اختلاف سن حضرت ابا الفضل با امام حسین(ع) چه مقدار بوده و ایشان چه نسبتی با شمر داشتند؟
قبل از پرداختن به پرسش مطرح شده به صورت اختصار چگونگی ازدواج امیر مؤمنان(ع) با ام البنین مادر بزرگوار حضرت عباس(ع) را ذکر می‌نماییم. 1. ام البنین -که نام اصلی او «فاطمه» بنت حزام بود- مادر حضرت ابا الفضل(ع) و همسر امام علی(ع) پس از شهادت حضرت فاطمه(س) بود که به معرّفی عقیل، برادر امام علی به همسری علی(ع) در آمد. روزی امیر المؤمنین(ع) به برادرش عقیل که نسب ‏شناس و آشنای به تاریخ عرب و دودمان آنها بود، فرمود همسری قهرمان‌زاده از عرب برایم برگزین تا وی را به ازدواج خویش در آورم و از او فرزندانی دلاور نصیبم شود. عقیل گفت: نظر شما درباره فاطمه دختر حزام بن خالد کلابی چیست؟ در میان عرب، دلاورتر و جنگاورتر از پدران او کسی سراغ ندارد... .[1] او زنی بود با شرافت، از خانواده‌ای ریشه‌دار و دلاور و نسبت به فرزندان حضرت زهرا(س) نیز بسیار مهربان بود. ثمره ازدواج علی(ع) با او چهار پسر بود، به نام‌های: عباس، جعفر، عبد اللّه و عثمان، که هر چهار فرزندش روز عاشورا در رکاب سید الشهدا به شهادت رسیدند. 2. بنابر نقل برخی تاریخ‌نویسان متأخر، حضرت عباس(ع) در سال 26 هجری تولد یافت.[2] و در سال 61 هجری در کربلا در سن 34 سالگی به شهادت رسید.[3] با توجه به عمر شریف امام حسین(ع) که 57 سال بوده،[4] اختلاف سنی حضرت عباس با امام حسین(ع) حدود 23 سال بوده است. 3. درباره نسبت حضرت عباس با شمر تاریخ می‌گوید؛ از آن جهت که مادر حضرت عباس(ع) با شمر بن ذی الجوشن هر دو از یک قبیله بودند و رسم عرب این است که به افرادی که از یک قبیله هستند و به نوعی وابستگی با هم دارند به فرزندان آنان با نگاه فامیلی نظر می‌کنند، به فرزندان ام البنین خطاب به خواهر زادگان نمود که جریان را برخی چنین نقل کرده‌اند: راوی می‌گوید: شمر روز عاشورا در برابر سپاه ایستاد و صدا زد: خواهرزادگانم کجایند؟ عباس و برادرانش کجا هستند؟ کسی بدو پاسخ نداد. امام حسین(ع) بدان‌‏ها فرمود: «هر چند وی فردی فاسق است ولی به او پاسخ دهید». از این‌رو، عباس به سمت او رفت و فرمود: چه می‌خواهی؟ شمر گفت: خواهرزادگان! شما در امان هستید. عباس(ع) به او فرمود: لعنت خدا بر تو و امان تو! اگر تو دایی ما هستی، پس چرا به ما امان می‌دهی؟ ولی فرزند رسول خدا را امان نمی‌دهی؟ برادران عباس نیز نظیر سخنان آن‌حضرت را تکرار کردند و بازگشتند.[5]   [1] . ر.ک: ابن عنبه حسنی‏، عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، ص 327، انصاریان، قم‏، 1417ق.‏ [2] . سماوی، شیخ محمد بن طاهر، إبصار العین فی أنصار الحسین(ع)‏، ص 56، دانشگاه شهید محلاتی‏، قم، چاپ اول، 1419ق. [3] . طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏1، ص 395، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1417ق. [4] . همان، ص 420. [5] . ر.ک: عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، ص 327.
عنوان سوال:

