در تعریف و بیان این اصطلاح دو نوع تعریف وجود دارد. 1. باقیات صالحات؛ اعمال صالحی است که نزد خدا محفوظ می‌‏ماند و باعث شکر و اجر عظیم از جانب پروردگار می‌‏شود. بنابر این تعریف، باقیات صالحات تمام اعمالی هستند که انسان در دنیا انجام داده و در آخرت ثمره‌‌اش را می‌‌بیند. تعدادی از مصادیق باقیات صالحات که در روایات نیز آمده از این قرار است: ذکرهای مختلف که حمد و ثنای الهی را بگوید، نماز شب، نمازهای یومیه، حب اهل بیت و ... . 2. این قسم محدودتر از قسم اول بوده و مصادیق آن نیز خاص‌‌تر از معنای اول است. بنابر این تفسیر، باقیات صالحات، هر فکر و ایده و گفتار و کردار صالح و شایسته‌‏ای است که اثرات و برکاتش – حتی بعد از مرگ پدیدآورنده‌­اش- در اختیار افراد و جوامع قرار گرفته و به همین دلیل، پاداش‌­هایی را بعد از مرگ برای مرده به دنبال دارد. مواردی چون وقف، فرزند صالحی که برای انسان استغفار کند و ... به عنوان مصادیقی از این تعریف به شمار آمده‌­اند.
در تعریف و بیان این اصطلاح دو نوع تعریف وجود دارد.
1. باقیات صالحات؛ اعمال صالحی است که نزد خدا محفوظ میماند و باعث شکر و اجر عظیم از جانب پروردگار میشود. بنابر این تعریف، باقیات صالحات تمام اعمالی هستند که انسان در دنیا انجام داده و در آخرت ثمرهاش را میبیند.
تعدادی از مصادیق باقیات صالحات که در روایات نیز آمده از این قرار است: ذکرهای مختلف که حمد و ثنای الهی را بگوید، نماز شب، نمازهای یومیه، حب اهل بیت و ... .
2. این قسم محدودتر از قسم اول بوده و مصادیق آن نیز خاصتر از معنای اول است. بنابر این تفسیر، باقیات صالحات، هر فکر و ایده و گفتار و کردار صالح و شایستهای است که اثرات و برکاتش – حتی بعد از مرگ پدیدآورندهاش- در اختیار افراد و جوامع قرار گرفته و به همین دلیل، پاداشهایی را بعد از مرگ برای مرده به دنبال دارد. مواردی چون وقف، فرزند صالحی که برای انسان استغفار کند و ... به عنوان مصادیقی از این تعریف به شمار آمدهاند.
- [سایر] چه فرزندی باقیات الصالحات است؟
- [سایر] منظور از باقیات صالحات چیست؟
- [سایر] سلام و خسته نباشید خدمت شما مهربانان که اشاعه گر فرهنگ اسلام هستید. سوال من این است که از نظر اسلام چرا انسان ها باید بچه دار شوند در واقع علت و فلسفه این امر نزد اسلام چیست؟ چه ضمانتی وجود دارد که فرزند انسان برای خدا کار کند و باقیات الصالحات باشد؟
- [سایر] نزول آیة، وعد الله الذین امنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنّهم فی الارض کما . . . »[1]در مورد خلافت خلفای راشدین است؟
- [سایر] چگونه میتوان از آیه (إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّا لا نُضیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً) استفاده کرد که ایمان بدون عمل ارزشی ندارد؟
- [سایر] اگر عمر و ابوبکر بد بودند چطور این توفیق را پیدا کردند که بسیاری از مردم سر قبرشان برایشان دعا و قرآن بخوانند و باقیات صالحات زیادی داشته باشند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا ثبت نام برای اهدای اعضای بدن بعد از مرگ باید با رضایت پدر و مادر انجام شود؟ و آیا این کار باقیات و صالحات به حساب می آید؟ و اصلا این کار درستی می باشد؟
- [سایر] آیه کریمه که می فرماید: "... إِذا مَا اتَّقَوْا وَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا ثُمَّ اتَّقَوْا وَ أَحْسَنُوا وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنینَ"، معنای تکراری که در این آیه آمده است چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] منظور از باقیات صالحات چیست؟ و آیا با مبالغ کم و ناچیز هم می توان این کار را انجام داد؟ و آیا می توان آن را به نیابت از چند نفر انجام داد و همه را در ثواب آن شریک کرد؟ و کدامیک از موارد زیر از باقیات صالحات شمرده می شود؟ 1- پرداخت مبلغی برای ساخت و بازسازی مسجد یا حسینه و یا مدرسه (به طور مثال با توجه به تمکن مالی شخص مثلاً مبلغ یک میلیون تومان)؟ 2- خرید قرآن و مفاتیح یا کتب مذهبی و دادن آن به مساجد و یا حسینیهها 3- خرید کتب آموزش قرآن مجید برای کودکان به طور مثال برای جامعه القران الکریم و یا خرید کتب مذهبی (کتب اهل البیت مثلا کتاب سلیم بن قیس هلالی و یا کتبی در زمینه شناخت دشمنان آنان)؟
- [سایر] منظور از حدث اصغر چیست؟ منظور از حدث اکبر چیست؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد چنان چه بر حسب معمول استفاده از هر دو جنس در موقع کشت منظور باشد مخارج به نسبت مداخل تقسیم می شود و اگر فایده یکی از آنها به قدری کم باشد که در موقع کشت منظور نباشد مخارج از چیزی محسوب می شود که منظور باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است به منظور پرهیز از حرام در ظرف دیگری بریزند این استعمال جایز است، ولی اگر به این منظور نباشد حرام است، اما به هر حال خوردن آن غذا از ظرف دوم که طلا و نقره نیست، اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نگاه کردن مرد به زنی که می خواهد با او ازدواج کند به منظور آگاه شدن از حسن و عیب او جایز است حتی اگر با یک بار نگاه کردن این منظور حاصل نشود می تواند چند بار در چند مجلس نگاه کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چند چیز است که سفر را قطع می کند و باید نماز را تمام خواند: اول رسیدن به (وطن) منظور از وطن چیست منظور از وطن محلی است که انسان آن را برای اقامت و زندگی خود انتخاب کرده، خواه در آنجا متولد شده باشد یا نه و خواه وطن پدر و مادرش باشد یا خودش آنجا را انتخاب کرده است.
- [آیت الله مظاهری] تزریق خون انسانی به انسان دیگر جایز است، خواه خون مسلمان باشد یا کافر، مرد باشد یا زن، و خرید و فروش خون برای این منظور مانعی ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] منظور از عرق جنب از حرام عرقی است که در آن حال یا بعد از آن، پیش از آن که غسل کند از بدن او بیرون می آید.
- [آیت الله مظاهری] منظور از شراب هر مایع مست کنندهای است نظیر عرق و آبجو و مانند اینها و نوشیدن آن حتّی یک قطره و کمتر از آن نیز حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نگاه کردن به زن نامحرم برای شناختن او به منظور شهادت دادن در دادگاه و امور مهم و لازمی از این قبیل جایز است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] منظور از شراب هر مایع مست کننده ای است و آبجو نیز جزء مشروبات الکلی است، حتی نوشیدن یک قطره شراب و کمتر از آن نیز حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خوردن و نوشیدن از ظرف (طلا) و (نقره) و استعمال آنها حرام است، بلکه استفاده از آنها برای زینت اتاق و یا هر منظور دیگر نیز جایز نیست (بنابراحتیاط واجب).