امکان
امکان ، در یکی از کاربردهایش از مواد ثلاث، قسیم وجوب و امتناع ذاتی و به معنای سلب ضرورت وجود و عدم از ماهیت من حیث هی می‌باشد.
گفته می‌شود که نماز را باید در هر شرایطی خواند ولو در حال غرق شدن، اما اگر نیاز ضروری به کار باشد و امکان نماز به شکل اختیاری و عادی در محل کار نباشد،چه باید کرد؟
در هر صورت خواندن نماز واجب است و نیاز به کار، در قریب به اتفاق موارد، ضرورتی نیست که مانع اقامه نماز باشد؛ لذا باید ترتیبی اندیشید که به مقدار انجام نماز، فرصت آزاد وجود داشته باشد و در فرض سؤال، ظاهر فتاوای فقها دلالت دارد که نمی‌توان به بهانه کار، نماز واجب را به صورت غیر اختیاری اقامه نمود. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در هر صورت خواندن نماز واجب است. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): نماز در همه حال واجب است و باید ترتیبی بیندیشد که نماز واجب خود را بخواند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): باید یک وقت برای نماز ایجاد کرد زیرا نماز یکی از واجبات مهم در اسلام به شمار می‌رود و مایه سعادت بشر است حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): نیاز به کار، مانع اقامه نماز نیست بلکه لازم است به مقدار انجام نماز از محل کار خارج شود. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
در هر صورت خواندن نماز واجب است و نیاز به کار، در قریب به اتفاق موارد، ضرورتی نیست که مانع اقامه نماز باشد؛ لذا باید ترتیبی اندیشید که به مقدار انجام نماز، فرصت آزاد وجود داشته باشد و در فرض سؤال، ظاهر فتاوای فقها دلالت دارد که نمی‌توان به بهانه کار، نماز واجب را به صورت غیر اختیاری اقامه نمود. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در هر صورت خواندن نماز واجب است. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): نماز در همه حال واجب است و باید ترتیبی بیندیشد که نماز واجب خود را بخواند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): باید یک وقت برای نماز ایجاد کرد زیرا نماز یکی از واجبات مهم در اسلام به شمار می‌رود و مایه سعادت بشر است حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): نیاز به کار، مانع اقامه نماز نیست بلکه لازم است به مقدار انجام نماز از محل کار خارج شود. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
عنوان سوال:
گفته می‌شود که نماز را باید در هر شرایطی خواند ولو در حال غرق شدن، اما اگر نیاز ضروری به کار باشد و امکان نماز به شکل اختیاری و عادی در محل کار نباشد،چه باید کرد؟
پاسخ:
در هر صورت خواندن نماز واجب است و نیاز به کار، در قریب به اتفاق موارد، ضرورتی نیست که مانع اقامه نماز باشد؛ لذا باید ترتیبی اندیشید که به مقدار انجام نماز، فرصت آزاد وجود داشته باشد و در فرض سؤال، ظاهر فتاوای فقها دلالت دارد که نمی‌توان به بهانه کار، نماز واجب را به صورت غیر اختیاری اقامه نمود.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در هر صورت خواندن نماز واجب است.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
نماز در همه حال واجب است و باید ترتیبی بیندیشد که نماز واجب خود را بخواند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
باید یک وقت برای نماز ایجاد کرد زیرا نماز یکی از واجبات مهم در اسلام به شمار می‌رود و مایه سعادت بشر است
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
نیاز به کار، مانع اقامه نماز نیست بلکه لازم است به مقدار انجام نماز از محل کار خارج شود. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله سبحانی] در شرایطی که دفن فوری اموات ممکن نباشد، آیا سایر واجبات مثل غسل، کفن و نماز (که امکان انجامش هست) واجب است فوراً انجام شود یا می توان آنها را به تاًخیر انداخت؟
