احادیثی از معصومین درباره عشق و عاشق شدن انسان به انسان و احادیثی درباره ابراز علاقه قبل از ازدواج را بگویید.
الف. درباره عشق و محبت انسان به انسان «ساحت عاطفی انسان»، سؤال 31601 و «راه پیشگیری و خلاصی از عشق های غیر الهی»، سؤال 3061؛ را مطالعه کنید. ب. درباره ابراز و اظهار علاقه و محبت زن و مرد به یکدیگر پیش از ازدواج باید به نکاتی توجه نمود: 1. در تاریخ آمده است؛ ازدواج‏ پیامبر اکرم(ص) با حضرت خدیجه(س) با پیشنهاد ابتدایی از جانب حضرت خدیجه(س) بوده است و ایشان خود علاقه‏ به پیامبر و ازدواج با ایشان را اظهار کرد.[1] 2. روایتی نداریم که در آن تصریح شده باشد که زن و مرد قبل از ازدواج می‌توانند مانند زن و شوهر به یکدیگر ابراز علاقه نمایند، بلکه آنچه در برخی روایات آمده،[2] گفتن کلمات و جملاتی است برای خواستگاری؛ و در منابع فقهی -در ذیل این روایات- بحث شده است که: خواستگاری و پیشنهاد ازدواج یا به صورت تصریح و بی‌پرده صورت می‌گیرد و یا به صورت تعریض و کنایه.[3] منظور از «تصریح»، کلامی است که به طور صریح بر علاقه به ازدواج دلالت‌ کرده و احتمال دیگری برای آن کلام نباشد؛ مثل این‌که گفته شود: «من می‌خواهم با تو ازدواج کنم». و مقصود از «تعریض» آن است که لفظی به کار رود که اشاره به تمایل ازدواج باشد؛ مانند این‌که بگوید: «افراد زیادی به تو رغبت دارند»؛ و یا «تو زیبا هستی»؛ و امثال این کلمات.[4] فقهای بزرگوار به تناسب بحث -از این دسته از روایات-؛[5] خواستگاری از زنی که شوهر ندارد و در عدّه نیست، چه به صورت تصریح و چه به صورت تعریض، جایز دانسته‌اند.[6] البته خود خواستگاری و ازدواج نیز دارای آداب عرفی و شرعی است که لازم است به آن پایبند بود.[7] 3. تحقیق کردن هر یک از زن و مرد درباره دیگری برای ازدواج، یا فکر کردن هرکدام نسبت به یکدیگر، و یا‌ عاشق همدیگر بودن، اگر آمیخته به گناه نشود، و مقدّمه ازدواج باشد مانعی ندارد؛ ولی در جایی که انسان قصد ازدواج ندارد نباید این کارها را انجام دهد.[8] 4. بنابراین باید گفت: در برخی مواقع؛ ابراز علاقه نماد انگیزه‌های صادقانه‏ دل است و منافاتی با حرمت و عفاف زن ندارد؛ زیرا این کار، تنها اعلام یک توجّه است، و زن و مرد می‌خواهند صادقانه شوق و محبت خود را به دیگری بازگویند، بی آن‌که مفسده و گناهی در میان باشد. در این صورت، اشکالی ندارد که زن یا مردی خود را به محبوبی باز سپارد و صادقانه عشق خود را اظهار کند! اظهار علاقه و خواستن از سر صدق و صفا و به دور از طغیان و معصیت، گناه نیست، آنچه اهمیت دارد این است که حرمت دل و حریم شریعت و مرز عفاف و پاکی باید محفوظ ماند و به بهانه‏ یکی، دیگری نادیده گرفته نشود. پس اگر واقعاً قصد ازدواج در میان باشد - نه آن‌که هر ماه و هر هفته و یا حتی هر روز فرد مورد علاقه تغییر داده شود! - ابراز علاقه در حد متعارف و بدون در پی داشتن روابط نامشروع ایرادی نخواهد داشت.   [1] . محدث اربلی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ‏1، ص 480، قم، منشورات الرضی، چاپ اول، 1421ق؛ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج ‏8، ص 102، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق؛ کلاعی، سلیمان بن موسی، الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله(ص) و الثلاثة الخلفاء، ج ‏1، ص 128، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق. [2] . ر.ک: عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج‏1، ص: 122 – 123، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏5، ص 434 – 435، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ‏20، ص 497 – 499، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق. [3] . طاهری، حبیب الله‌، حقوق مدنی‌، ج ‌3، ص 42، قم،  دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1418ق.  [4] . همان‌، ج ‌3، ص 42 – 43. [5] . هرچند این روایات که در ذیل آیه شریفه 235 سوره بقره وارد شده‌اند؛ مربوط به خواستگاری از زنی است که یا در عده طلاق و یا شوهر او مرده است، می‌باشند. [6] . علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، ص 569، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، بی‌تا؛ عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، محقق و مصحح: مروارید، محمد تقی، مروارید‌، علی اصغر،  ص 180 – 181، بیروت، دار التراث، الدار الإسلامیة، چاپ اول، 1410ق؛ نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی،  ج‌30، ص: 119 – 123، ‌بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1404ق. [7] . ر.ک: «انتخاب همسر»، سؤال 2102؛ «حکم روابط جنسی قبل از عقد»، سؤال 671؛ «اعلام علاقه به ازدواج»، سؤال 1862.    [8] . مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جدید، ج ‌3، ص 229 - 230‌، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ دوم، 1427ق.
عنوان سوال:

احادیثی از معصومین درباره عشق و عاشق شدن انسان به انسان و احادیثی درباره ابراز علاقه قبل از ازدواج را بگویید.


