شد.
2. اگرچه مدیریت خانواده بر عهدۀ مرد است، اما او حق ندارد تنها بر اساس میل و علاقۀ شخصی خود، محدودیتهایی را برای همسرش اعمال کند. خداوند در قرآن به مردان توصیه میکند که در رفتار دو جانبۀ خود با همسرانشان، با شیوۀ پسندیدهای برخورد کرده و به آنان ضرر و زیان وارد نکنند.[2]
در رفتار هیچ‌کدام از پیشوایان دینی نیز مشاهده نمیشود که آنان همسرانشان را از ارتباط با بستگانشان بازدارند.
ابوسفیان یکی از بزرگترین دشمنان پیامبر اسلام(ص) هنگامی که هنوز این دشمنی پابرجا بود، مخفیانه به مدینه آمده به خانۀ دخترش ام حبیبه که همسر پیامبر(ص) بود رفت،[3] اما رسول خدا(ص) هیچ واکنش منفی نسبت به این دیدار نداشت.
براین اساس، شرعاً و اخلاقاً مردان تنها هنگامی میتوانند محدودیتهایی را در دیدار همسرشان با بستگان خویش اعمال کنند که توان آن‌را داشته باشند که بعدها با دلایلی محکمه پسند، این محدودیتها را به نفع نهاد خانواده و جهت استحکام آن توجیه نمایند، و گرنه اگر این محدودیتها تنها در راستای هوا و هوس مرد بوده و هیچ توجیهی را نتوان برای آن متصور شد، زن می‌‌تواند با مراجعۀ به دادگاه قانوناً تقاضای برطرف شدن و یا کاهش این محدودیتها را نماید. [1] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 441، ح 4532، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413 ق. [2] . طلاق، 6. [3] . ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج 17، ص 263، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، 1404 ق.
- [سایر] اگر شوهری، همسرش را از صله رحم - به ویژه دیدار والدین - منع کند، تکلیف زن چیست؟
- [سایر] آیا ارتباط و دیدار حضرت مهدی در دوران غیبت کبری ممکن است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا پدر می تواند شرعاً فرزند خود را از دیدار مادر مطلقه اش (که قبلاً زوجه آن پدر بود) منع کند و بگوید اگر به دیدار مادرت بروی عاق می کنم؟
- [آیت الله بهجت] اگر پزشکان مردی را از عمل زناشویی منع کنند، آیا زن حق دارد مرد را به این کار وادار کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پزشکان مردی را از عمل زناشویی منع کنند، آیا زن حق دارد مرد را وادار به این کار کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] انتخاب یا استمرار شغلی که با ارتباط زن و مرد همراه است، چه حکمی دارد؟
- [سایر] اگر خداوند خوردن شراب و ارتباط زن و مرد را ممنوع کرده، پس چرا ما از حوری و شراب بهشتی حرف می زنیم؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا با صرف ارائه عکسی که حضور دو مرد و دو زن را به صورت برهنه بودن سر زنان نشان میدهد، می‌توان تلقّی ارتباط نا مشروع نمود؟
- [آیت الله نوری همدانی] در فرض بالا بنابر اینکه زن مکلّف به ماندن در منزل مرد بوده و خروجش بدون اذن مرد حرام باشد، آیا این تکلیف در ارتباط با حقِّ مرد است تا با تراضی بتوان آن را اسقاط نمود، یا اینکه یک وظیفه شرعی برای زن است که ارتباطی به حقِّ مرد ندارد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا زن می تواند بدون اجازه شوهر به خانه والدین برای دیدار برود ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر پدر از قسم خوردن فرزند منع کند، یا شوهر از قسم خوردن زن منع نماید، قسم آنان صحیح نیست.
- [آیت الله مظاهری] رقصیدن و کفزدن که شهوتانگیز و طربانگیز باشد حرام، و فرقی نیست که زن برای زن و یا مرد برای مرد و یا زن و مرد برای یکدیگر باشد، و اگر زن و مرد نامحرم باشند حرمت مضاعف می‌شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] وکالت مرد از طرف زن، یا زن از طرف مرد، برای خواندن صیغه مانعی ندارد.
- [آیت الله مظاهری] لباس زنانه برای مرد و لباس مردانه برای زن، وقتی حرام است که زن بخواهد شبیه مرد یا مرد شبیه زن شود، ولی اگر تشبّه نباشد، نظیر اینکه زن برای رفع سرما کت و شلوار مرد را بپوشد و یا مرد برای ستر عورت پیراهن زن را بپوشد، اشکال ندارد.
- [آیت الله خوئی] بنابر احتیاط واجب اگر مأموم یک مرد باشد، قدری عقبتر طرف راست امام بایستد و اگر یک یا چند زن باشد، پشت سر امام بایستد، و اگر یک مرد و یک زن یا یک مرد و چند زن باشند مرد طرف راست امام قدری عقبتر بایستد و یک زن یا چند زن پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد و یک یا چند زن باشند، آنچه مرد است عقب امام و زنها پشت سر مردها بایستند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مرد با زن خود نزد حاکم شرع (لِعان) کند، آن زن برای همیشه بر آن مرد حرام می‌شود.
- [آیت الله بهجت] اگر مأموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، و اگر یک زن باشد، مستحب است پشت سر امام بایستد، و اگر یک مرد و یک زن، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و بقیه پشت سر امام بایستند، واگر چند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چند زن باشند، مستحب است مردها پشت سر امام و زنها پشت مردها بایستند.
- [آیت الله سیستانی] مرد نمی تواند زن نا محرم را غسل بدهد ، و همچنین زن نمی تواند مرد نامحرم را غسل بدهد ، و زن و شوهر میتوانند یکدیگر را غسل بدهند .
- [آیت الله وحید خراسانی] نگاه کردن مرد به بدن مرد دیگر و زن به بدن زن دیگر به قصد لذت حرام است
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مأموم یک مرد باشد، مستحبّ است طرف راست امام بایستد و اگر یک زن باشد، مستحبّ است پشت سر او بایستد، و اگر یک مرد ویک زن یا یک مرد و چند زن باشند مستحبّ است مرد طرف راست امام وباقی پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد یا چند زن باشند، مستحبّ است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد وچند زن باشند، مستحبّ است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.