- [آیت الله سیستانی] من به خاطر شغلم هفته ای دو روز شنبه و یکشنبه ها و گاهی از عصر روز جمعه ها به سفر می روم. تصادفاً امکان دارد محل کار در همان حومه شهر باشد. محل سفر شهرهای مختلف است ولی تعدادشان تقریباً مشخص است. شغل من فروشندگی است و هر کجا نمایشگاه باشد از طرف شرکتی که برایش کار می کنم به محل نمایشگاه می فرستند، سؤال من این است که حکم نماز و روزه من چیست؟
- [سایر] با سلام و آرزوی سلامتی و توفیقات شما متاسفانه وضعیت اقتصادی جاری برای عموم مردم به نحوی است که امکان تامین هزینه زندگی خود را ندارند و برای تامین مایحتاج ضروری خود و ... محتاج خریدهای اقساطی و یا دریافت وام و یا شیوه های دیگری هستند. 1. در شرایط کنونی امکان خرید منزل و یا اخذ وام بانکی برای خرید منزل و یا خودرو و یا سفر حج و ... از محل حقوق دریافتی و درآمدهای عادی در زندگی مردم وجود ندارد. عموم کارکنان مجبورند برای تامین نیازهای واقعی خود بجای خرید یکدفعه از محل درآمدهی خود بدلیل عدم کفایت درآمدهای خود، اندک اندک از درآمدهای جاری خود کسر نمایند و نهایتا بعد از مدتی امکان خرید موارد مورد نیاز خود را داشته باشند. در واقع آنچه به عنوان مایحتاج زندگی است دیگر یکباره قابل تامین نیست بلکه لازم است در طول سالیانی آنرا تامین کرد. آیا آنچه از این بابت کسر می‌شود و البته در واقع پس انداز نیست زیرا پس انداز جمع آوری مبالغ مازاد بر نیاز است که در طول سال اتفاق می افتد ولی در این مورد جمع آوری مال از محل کسر اقساطی از حقوق خودشان است که باید برای رفع نیاز واقعی زندگی آنها در طول سال و یا سالیانی کسر شود تا امکان تامین مایحتاج زندگی فراهم شود و لذا این کسورات برای رفع نیاز واقعی است که بدلیل شرایط اقتصادی عموم مردم یکباره قابل تهیه نیست. در واقع این مواردی که از حقوق کسر شده و برای تامین نیاز ضروری کنار گذاشته می‌شود جزء هزینه های ضروری و رفع مایحتاج محسوب می شد آیا به آنها خمس تعلق میگیرد؟ 2. عیناً اگر بخشی از درآمد سال در حسابهای پس انداز امانت نهاده شود تا بتوان از امکان وام بانکی خربد منزل استفاده کرد، با توجه به اینکه این بخش در واقع وجوه لازم برای خرید منزل است و نه سرمایه گذاری برای درآمد بعدی ولی در واقع امانتی است تا با اخذ وام امکان خرید منزل فراهم شود. آیا اینها جزء هزینه های سال محسوب می‌شود و یا به آنها خمس تعلق میگیرد؟ 3. یا پولی که برای سفر حج بناست هزینه شود ولی چون اکنون امکان سفر طبق مقررات دولت فراهم نیست و باید این وجوه را برای سفر حج در بانکی نزد دولت قرار داد تا در صورت تعیین نوبت بموقع بتوان عازم شد آیا در صورت کنار گذاردن بعنوان هزینه میتواند منظور شود و یا چون اکنون امکان سفر فراهم نیست باید به آن خمس تعلق گیرد؟ لطفاً در موارد فوق با توجه به تغییر شرایط اقتصادی خانوارها و رفع تکلیف اعلام نظر فرمائید. ضمناً اینجانب در این موارد چون اقدام نموده و این اقساط را جزء هزینه های ضروری خود محاسبه و پس انداز و یا مازاد بر نیاز تلقی نمیکرده ام خمس آنها را نداده ام در اینصورت تکلیف اینجانب چیست با این فرض که قطعاً بدلیل کمی امکان اقتصادی اگر خمسی به این اموال تعلق گیرد باید با فروش آنها خمس بدهم زیرا از محل درآمد جاری خود امکان پرداخت خمس این اموال را قطعاً در طی چندین سال نخواهم داشت.
- [آیت الله مظاهری] سوال : لطفاً حکم برگزاری نماز جماعت در محل کار برای پرسنل درمان در بیمارستان، در شرایطی که به دلیل کمبود پرسنل، احتمال منتظر ماندن بیمار و حتی در شرایط اورژانسی خطر جانی برای بیماران نیازمند به رسیدگی وجود دارد و از طرفی به دلیل همین نگرانی ممکن است فرد نمازگزار آرامش و حضور قلب کافی هنگام نماز نداشته باشد را بیان بفرمایید.