پاسخ:

الف. درباره عشق و محبت انسان به انسان «ساحت عاطفی انسان»، سؤال 31601 و «راه پیشگیری و خلاصی از عشق های غیر الهی»، سؤال 3061؛ را مطالعه کنید.
ب. درباره ابراز و اظهار علاقه و محبت زن و مرد به یکدیگر پیش از ازدواج باید به نکاتی توجه نمود:
1. در تاریخ آمده است؛ ازدواج‏ پیامبر اکرم(ص) با حضرت خدیجه(س) با پیشنهاد ابتدایی از جانب حضرت خدیجه(س) بوده است و ایشان خود علاقه‏ به پیامبر و ازدواج با ایشان را اظهار کرد.[1]
2. روایتی نداریم که در آن تصریح شده باشد که زن و مرد قبل از ازدواج می‌توانند مانند زن و شوهر به یکدیگر ابراز علاقه نمایند، بلکه آنچه در برخی روایات آمده،[2] گفتن کلمات و جملاتی است برای خواستگاری؛ و در منابع فقهی -در ذیل این روایات- بحث شده است که: خواستگاری و پیشنهاد ازدواج یا به صورت تصریح و بی‌پرده صورت می‌گیرد و یا به صورت تعریض و کنایه.[3]
منظور از «تصریح»، کلامی است که به طور صریح بر علاقه به ازدواج دلالت‌ کرده و احتمال دیگری برای آن کلام نباشد؛ مثل این‌که گفته شود: «من می‌خواهم با تو ازدواج کنم».
و مقصود از «تعریض» آن است که لفظی به کار رود که اشاره به تمایل ازدواج باشد؛ مانند این‌که بگوید: «افراد زیادی به تو رغبت دارند»؛ و یا «تو زیبا هستی»؛ و امثال این کلمات.[4]
فقهای بزرگوار به تناسب بحث -از این دسته از روایات-؛[5] خواستگاری از زنی که شوهر ندارد و در عدّه نیست، چه به صورت تصریح و چه به صورت تعریض، جایز دانسته‌اند.[6] البته خود خواستگاری و ازدواج نیز دارای آداب عرفی و شرعی است که لازم است به آن پایبند بود.[7]
3. تحقیق کردن هر یک از زن و مرد درباره دیگری برای ازدواج، یا فکر کردن هرکدام نسبت به یکدیگر، و یا‌ عاشق همدیگر بودن، اگر آمیخته به گناه نشود، و مقدّمه ازدواج باشد مانعی ندارد؛ ولی در جایی که انسان قصد ازدواج ندارد نباید این کارها را انجام دهد.[8]
4. بنابراین باید گفت: در برخی مواقع؛ ابراز علاقه نماد انگیزه‌های صادقانه‏ دل است و منافاتی با حرمت و عفاف زن ندارد؛ زیرا این کار، تنها اعلام یک توجّه است، و زن و مرد می‌خواهند صادقانه شوق و محبت خود را به دیگری بازگویند، بی آن‌که مفسده و گناهی در میان باشد. در این صورت، اشکالی ندارد که زن یا مردی خود را به محبوبی باز سپارد و صادقانه عشق خود را اظهار کند!
اظهار علاقه و خواستن از سر صدق و صفا و به دور از طغیان و معصیت، گناه نیست، آنچه اهمیت دارد این است که حرمت دل و حریم شریعت و مرز عفاف و پاکی باید محفوظ ماند و به بهانه‏ یکی، دیگری نادیده گرفته نشود. پس اگر واقعاً قصد ازدواج در میان باشد - نه آن‌که هر ماه و هر هفته و یا حتی هر روز فرد مورد علاقه تغییر داده شود! - ابراز علاقه در حد متعارف و بدون در پی داشتن روابط نامشروع ایرادی نخواهد داشت.   [1] . محدث اربلی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ‏1، ص 480، قم، منشورات الرضی، چاپ اول، 1421ق؛ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج ‏8، ص 102، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق؛ کلاعی، سلیمان بن موسی، الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله(ص) و الثلاثة الخلفاء، ج ‏1، ص 128، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق. [2] . ر.ک: عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج‏1، ص: 122 – 123، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏5، ص 434 – 435، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ‏20، ص 497 – 499، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409ق. [3] . طاهری، حبیب الله‌، حقوق مدنی‌، ج ‌3، ص 42، قم،  دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1418ق.  [4] . همان‌، ج ‌3، ص 42 – 43. [5] . هرچند این روایات که در ذیل آیه شریفه 235 سوره بقره وارد شده‌اند؛ مربوط به خواستگاری از زنی است که یا در عده طلاق و یا شوهر او مرده است، می‌باشند. [6] . علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، ص 569، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، بی‌تا؛ عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، محقق و مصحح: مروارید، محمد تقی، مروارید‌، علی اصغر،  ص 180 – 181، بیروت، دار التراث، الدار الإسلامیة، چاپ اول، 1410ق؛ نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی،  ج‌30، ص: 119 – 123، ‌بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1404ق. [7] . ر.ک: «انتخاب همسر»، سؤال 2102؛ «حکم روابط جنسی قبل از عقد»، سؤال 671؛ «اعلام علاقه به ازدواج»، سؤال 1862.    [8] . مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جدید، ج ‌3، ص 229 - 230‌، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ دوم، 1427ق.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین