آیا ارتباط و دیدار حضرت مهدی در دوران غیبت کبری ممکن است؟

در مورد ارتباط و دیدار حضرت امام زمان(ع) در دوران غیبت کبری دو نظر وجود دارد:

1 عدم امکان ارتباط:
گروهی معتقدند در زمان غیبت کبری امکان ارتباط حضوری و تشرّف به محضر حضرت وجود ندارد، و کسی را که ادعای دیدار کند، باید تکذیب کرد. مهم ترین و معتبرترین دلیل این گروه بر نفی رؤیت و مشاهدة امام عصر(ع) توقیعی است که شش روز پیش از مرگ علی بن محمد سمری، آخرین سفیر خاص امام زمان(ع) از ناحیه حضرت صادر شده است. برابر این توقیع مدّعی مشاهده، دروغگو است و ادعای وی قابل پذیرش نیست. متن نوشته حضرت چنین است: "به زودی از شیعیان من خواهند آمد کسانی که ادعای مشاهده و دیدن مرا بکنند. آگاه باشید هر کسی قبل از خروج سفیانی و صیحة آسمانی، ادعا کند که مرا دیده است، دروغگوی افترا زننده است".[1]

2 امکان ارتباط:
گروهی از علمای بزرگ شیعه همانند سید مرتضی، شیخ طوسی و سید بن طاووس بر این باورند که می ‌توان در غیبت کبری به دیدار امام زمان(ع) نایل گشت و این را یکی از فواید وجود امام زمان(ع) در زمان غیبت دانسته ‌اند. برخی مسئله‌ای طرح کرده ‌اند که وقتی امام معصوم(ع) غایب است، بود و نبود ایشان چه بهره ‌ای برای شیعیان دارد. سیّد مرتضی در پاسخ بر آن است که یکی از بهره‌ ها، امکان ملاقات با آن امام همام(ع) است. بنابر نظر او، دلیلی بر ردّ امکان ملاقات در دست نیست. شیخ طوسی معتقد است که دلیلی در میان نیست که امام (ع) بر همه دوستداران خویش پنهان است و جایز است که ایشان بر بیش‌تر آنان ظاهر گردد. اگر امام(ع) بر کسی ظاهر نمی ‌گردد، به دلیل کوتاهی ‌های خود او است.[2]

تایید این نظر از برخی روایات به دست می آید ، از جمله این روایت که امام صادق(ع) فرمود: "صاحب این امر (امام زمان) به ناگزیز غیبتی دارد، و در دوران غیبت از مردم کناره میگیرد، و نیکو منزلی است مدینة طیبه و با سی نفر وحشتی نیست".[3]
این حدیث دلالت دارد که حضرت بیشتر در مدینه و اطراف مدینه است و سی تن از خواص با حضرت همراهند که اگر یکی بمیرد، دیگری به جای او می نشیند. حال اگر کسی این نظر را بپذیرد، چاره ای جز توجیه توقیع مذکور نیست.

موافقان نظریه امکان ارتباط می گویند: مراد توقیع شریف که می فرماید:( مدعی دیدار دروغگو است)، شخصی می باشد که ادعای تشرف و نیابت از طرف حضرت را نماید. نه کسی که صرفاً توفیق تشرف یابد. نیز کسانی که توفیق تشرف یابند، ادعای تشرف نمی کنند، بلکه دیگران از اوضاع و احوال به این مسئله پی می برند. بنابراین، اصل دیدن امکان دارد، اما نقل آن جایز نیست یا اگر نقل شد، آن را باید تکذیب کرد، شاید برای این که هر کس نیاید و ادعای دیدار با امام زمان(ع) و ارتباط با او را نکند.
و ممکن است مراد از توقیع مذکور نفی ادعای اختیاری بودن مشاهده و ارتباط باشد؛ یعنی اگر کسی مشاهده و ارتباط را به اختیار خود ادعا کند، به این صورت که هر وقت بخواهد خدمت امام(ع) شرفیاب می‌شود، یا ارتباط پیدا می‌کند، کذّاب و مُفتری است و این ادعا از احدی در غیبت کبری پذیرفته نیست.

یا اینکه چنین کسی که این سمت را به راستی داشته باشد، پیدا نخواهد شد؛ و اگر هم کسی آن را دارا باشد، از دیگران مکتوم می‌دارد، و به کسی اظهار و افشا نمی‌نماید. علاوه بر این، پیرامون این توقیع، توضیحات دیگری نیز علمای اعلام داده‌اند و درکتابهائی مثل (جنة المأوی) مرحوم محدث نوری نقل شده است.
اجمالاً با این توقیع، در آن همه حکایات و وقایع مشهور و متواتر نمی‌توان خدشه نمود، و بر حسب سند نیز، ترجیح با این حکایات است.
اگر شما به کتابهائی مثل نجم الثاقب رجوع نماید، می بینیبد که در این حکایات، وقایعی است که هرگز شخص عاقل در صحت آنها نمی‌تواند شک کند.

همچنین دیدار امام در ادعیه و زیارات درخواست شده است مثلا در دعای عهد از امام صادق(ع) آمده است: (اللَّهُمَّ ارِنِی الطَّلْعَةَ الرَّشِیدَة والْغُرّةَ الحَمیدَةَ واکْحُلْ ناظِری‌ بَنْظَرةٍ مِنّی‌ الَیْهِ.)[4]

مقصود این دعاها تنها درخواست دیدار آن حضرت در عصر ظهور نیست و ایام غیبت آن حضرت را نیز در بر می‌گیرد. حتّی یکی از وظایف منتظران راستین شوق و دعا برای دیدار امام(ع) است.[5]

بنابراین، هم شرفیابی اشخاص به حضور آن حضرت ثابت است و هم کذب و بطلان ادعای کسانی که در غیبت کبری ادعای سفارت و نیابت خاصّه و وساطت بین آن حضرت و مردم را می‌نمایند، معلوم است.

[1]. بحارالأنوار، ج 52، ص 151 و 53 و ص 318.

[2]. الغیبة، شیخ طوسی/ 68؛ چشم به راه مهدی، 73 و 74.
[3]. اصول کافی، ج 1، ص 340، حدیث 18.

[4]. مفاتیح الجنان، 842.
[5]. مکیال المکارم، 2/ 374.