- [آیت الله بهجت] هنگام تعمیر مسجدی قدیمی دو ایوان که قبلاً در دیوار مسجد واقع بوده و در آن ها نماز خوانده نمی شده را تبدیل به دو وضوخانه مورد نیاز کرده اند که ساخته شده و فقط جهت وضو گرفتن از آن استفاده می شود و محلّ دیگری برای وضوخانه نیست. آیا این کار صحیح بوده است؟
- [آیت الله خوئی] زیدی در محلی که خارج از وطن اوست مشغول کار می‌باشد و شبهای جمعه را به وطن خود برمیگردد. در صورتی که معلوم نباشد چند مدت کار او دنباله دارد (یک ماه یا سه ماه مثلاً یا بیشتر) وظیفه زید از جهت نماز و روزه قصر یا تمام در حالی که فاصله بین وطن و محل کار بیشتر از چهار فرسخ و کمتر از هشت فرسخ می‌باشد.
- [سایر] مدتی است که تحت درمان پزشک هستم و نتایج معالجات نشانگر این است که به احتمال زیاد نمی توانم صاحب فرزند شوم. پزشکان دیگر هم این نتیجه را تأیید کردند. از سوی دیگر هنوز ازدواج نکردم و این مسأله را هم به خانواده ام نگفتم. با این شرایط فکر نکنم امکان ازدواج برای من فراهم باشد زیرا باید واقعیت را در هنگام آشنایی و خواستگاری به طرف مقابل خود بگویم که در این صورت جواب منفی است. نمی دانم اگر خانواده ام این مسأله را بفهمند چقدر نگران می شوند. چگونه با این مسأله در زندگی خود مواجه شوم؟ آیا ازدواج با چنین شرایطی برای من ممکن است؟ آیا نیاز به گفتن این مسأله به خانواده ام است؟ متأسفانه در منطقه محل زندگی من هیچ خانواده ای خوبی حاضر نمی شود که دختر خود را به عنوان همسر به جوانی با این شرایط بدهد البته این طبیعی است که هر خانمی در زندگی مشترک خود دوست دارد که فرزندی داشته باشد.
- [سایر] آیا اعتقادات ما علم روحی جدید را تایید می کند؟ آیا امکان تجسد ارواح به صورتی که قابل شناسائی زیست شناسی باشند وجود دارد؟ آن چنانکه در علوم روحی جدید ادعا می شود، آیا آیا ارواح قادر به دخل و تصرف در جهان مادی می باشند؟ از حرکت اشیاء گرفته تا تسخیر دیگر ابدان. مکان بدن مثالی جای خاصی است آن چنانچه علم روحی جدید ادعا می کند؟ نیاز به ماده اکتو پلاسم برای احضار ارواح و تجسد آن ها ضروری است؟ آیا مومنین و غیر آن ها در جهان برزخ وضع یکسانی دارند زیرا در کتاب (انسان روح است نه جسد) ظاهراً در تماس با ارواح غیر مسلمانان که گرفته شده این ارواح از غیر مسلمان بودن خود شکایتی نکرده اند و فقط راحتی آن ها در برزخ به نیکو کار بودن آن ها در جهان مادی بستگی داشته است.
- [سایر] سلام و خسته نباشید.<br />بنده قصد ازدواج با دختری هم سن و سال خود را دارم. حدود 7 ماه است که با هم صحبت می کنیم و خانواده ام موضوع را می دانند.<br />مشکل من اینست که بنده به ایشان درخواست تحقیق درباره خانواده، محل کار و ... را سوال کردم، اما وی مخالف است و میگوید نیازی به تحقیق نیست. آیا واقعا نیاز به تحقیق است در شرایطی که یکدیگر را پسندیده ایم؟ چگونه این موضوع را با وی مطرح کنم که به نتیجه برسم. لازم به ذکر است که اینها مستاجر هستند و به تازگی نیز منزل خود را جابجا کرده اند. یعنی مدت زیادی از سکونتشان در محله ها نمی گذرد.<br />ممنون از شما.
