حق شفعه
شفعه يکي از حقوقي است که بوسيله آن شریک مي تواند سهم فروخته شده شريک خود را تملک کند.
بعد از اینکه فروشنده ملک مشاعی فوت نمود، آیا شریک می‌تواند تقاضای حق شفعه نماید؟
در فرض سؤال حق شفعه ساقط نمی‌شود. مثلاً اگر زید و عمرو در چیزی شریک بودند و زید به دیگری فروخت و فوت نمود، حق شفعه عمرو به قوت خود باقی است. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در فرض سؤال حق شفعه ساقط نمی‌شود. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتی که مثلاً زید و عمرو در چیزی شریک بودند و زید به دیگری فروخت و فوت نمود حق شفعه عمرو به قوت خود باقی است. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): حق شفعه با حفظ شرائط برای شریک ثابت است چه شریک وارث فروشنده باشد یا نباشد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): بلی می‌تواند. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
در فرض سؤال حق شفعه ساقط نمی‌شود. مثلاً اگر زید و عمرو در چیزی شریک بودند و زید به دیگری فروخت و فوت نمود، حق شفعه عمرو به قوت خود باقی است. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در فرض سؤال حق شفعه ساقط نمی‌شود. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در صورتی که مثلاً زید و عمرو در چیزی شریک بودند و زید به دیگری فروخت و فوت نمود حق شفعه عمرو به قوت خود باقی است. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): حق شفعه با حفظ شرائط برای شریک ثابت است چه شریک وارث فروشنده باشد یا نباشد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): بلی می‌تواند. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
پاسخ:
در فرض سؤال حق شفعه ساقط نمی‌شود. مثلاً اگر زید و عمرو در چیزی شریک بودند و زید به دیگری فروخت و فوت نمود، حق شفعه عمرو به قوت خود باقی است.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در فرض سؤال حق شفعه ساقط نمی‌شود.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در صورتی که مثلاً زید و عمرو در چیزی شریک بودند و زید به دیگری فروخت و فوت نمود حق شفعه عمرو به قوت خود باقی است.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
حق شفعه با حفظ شرائط برای شریک ثابت است چه شریک وارث فروشنده باشد یا نباشد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بلی می‌تواند. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [سایر] ملک مشاعی که دارای سند عادی میباشد و بصورت غیر رسمی بین وراث تقسیم شده است در صورت بروز اختلاف جهت فروش آن چگونه می توان اقدام نمود؟
- [سایر] ملک مشاعی که دارای سند عادی میباشد و بصورت غیر رسمی بین وراث تقسیم شده است در صورت بروز اختلاف جهت فروش آن چگونه می‌توان اقدام نمود
- [آیت الله بهجت] آیا می توان هنگام تقسیم ملک مشاعی که قسمتی از آن مرغوب تر و با ارزش تر از قسمت دیگر می باشد، تنها ملاحظه ی مساحت را نمود؟
- [آیت الله سبحانی] اگر یکی از شرکاء مال مشاعی را اجاره دهد، لکن شریک وی موافقت نکند; وظیفه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] از عبارتهای متون فقهی و مواد قانون مدنی در باب اخذ به شفعه بدست می آید که هر یک از دو شریک در صورتی که یکی از آنها سهم خود را به شخص سوّمی بفروشد، حق شفعه دارد. بنا بر این اگر یکی از دو شریک مشتری را تشویق به خرید سهم شریک خود نماید و یا تصریح کند به اینکه اگر سهم شریک او را بخرد، از حق شفعه استفاده نخواهد کرد، آیا این عمل، اسقاط حق شفعه محسوب می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برخی از شرکا برای جلوگیری از استفاده حق شفعه شریک خود حیله ای به شرح زیر به کار می برند: سهم خود را از ملک مشترک مشاع به چند برابر قیمت واقعی به مشتری می فروشند و با هم قرار می گذارند که پس از تحقق معامله و عدم استفاده شریک از حقّ شفعه، مازاد بر قیمت واقعی را به خریدار بازگردانند. آیا این حیله مشروع است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] حسین آقا با محمّد آقا در یک دستگاه کامیون خاور بطور مساوی شریک می باشند، حسین آقا بدون اطلاع و مشورت و پشنهاد خرید یا فروش سهام مورد شراکت خود به محمّد آقا، سهم خویش را به شخص ثالث می فروشد. حال با توجه به این که محمّد آقا از خریدار، که همسایه او بوده و از خصوصیات اخلاقی او اطلاع دارد، احساس خطر مالی، جانی و آبرویی می نماید، تقاضای حقّ شفعه نسبت به خرید سهام حسین آقا (فروشنده) با همان شرایط و مبلغ مندرج در معامله نموده است؛ آیا در فرض مسأله حقّ شفعه تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا حق شفعه در صلح نیز جاری است و می توان از آن استفاده نمود؟
- [امام خمینی] زنی در سال 61 برای حج شرکت نمود، ولی قبل از رفتن فوت نمود، آیا یکی از اقوام می‌تواند به جای ایشان به حج مشرف شود یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مساله حق شفعه ، اگر دو شریک اولیه بعد از چندین سال با رضایت یکدیگر سهم خود را به خریداران ثالث بفروشند . آیا برای خریداران جدید نسبت به یکدیگر حق شفعه ایجاد میگردد. با توجه به اینکه در انتخاب شریک اراده ای نداشته اند و ضرری بابت شراکت اولیه متوجه آنها نیست .
