در جای خود در علم منطق ثابت شده است که تناقض شرایطی دارد؛ از جمله این شرایط این است که در زمان واحد و در مکان واحد باشد. در حالی‌‌که روشن است جایگاه و زمان صحبت کردن فرشتگان با حضرت مریم(س) تفاوت می‌‌کند. در یک زمانی و یا در یک مکانی گروهی از فرشتگان با حضرت مریم سخن گفتند و بعد از فاصله زمانی و یا مکانی فرشته دیگر به تنهایی با آن‌حضرت صحبت کرد؛ و این نوع بیان هیچ‌‌گونه تعارضی با هم ندارند. در سوره‌ی آل عمران در آیه 42 و 43 از دوران شکوفایی و برومندی حضرت مریم(س) سخن می‌‌گوید. فرشتگان طهارت و برگزیدگی او نسبت به تمام زنان جهان را به او بشارت داده و به شکرانه این نعمت‌‌‌های بزرگ دستوراتی به او می‌‌دهند: «ای مریم، فرمان‌‌بر پروردگار خود باش و سجده کن و با رکوع ‏کنندگان رکوع نما». این دستور از جانب فرشتگان موجب حضور حضرت مریم(س) در بین نمازگزاران معبد و خواندن نماز گروهی با آنان می‌‌گردد.[1] بدون شک این فراز از سخن در اوایل پرورش این بانوی بزرگ(مریم) بوده است؛ زیرا پس از آن در آیه‌ی 44 اشاره‌‌ای به داستان سرپرستی مریم(س) توسط بزرگان معبد نموده و به پیامبر اسلام(ص) می‌‌فرماید: «(ای پیامبر!) این، از خبرهای غیبی است که به تو وحی می‌‏کنیم و تو در آن هنگام که قلم‌های خود را (برای قرعه‌‏کشی) به آب می‌‏افکندند تا کدامیک کفالت و سرپرستی مریم را عهده‌‏دار شود، و (نیز) به هنگامی که (دانشمندان بنی اسرائیل، برای کسب افتخار سرپرستی او) با هم کشمکش داشتند، حضور نداشتی و همه اینها، از راه وحی به تو گفته شد)». و در آخر در آیه 45 فرشتگان بشارت ولادت آن کودک با عظمت را دادند؛ ولی به یقین هنوز زمان تولد نرسیده بود؛ زیرا بعد از سخن گفتن فرشتگان، در پاسخ این بشارت، حضرت مریم دیگر با این فرشتگان صحبت نکرد. او مجذوب ذات پاک حق شد و واسطه‌‌ها را از میان برداشت و یک‌پارچه با مبدأ عالم هستی پیوند گرفت و بی‌هیچ واسطه‌‌ای از آنچه می‌‌خواست گفت و از آنچه می‌‌بایست شنید.[2] به همین دلیل در آیه 47 می‌‌خوانیم که خداوند نیز پاسخ او را به شکل مستقیم بیان نمود: «[مریم] گفت: پروردگارا، چگونه مرا فرزندی خواهد بود با آن‌که بشری به من دست نزده است؟ گفت: چنین است [کار پروردگار]. خدا هر چه بخواهد می‌‌آفریند چون به کاری فرمان دهد، فقط به آن می‌‌گوید: «باش» پس می‏‌‌باشد». اما در آیات سوره مریم(س) چنین بیان می‌‌شود که حضرت مریم(س) برای یافتن مکانی خالی از هرگونه هیاهو که به راز و نیاز با خدای خود بپردازند و چیزی او را از یاد محبوب غافل نکند، به طرف شرق بیت‌المقدس (آن معبد بزرگ) نقل ‌مکان نمود؛ زیرا که محلی آرام‌تر یا از نظر تابش آفتاب پاک‌تر و مناسب‌تر بود. چنانچه در سوره‌ی مریم آیه 16 می‌‌خوانیم: «در این کتاب (آسمانی قرآن) از مریم یاد آر آن هنگام از خانواده‌اش جدا شد و در ناحیه شرقی قرار گرفت». معلوم است که این نقل‌ مکان حضرت مریم(س) با فاصله‌ی زمانی از دستور فرشتگان که در آیات سوره آل عمران بیان شد و او را دعوت به نماز و سجود و رکوع نمودند، رخ داده است. در نهایت بعد از رفتن به مکان دور میان خود و دیگران حجابی افکند تا خلوت‌گاه او از هر نظر کامل شود؛ و در آن‌جا بود که فرشته‌ی وحی بر او نازل گردید: «و در برابر آنان پرده‌‏ای بر خود گرفت. پس روح خود را به سوی او فرستادیم تا به [شکل‏] بشری بی‌‏عیب و نقص بر او نمایان شد». حال این حجاب به چه انگیزه بود؟ در قرآن نیامده است؛ آیا برای تطهیر و غسل بود یا برای عبادت بود؟ یا بشارت‌‌های قبلی و یا الهام الهی و امداد غیبی او را به آن مکان کشانده بود. پس روشن می‌‌گردد سخن گفتن فرشتگان به طور دسته ‌جمعی با حضرت مریم با سخن گفتن فرشته روح با حضرت مریم فاصله زمانی و مکانی بینشان وجود داشته است؛ و هیچ تعارض و تناقضی وجود ندارد؛ چون همان طور که گفته شده است در تناقض شرط است هم در زمان واحد باشد و هم در مکان واحد؛ یعنی همان آن که جمعی از فرشتگان با حضرت مریم سخن گفته بودند، در همان حال و همان آن فرشته روح با او سخن بگوید، ولی در این‌جا در چند زمان بوده است. نکته: بر فرض این‌که تمام سخن گفتن فرشتگان و فرشته روح در آن واحد باشد، باز هم تناقض نیست؛ زیرا در تناقض وحدت موضوع شرط است و باید نفی و اثبات بین دو قضیه باشد. در این‌جا وحدت موضوع وجود ندارد در یک قضیه گروهی از فرشتگان با حضرت مریم صحبت کردند و فرضاً در همان حال فرشته روح با حضرت صحبت کرد و این مسئله در عالم تجرد است و القاء مطالب از ناحیه آنها به فردی که شایستگی گرفتن آن‌را دارد و دستگاه گیرندگی معنوی دارد، کار محالی نیست؛ که هر کدام از آنها (چه فرشتگان دسته ‌جمعی و چه فرشته روح) هر کدام مطالب مورد نظر خود را به حضرت مریم، در آن واحد القاء نمایند. [1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج2، ص543، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1374ش. [2] . البته سخن گفتن غیر پیامبر با خدا هرگاه به صورت وحی و بیان تشریع نباشد اشکال ندارد.
قرآن در مورد باردار شدن مریم و میلاد مسیح در (سوره 3 آیه 42 و 45) راجع به چندین فرشته صحبت میکند اما در (سوره 19 آیه 17-21) تنها از یک فرشته صحبت میکند. بالأخره خداوند چند فرشته برای مریم فرستاده بود؟
در جای خود در علم منطق ثابت شده است که تناقض شرایطی دارد؛ از جمله این شرایط این است که در زمان واحد و در مکان واحد باشد. در حالیکه روشن است جایگاه و زمان صحبت کردن فرشتگان با حضرت مریم(س) تفاوت میکند. در یک زمانی و یا در یک مکانی گروهی از فرشتگان با حضرت مریم سخن گفتند و بعد از فاصله زمانی و یا مکانی فرشته دیگر به تنهایی با آنحضرت صحبت کرد؛ و این نوع بیان هیچگونه تعارضی با هم ندارند.
در سورهی آل عمران در آیه 42 و 43 از دوران شکوفایی و برومندی حضرت مریم(س) سخن میگوید. فرشتگان طهارت و برگزیدگی او نسبت به تمام زنان جهان را به او بشارت داده و به شکرانه این نعمتهای بزرگ دستوراتی به او میدهند: «ای مریم، فرمانبر پروردگار خود باش و سجده کن و با رکوع کنندگان رکوع نما». این دستور از جانب فرشتگان موجب حضور حضرت مریم(س) در بین نمازگزاران معبد و خواندن نماز گروهی با آنان میگردد.[1]
بدون شک این فراز از سخن در اوایل پرورش این بانوی بزرگ(مریم) بوده است؛ زیرا پس از آن در آیهی 44 اشارهای به داستان سرپرستی مریم(س) توسط بزرگان معبد نموده و به پیامبر اسلام(ص) میفرماید: «(ای پیامبر!) این، از خبرهای غیبی است که به تو وحی میکنیم و تو در آن هنگام که قلمهای خود را (برای قرعهکشی) به آب میافکندند تا کدامیک کفالت و سرپرستی مریم را عهدهدار شود، و (نیز) به هنگامی که (دانشمندان بنی اسرائیل، برای کسب افتخار سرپرستی او) با هم کشمکش داشتند، حضور نداشتی و همه اینها، از راه وحی به تو گفته شد)».