- [سایر] سلام و پیشاپیش از پاسخ شما ممنونم راستش نمی خوام جواب سوالم را جستجو کنم می خوام خودتون جوابم را بدید راستش من دختری از خانواده مذهبی هستم تا یک سال و نیم پیش زندگیم کاملا عادی بود مثل بقیه آدمها ولی از آذر پارسال که سرکار رفتم در محل کار با پسری آشنا شدم که به هم علاقمند شدیم ولی اینجا آخر کار نبود من که آدم فوق العاده احساسی هستم به او وابسته شدم و هر چه او گفت من هم تبعیت کردم چون او را خیلی دوست داشتم و دارم و مشکل من درست همینجاست چون او اصلا اون جور که اول خودش را معرفی کرده بود نیست و مشکل مهمتر خودمم راستش توان جدایی از او را ندارم اصلا از نبودش وحشت دارم تا حالا چند بار وقتی او را با دختر دیگه ای دیدم تصمیم گرفتم تا از این مهلکه خودم را خلاص کنم ولی هر دفعه با یک تماس یا اس ام اس او دوباره به سمتش رفتم او هم دقیقا این موضوع را فهمیده که چقدر دوستش دارم و چقدر بودنش برام مهمه نمیدونم چی کار باید بکنم از طرف دیگه چند وقت پیش پدرم فوت کرد و وابستگی من به او بیشتر شد از طرف دیگه این فکر که شاید به خاطر تقاص گناه من بود که پدرم اینقدر زود و ناگهانی از پیش ما رفت آزارم میده ولی حتی این هم مانع من نمیشه تا با او نباشم تروخدا شما بگید چی کار کنم واقعا اضطراری به کمکتون نیاز دارم چون دیگه نمیتونم ادامه بدم
- [آیت الله بهجت] خانه کعبه که در مکه معظمه می‌باشد قبله است، و باید روبهروی آن نماز خواند و همینقدر که گمان بکند روبهروی قبله است و گمان او عقلایی باشد، کافی است، اگرچه در صورت امکان، احتیاط مستحب در تحصیل علم و یا اطمینان به قبله است و همچنین اگر بتواند گمان قویتری پیدا کند؛ در صورتی که مشکل نباشد احتیاط مستحب در تحصیل آن است.
- [آیت الله علوی گرگانی] آنچه از زمین مساجدی که بعد از خیابان کشیدن باقی مانده است اگر به اندازهای باشد که می‌شود از آنها برای نماز وسایر عبادات استفاده کرد، تمام احکام مساجد بر آن باقیمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزی آنجا را دکان و محل کار و یا خانه قرار دهد، آیا جائز است استفاده از آن به همان نحوی که قرار داده شده است؟ در این مورد باید تفصیل قائل شد. اگر استفاده از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن وخوابیدن در آن محل، در این صورت این نوع استفادهها بیشبهه جائز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجدیت مانند اقامه نماز جماعت ومجالس وعظ وتبلیغ از طرف غاصب می‌باشد و با بودن این مانع وعدم امکان استفاده در آن جهات مسجدیت استفاده در جهات دیگر مانع ندارد مانند این است مسجدی که در یک محل متروک قرار گرفته و از آن استفاده مسجدی نمیشود، مانعی ندارد که زمین آن مسجد محل زراعت قرار داده شود، در صورتی که با این عمل از مسجد بودن عرفاً ساقط نگردد ولی جائز نیست در آن محل کارهای منافیبا مسجدیت انجام داد، مانند این که محل بازی و یا محل لهو ولعب ومانند اینها قرار گیرد، اگر متجاوزی آن مسجد را محل برای کاری که منافات با مسجدیت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا برای آن نوع کارها جائز نیست.
- [آیت الله بهجت] نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است، بدون اجازه او باطل است؛ مثلاً در خانه اجارهای اگر صاحبخانه یا دیگری بدون اجازه کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند، نمازش باطل است، مگر اینکه بداند و یا نشانههایی در کار باشد که گمان کند، مستأجر به نماز خواندن او راضی است، بنابر اظهر، بلکه اگر نداند یا نشانههایی نسبت به عدم رضایت مستأجر در کار نباشد تا موجب گمان به عدم رضایت مستأجر شود، باز میتواند بنابر اظهر نماز بخواند؛ و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقّی دارد نماز بخواند؛ مثلاً اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند، تا وقتی ثلث را جدا نکنند، نمیشود در ملک او نماز خواند.
- [آیت الله خوئی] آنچه از زمین مساجدی که بعد از خیابان کشیدن باقی مانده است اگ به اندازهای باشد که می‌شود از آنها برای نماز و سایر عبادات استفاده کرد، تمام احکام مسجد بر آن باقیمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزی آنجا را دکان و محل کار و یا خانه قرار دهد، آیا جایز است استفاده از آن به همان نحوی که قرار داده شده است؟ در این صورت باید تفصیل قائل شد که اگر استفادة از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن و خوابیدن در آن محل، در این مورد این نوع استفادهها بیشبهه جایز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجدی مانند اقامة نماز جماعت و مجالس وعظ و تبلیغ از طرف غاصب می‌باشد و با بودن این مانع و عدم امکان استفاده در آن جهات مسجدیت استفاده در جهات دیگر مانع ندارد و مانند این است مسجدی که در یک محل متروک قرار گرفته و از آن استفادة مسجدی نمیشود، مانع ندارد که زمین آن مسجد محل زراعت و یا کسب قرار داده شود، ولی جایز نیست در آن محل کارهای منافی با مسجدیت انجام داد، مانند این که محل بازی و یا لهو و لعب و مانند اینها قرار گیرد، و اگر متجاوزی آن مسجد را محل برای کاری که منافات با مسجدیت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا برای آن نوع کارها جایز نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] (استفادهای) که مال را برای آن اجاره میدهند، یا (کاری) که برای آن اجیر می‌شوند، شش شرط دارد: اوّل: آن که این استفاده یا کار معلوم باشد؛ پس اگر چیزی را که اجاره میدهند چند استفاده دارد، باید استفاده و کاری را که مورد نظر طرفین است، مشخص نمایند؛ مثلاً اگر ماشینی را که هم میتواند مسافر حمل کند و هم بار، اجاره دهند باید در موقع اجاره معیّن کنند که حمل مسافر یا باربری آن مال مستأجر است یا همه استفادههای آن. دوم: آن که این استفاده یا کار ممکن باشد؛ پس اجاره دادن زمین برای زراعت در صورتی که آب باران برای زراعت کافی نبوده و مشروب کردن آن از راه دیگر هم ممکن نباشد، صحیح نیست. همچنان که اجیر کردن شخص بیسواد برای تدریس صحیح نمیباشد. سوم: آن که حلال باشد؛ بنابراین اجاره دادن دکان برای شرابفروشی یا نگهداری شراب و کرایه دادن وسیله نقلیه برای حمل و نقل شراب، باطل است. چهارم: آن که انجام آن کار از نظر شرع به طور مجّانی واجب نباشد؛ پس اجیر شدن برای انجام کارهایی که جزء حقوق لازمالرعایه مردم است؛ مانند: نجات مسلمان از غرق شدن و تعلیم اصول دین و مقدار واجب از فروع دین و انجام مقدار واجب از مراسم به خاکسپاری مسلمانان، همچون کفن کردن و نماز خواندن و دفن کردن - که از حقوقی هستند که میّت مسلمان بر زندهها دارد - صحیح نیست ولی اجیر شدن برای کارهایی که جزء حقوق لازمالرعایه مردم نیست، مانعی ندارد. پنجم: پول دادن برای آن در نظر مردم بیهوده نباشد؛ و اجیر کردن دیگری برای این که نماز واجب خود را بخواند یا روزه واجب خود را بگیرد، چون برای مستأجر ثواب اخروی بلکه گاهی نفع دنیوی دارد، اشکال ندارد. ششم: مدت استفاده را معیّن نمایند و اگر برای انجام کاری اجیر می‌شوند باید زمان انجام آن کار را مشخّص کنند؛ مثلاً در سفارش خیاطی علاوه بر این که با خیاط قرار میگذارند لباس معیّنی را به شکل مخصوصی بدوزد، باید مدّت زمانی را که خیاط باید در آن زمان لباس را بدوزد، مشخّص کنند.