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه خریدار مسلمان باشد، شریکی که میخواهد از حقّ شفعه علیه او استفاده کند، باید مسلمان باشد، خواه فروشنده مسلمان باشد یا کافر، پس کافر علیه مسلمان حقّ شفعه ندارد زیرا حقّ شفعه نوعی تسلط بر دیگری است و کافر بر مسلمان تسلّط ندارد و در صورتی که خریدار مسلمان نباشد، در صورتی که شریک کافر باشد نیز می‌تواند از حق شفعه علیه او استفاده کند.
- [آیت الله مظاهری] حقّ شفعه فوری است و چنانکه شریک بدون عذر آن را تأخیر بیندازد، دیگر نمیتواند اخذ به شفعه کند.
- [آیت الله مظاهری] سفیه و بچّه نابالغ و دیوانه حقّ شفعه دارند، پس اگر جنس، ملک سفیه و شخص دیگری باشد، بعد آن شخص قسمت خود را بفروشد، قیّم سفیه می‌تواند برای او اخذ به شفعه کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر دو نفر در چیزی شریک باشند، بعد یکی از آنها قسمت خود را به شخص ثالثی بفروشد، شریک می‌تواند آن را از او گرفته و قیمتش را بدهد و این را (اخذ به شُفعه) می‌گویند.
- [آیت الله اردبیلی] استفاده از حقّ شفعه فوری است، پس اگر شریک سهلانگاری نماید و بدون عذر تأخیر بیندازد، حقّ او ساقط می‌شود و در صورت استفاده از حقّ شفعه، همان مبلغ تعیین شده را باید به فروشنده بپردازد، نه کمتر و نه بیشتر، اگر معامله نقد باشد نقد و اگر نسیه باشد نسیه؛ ولی با رضایت طرفین می‌تواند کمتر یا بیشتر و یا به نحو نقد یا نسیه بپردازد.
- [آیت الله مظاهری] شفعه، شش شرط دارد: 1 - شریک قسمت خود را به شخص ثالث انتقال دهد، بنابراین اگر قهراً منتقل شود، مثلاً به واسطه ارث منتقل به دیگری شود، شریک حقّ شفعه ندارد. 2 - هر دو، شریک در جنس باشند، پس اگر کسی منزلش را فروخت، همسایهاش نمیتواند اخذ به شفعه کند. 3 - فقط دو نفر باشند، پس اگر سه نفر یا بیشتر در جنسی شریک باشند و یکی از آنها قسمت خود را بفروشد دیگران حقّ شفعه نخواهند داشت. 4 - شخصی که جنس را از خریدار مسترد میدارد باید بتواند پول آن را بپردازد. 5 - اگر مشتری مسلمان است باید شریکی که میخواهد اخذ به شفعه کند نیز مسلمان باشد و چنانچه کافر باشد حقّ شفعه ندارد. 6 - شریک همه قسمتی را که مشتری خریده از او بگیرد و چنانچه مثلاً بخواهد نصف آن را بگیرد حقّ نخواهد داشت.
- [آیت الله مظاهری] اگر دو شریک مال را تقسیم کنند و بعد یکی از آنها قسمت خود را بفروشد، دیگری نمیتواند اخذ به شفعه کند، زیرا اخذ به شفعه مخصوص صورتی است که مال تقسیم نشده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] شریک در صورتی حقّ شفعه دارد که قدرت پرداخت قیمت جنس فروخته شده را داشته باشد؛ پس کسی که از پرداخت آن عاجز است، حقّ شفعه ندارد، مگر آن که خریدار قبول نماید.
- [آیت الله اردبیلی] حقّ شفعه فقط در مالی که مشاع و مشترک باشد ثابت است؛ پس اگر ملک مشاع بوده ولی تقسیم شده باشد و سپس یکی از آنان سهم خود را بفروشد، برای دیگری حقّ شفعه ثابت نیست، هم چنانکه برای همسایه ملک نیز حقّ شفعه ثابت نمیباشد.
- [آیت الله اردبیلی] حقّ شفعه منحصر به موردی است که مال فروخته شده فقط بین دو نفر باشد، پس اگر بیش از دو نفر شریک باشند و یکی از آنان سهم خود را بفروشد، هیچ کدام از شریکها حقّ شفعه ندارند؛ بلکه اگر جز یک نفر بقیّه شریکها سهم خود را در یک معامله بفروشند، آن یک نفر حق شفعه ندارد.