و در آخر در آیه 45 فرشتگان بشارت ولادت آن کودک با عظمت را دادند؛ ولی به یقین هنوز زمان تولد نرسیده بود؛ زیرا بعد از سخن گفتن فرشتگان، در پاسخ این بشارت، حضرت مریم دیگر با این فرشتگان صحبت نکرد. او مجذوب ذات پاک حق شد و واسطهها را از میان برداشت و یکپارچه با مبدأ عالم هستی پیوند گرفت و بیهیچ واسطهای از آنچه میخواست گفت و از آنچه میبایست شنید.[2] به همین دلیل در آیه 47 میخوانیم که خداوند نیز پاسخ او را به شکل مستقیم بیان نمود: «[مریم] گفت: پروردگارا، چگونه مرا فرزندی خواهد بود با آنکه بشری به من دست نزده است؟ گفت: چنین است [کار پروردگار]. خدا هر چه بخواهد میآفریند چون به کاری فرمان دهد، فقط به آن میگوید: «باش» پس میباشد».
اما در آیات سوره مریم(س) چنین بیان میشود که حضرت مریم(س) برای یافتن مکانی خالی از هرگونه هیاهو که به راز و نیاز با خدای خود بپردازند و چیزی او را از یاد محبوب غافل نکند، به طرف شرق بیتالمقدس (آن معبد بزرگ) نقل مکان نمود؛ زیرا که محلی آرامتر یا از نظر تابش آفتاب پاکتر و مناسبتر بود. چنانچه در سورهی مریم آیه 16 میخوانیم: «در این کتاب (آسمانی قرآن) از مریم یاد آر آن هنگام از خانوادهاش جدا شد و در ناحیه شرقی قرار گرفت».
معلوم است که این نقل مکان حضرت مریم(س) با فاصلهی زمانی از دستور فرشتگان که در آیات سوره آل عمران بیان شد و او را دعوت به نماز و سجود و رکوع نمودند، رخ داده است.
در نهایت بعد از رفتن به مکان دور میان خود و دیگران حجابی افکند تا خلوتگاه او از هر نظر کامل شود؛ و در آنجا بود که فرشتهی وحی بر او نازل گردید: «و در برابر آنان پردهای بر خود گرفت. پس روح خود را به سوی او فرستادیم تا به [شکل] بشری بیعیب و نقص بر او نمایان شد». حال این حجاب به چه انگیزه بود؟ در قرآن نیامده است؛ آیا برای تطهیر و غسل بود یا برای عبادت بود؟ یا بشارتهای قبلی و یا الهام الهی و امداد غیبی او را به آن مکان کشانده بود.
پس روشن میگردد سخن گفتن فرشتگان به طور دسته جمعی با حضرت مریم با سخن گفتن فرشته روح با حضرت مریم فاصله زمانی و مکانی بینشان وجود داشته است؛ و هیچ تعارض و تناقضی وجود ندارد؛ چون همان طور که گفته شده است در تناقض شرط است هم در زمان واحد باشد و هم در مکان واحد؛ یعنی همان آن که جمعی از فرشتگان با حضرت مریم سخن گفته بودند، در همان حال و همان آن فرشته روح با او سخن بگوید، ولی در اینجا در چند زمان بوده است.
نکته: بر فرض اینکه تمام سخن گفتن فرشتگان و فرشته روح در آن واحد باشد، باز هم تناقض نیست؛ زیرا در تناقض وحدت موضوع شرط است و باید نفی و اثبات بین دو قضیه باشد. در اینجا وحدت موضوع وجود ندارد در یک قضیه گروهی از فرشتگان با حضرت مریم صحبت کردند و فرضاً در همان حال فرشته روح با حضرت صحبت کرد و این مسئله در عالم تجرد است و القاء مطالب از ناحیه آنها به فردی که شایستگی گرفتن آنرا دارد و دستگاه گیرندگی معنوی دارد، کار محالی نیست؛ که هر کدام از آنها (چه فرشتگان دسته جمعی و چه فرشته روح) هر کدام مطالب مورد نظر خود را به حضرت مریم، در آن واحد القاء نمایند. [1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج2، ص543، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1374ش. [2] . البته سخن گفتن غیر پیامبر با خدا هرگاه به صورت وحی و بیان تشریع نباشد اشکال ندارد.
- [سایر] با توجه به آیه 42 سوره آل عمران حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) برتر است یا حضرت مریم (سلام الله علیها)؟
- [سایر] مسیح به سوی الله برخاسته است:(سوره 4 آیه 158)، در کنار او قرار گرفته است:(سوره 3 آیه 45). اما با توجه به اینکه میلیونها مسیحی خدا را میپرستند، قرآن میفرماید؛ تمام آنهایی که در کنار الله کسی را میپرستند به اضافه کسی که مورد پرستش قرار میگیرد، در جهنم خواهد سوخت:(سوره 21 آیه 98). آیا مسیح در جهنم خواهد سوخت؟
- [سایر] قرآن میفرماید: هرکسی مسئول گناهان خود است (سوره 17 آیه 13-15، سوره 53 آیه 38-42)، اما چرا یهودیان زمان پیامبر اسلام(ص) را برای گناهی که اجدادشان 2000 سال پیش با پرستش و ستایش گوساله کردهاند، محکوم میکند؟
- [سایر] مسیح قرنها بعد از حضرت موسی(ع) به دنیا آمد، اما در سوره اعراف آیه 157 خداوند در مورد انجیلی که به مسیح داده شده است با موسی صحبت میکند؟
- [سایر] خداوند چند فرشته برای بشارت عیسی، بر حضرت مریم فرستاد؟ آیا در مورد تعداد فرشتگان تناقضی در قرآن رخ داده است؟
- [سایر] خداوند چند فرشته برای بشارت عیسی، بر حضرت مریم فرستاد؟ آیا در مورد تعداد فرشتگان تناقضی در قرآن رخ داده است؟
- [سایر] چرا حضرت زکریا(ع) با مردم مدتی سخن نگفت؟ و حضرت زکریا(ع) طبق آیه 41 سوره آل عمران سه روز با مردم صحبت نکردند یا طبق آیه 10 مریم سه شبانه روز؛ علت این تناقض چیست؟
- [سایر] ماجرای حضرت ابراهیم(ع) در سوره مریم بهطور مشخصی با سوره انبیاء متفاوت است، در حالیکه در سوره انبیاء، ابراهیم پیامبر با مردمش بهطور جدّی مقابله میکند و حتی بتهای آنها را میشکند! در سوره مریم وقتی ابراهیم به دلیل صحبت کردن علیه بتها توسط پدرش به سنگسار شدن تهدید میشود سکوت میکند و نه تنها مقابلهای نمیکند، بلکه گویا منطقه را نیز ترک میکند؛ چرا این گونه عمل کرد؟ و آیا ابراهیم بتها را نابود کرد؟
- [سایر] سلام در ایه 42 سوره عمران از حضرت مریم به عنوان برترین زنان یاد شده در حالیکه طبق سخن پیامبر حضرت فاطمه برترین زنان در همه زمانها هستند و حضرت مریم برترین در زمان خود. باتوجه به این که لفظ علی در این ایه به هیچ صفتی اشاره ندارد و به معنی برتری یافتن بر زنان است و این ایه محدود به زمان خاصی نیست و هر ایه به تنهایی کامل است این تناقض را شرح دهید؟ البته من می دانم که سخن خدا از تمام سخنان برتر و بدون تحریف است در حالیکه سخن دیگران اینطور نیست.
- [سایر] چرا قرآن در آیه 28 سوره مریم، از قول مردم زمان عیسی، مریم مقدس را خواهر هارون معرفی نموده است؟ در یکی از تفاسیر خواندم که هارون، مرد پاک و صالحی بود؛ آنچنان که در میان بنیاسرائیل ضرب المثل شده بود که هر که را میخواستند پاک معرفی کنند، او را خواهر یا برادر هارون معرفی میکردند و افراد نیک را به پیامبران و صالحان نسبت میدادند. اما از آیه چنین برداشت میشود که مردم، مریم را سرزنش کردند و کار بدی به او نسبت دادند. پس نمیشود که هم او را بدکاره بدانند و هم معتقد به پاکی او باشند. برخی اسلام ستیزان به این آیه استناد کرده و معتقدند که محمّد، مریم مادر عیسی را با مریم خواهر موسی و هارون اشتباهی گرفته است.