- [آیت الله سبحانی] اگر برای رفتن به محلی حرکت کند و بعد از رفتن مقداری از راه بخواهد جای دیگری برود، چنانچه از محل اولی که حرکت کرده تا جائی که می خواهد برود، هشت فرسخ باشد، باید نماز را شکسته بخواند. شرط چهارم: از وطن عبور نکند شرط چهارم این است که نخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد، یا ده روز یا بیشتر در جائی بماند در این صورت سفر او قطع می شود. پس کسی که می خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، باید نماز را تمام بخواند. شرط پنجم: سفر برای کار حرام نباشد شرط پنجم آن که برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند. و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد، مثل آن که برای او ضرر داشته باشد، یا زن بدون اجازه شوهر و فرزند با نهی پدر و مادر که از روی دلسوزی باشد برای منافع شخصی خود سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] هرگاه برای ادب دستها را روی هم بگذارد اگرچه مثل آنها نباشد بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند، ولی اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا برای کار دیگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دستها را روی هم بگذارد اشکال ندارد. چهارم: از مبطلات نماز آن است که بعد از خواند حمد، آمین بگوید. ولی اگر اشتباهاً یا از روی تقیّه بگوید، نمازش باطل نمی شود. پنجم: از مبطلات نماز آن است که عمداً یا از روی فراموشی پشت به قبله کند، یا به طرف راست یا چپ قبله برگردد، بلکه اگر عمداً به قدری برگردد که نگویند رو به قبله است، اگرچه به طرف راست یا چپ نرسد، نمازش باطل است.
- [آیت الله سبحانی] اگر صحرانشین برای زیارت یا حج یا تجارت و مانند اینها مسافرت کند، باید نماز را تمام بخواند، خصوصاً اگر با همان چادر و اثاثیه سفر کند. شرط هفتم: سفر برای شغل نباشد شغل و کار او مسافرت نباشد کسانی که دارای چنین شرطی نیستند به سه گروه تقسیم می شوند: 1. راننده ها و خلبان ها و کشتیبان ها و ساربان ها و مانند آنها سفر شغل آنها است باید نماز را تمام بخوانند. 2. کسی که سفر شغل او نیست ولی سفر مقدّمه شغل او است یعنی برای انجام به طور مرتب سفر کند مانند معلمی که باید هر روز یا غالباً به مقدار مسافت شرعی سفر می کند، و پس از تدریس به وطن بازمی گردد و همچنین است محصل و بیله وری که برای خرید و یا فروش باید به مقدار مسافت شرعی سفر کند سپس برگردد آن گروه نیز باید نماز خود را تمام بخواند. 3. کسی که سفر شغل او و یا مقدمه شغل او نیست، ولی برای زیارت هر هفته مرتب سفر می کند، این گروه نیز باید نماز را تمام و روزه را بگیرند خلاصه کسانی که سفر برای آنان به صورت یک امر عادی درآید، نماز آنان تمام و روزه را باید بگیرند.
- [آیت الله مظاهری] کسی که برای معصیت سفر نکرده، اگر در بین راه قصد کند که بقیه راه را برای معصیت برود، باید نماز را تمام بخواند ولی نمازهایی را که شکسته خوانده صحیح است. شرط سوّم: کثیر السفر نباشد (کثیر السفر به کسی گفته می‌شود که ده روز در یک محل نماند) بنابراین کسانی که شغلشان مسافرت است مانند راننده، یا شغلشان در مسافرت است مانند معلم که ساکن جایی است و هر روز برای انجام کار خود چهار فرسخ یا بیشتر می‌رود و برمیگردد، یا کسی که به علّت دیگری مسافرتهای پی در پی می‌کند مثلاً همه هفته به زیارتی می‌رود یا در شهری جنسی دارد که برای حمل آن مسافرتهای پی در پی می‌کند باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که میخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد یا ده روز در محلّی بماند و نیز کسی که مردّد است که از وطن خود بگذرد یا ده روز در محلّی بماند، اگر از ماندن ده روز یا گذشتن از وطن منصرف شود، باز هم باید نماز را تمام بخواند، مگر این که بقیّه راه هشت فرسخ باشد یا بخواهد از آن محل حداقل چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد که در این صورت باید نماز را شکسته بخواند. * شرط پنجم: آن که برای کار حرامی سفر نکند، پس اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند و همچنین اگر خودِ سفر حرام باشد، مثل آن که سفر برای او ضرر داشته باشد یا زن بدون اجازه شوهر به سفری برود که بر او واجب نباشد و منافات با وظایف همسری او داشته باشد، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر مثل سفر حجّ واجب باشد، باید نماز را شکسته بخواند، هرچند بدون اجازه شوهر رفته باشد.