اختلاف سن حضرت ابا الفضل با امام حسین(ع) چه مقدار بوده و ایشان چه نسبتی با شمر داشتند؟


پاسخ:

قبل از پرداختن به پرسش مطرح شده به صورت اختصار چگونگی ازدواج امیر مؤمنان(ع) با ام البنین مادر بزرگوار حضرت عباس(ع) را ذکر می‌نماییم.
1. ام البنین -که نام اصلی او «فاطمه» بنت حزام بود- مادر حضرت ابا الفضل(ع) و همسر امام علی(ع) پس از شهادت حضرت فاطمه(س) بود که به معرّفی عقیل، برادر امام علی به همسری علی(ع) در آمد.
روزی امیر المؤمنین(ع) به برادرش عقیل که نسب ‏شناس و آشنای به تاریخ عرب و دودمان آنها بود، فرمود همسری قهرمان‌زاده از عرب برایم برگزین تا وی را به ازدواج خویش در آورم و از او فرزندانی دلاور نصیبم شود.
عقیل گفت: نظر شما درباره فاطمه دختر حزام بن خالد کلابی چیست؟ در میان عرب، دلاورتر و جنگاورتر از پدران او کسی سراغ ندارد... .[1] او زنی بود با شرافت، از خانواده‌ای ریشه‌دار و دلاور و نسبت به فرزندان حضرت زهرا(س) نیز بسیار مهربان بود. ثمره ازدواج علی(ع) با او چهار پسر بود، به نام‌های: عباس، جعفر، عبد اللّه و عثمان، که هر چهار فرزندش روز عاشورا در رکاب سید الشهدا به شهادت رسیدند.
2. بنابر نقل برخی تاریخ‌نویسان متأخر، حضرت عباس(ع) در سال 26 هجری تولد یافت.[2] و در سال 61 هجری در کربلا در سن 34 سالگی به شهادت رسید.[3] با توجه به عمر شریف امام حسین(ع) که 57 سال بوده،[4] اختلاف سنی حضرت عباس با امام حسین(ع) حدود 23 سال بوده است.
3. درباره نسبت حضرت عباس با شمر تاریخ می‌گوید؛ از آن جهت که مادر حضرت عباس(ع) با شمر بن ذی الجوشن هر دو از یک قبیله بودند و رسم عرب این است که به افرادی که از یک قبیله هستند و به نوعی وابستگی با هم دارند به فرزندان آنان با نگاه فامیلی نظر می‌کنند، به فرزندان ام البنین خطاب به خواهر زادگان نمود که جریان را برخی چنین نقل کرده‌اند:
راوی می‌گوید: شمر روز عاشورا در برابر سپاه ایستاد و صدا زد: خواهرزادگانم کجایند؟ عباس و برادرانش کجا هستند؟ کسی بدو پاسخ نداد. امام حسین(ع) بدان‌‏ها فرمود: «هر چند وی فردی فاسق است ولی به او پاسخ دهید». از این‌رو، عباس به سمت او رفت و فرمود: چه می‌خواهی؟ شمر گفت: خواهرزادگان! شما در امان هستید. عباس(ع) به او فرمود: لعنت خدا بر تو و امان تو! اگر تو دایی ما هستی، پس چرا به ما امان می‌دهی؟ ولی فرزند رسول خدا را امان نمی‌دهی؟ برادران عباس نیز نظیر سخنان آن‌حضرت را تکرار کردند و بازگشتند.[5]   [1] . ر.ک: ابن عنبه حسنی‏، عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، ص 327، انصاریان، قم‏، 1417ق.‏ [2] . سماوی، شیخ محمد بن طاهر، إبصار العین فی أنصار الحسین(ع)‏، ص 56، دانشگاه شهید محلاتی‏، قم، چاپ اول، 1419ق. [3] . طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ‏1، ص 395، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1417ق. [4] . همان، ص 420. [5] . ر.ک: عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، ص 327.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین