در روایات متعددی در مورد امام زمان(عج) آمده است که آن‌حضرت زمین پر از عدل و داد می‌کند، همان‌گونه که از ظلم و ستم پر شده است: «الَّذِی یَمْلَأُهَا عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ‏ ظُلْماً وَ جَوْرا».[1] در مورد این روایت تذکر چند نکته لازم است. 1. پر شدن زمین از ظلم و ستم به معنای ظالم بودن همه مردم نیست؛ بلکه به معنای حاکمیت روابط ظالمانه، غلبه عوامل فساد و کثرت وجود اسباب گمراهی در جوامع است. چنان‌که در همان روایاتی که این معنا در آنها آمده بیان می‌کند که در حال غیبت امام(عج) هر چند عده‌ای در گمراهی و ضلالت قرار دارند، ولی عده‌ای دیگر در مسیر هدایت هستند.[2] 2. در آیه یا روایتی نیامده است که همه مردم در هنگام ظهور امام زمان(عج) صالح هستند، تا گفته شود بین فساد کامل قبل از ظهور و صلاح کامل بعد از ظهور دو مضمون تعارض و ناسازگاری وجود دارد. 3. هر چند در آیه و روایتی نیامده است که مردم در هنگام ظهور امام زمان(عج) صالح هستند؛ اما آنچه به لحاظ نظری می‌توان گفت؛ این است که مردم زمان ظهور باید قابلیت پذیرش حکومت امام را داشته باشند(شاید صالح بودن در متن پرسش به همین مطلب باشد). به نظر می‌رسد شایستگی برای پذیرش حکومت امام(عج)، نه تنها با غلبه ظلم و جور منافات ندارد؛ بلکه غلبه ظلم و جور می‌تواند تحقق بخش این شایستگی در عموم مردم باشد؛ زیرا مردمی که همه نوع حکومت‌ها را تجربه کردند و از همه آنها ناامید شدند؛ از اعماق روح و به لحاظ فطرت خود، توجه به قدرت ما فوق مادی و جنبه‌های معنوی پیدا می‌کنند. این خواهش هر چند در همه عصرها در فطرت انسان‌ها وجود دارد، ولی سختی‌های هنگام ظهور امام(عج) زمینه بروز و ظهور این جنبه فطری را بیشتر فراهم می‌کند. [1] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 341، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [2] . «الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَمْلَأُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ‏ ظُلْماً وَ جَوْراً تَکُونُ لَهُ حَیْرَةٌ (فی المسکن، أو المراد تکون لاهل زمانه حیرة) وَ غَیْبَةٌ یَضِلُّ فِیهَا أَقْوَامٌ وَ یَهْتَدِی فِیهَا آخَرُون»‏. ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص 61، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397ق.
آیا جمله (کما ملئت ظلما و جورا) که درباره ظهور حضرت مهدی (ع) است، با صالح بودن مردم منافات دارد؟
در روایات متعددی در مورد امام زمان(عج) آمده است که آنحضرت زمین پر از عدل و داد میکند، همانگونه که از ظلم و ستم پر شده است: «الَّذِی یَمْلَأُهَا عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْرا».[1] در مورد این روایت تذکر چند نکته لازم است.
1. پر شدن زمین از ظلم و ستم به معنای ظالم بودن همه مردم نیست؛ بلکه به معنای حاکمیت روابط ظالمانه، غلبه عوامل فساد و کثرت وجود اسباب گمراهی در جوامع است. چنانکه در همان روایاتی که این معنا در آنها آمده بیان میکند که در حال غیبت امام(عج) هر چند عدهای در گمراهی و ضلالت قرار دارند، ولی عدهای دیگر در مسیر هدایت هستند.[2]
2. در آیه یا روایتی نیامده است که همه مردم در هنگام ظهور امام زمان(عج) صالح هستند، تا گفته شود بین فساد کامل قبل از ظهور و صلاح کامل بعد از ظهور دو مضمون تعارض و ناسازگاری وجود دارد.
3. هر چند در آیه و روایتی نیامده است که مردم در هنگام ظهور امام زمان(عج) صالح هستند؛ اما آنچه به لحاظ نظری میتوان گفت؛ این است که مردم زمان ظهور باید قابلیت پذیرش حکومت امام را داشته باشند(شاید صالح بودن در متن پرسش به همین مطلب باشد). به نظر میرسد شایستگی برای پذیرش حکومت امام(عج)، نه تنها با غلبه ظلم و جور منافات ندارد؛ بلکه غلبه ظلم و جور میتواند تحقق بخش این شایستگی در عموم مردم باشد؛ زیرا مردمی که همه نوع حکومتها را تجربه کردند و از همه آنها ناامید شدند؛ از اعماق روح و به لحاظ فطرت خود، توجه به قدرت ما فوق مادی و جنبههای معنوی پیدا میکنند. این خواهش هر چند در همه عصرها در فطرت انسانها وجود دارد، ولی سختیهای هنگام ظهور امام(عج) زمینه بروز و ظهور این جنبه فطری را بیشتر فراهم میکند. [1] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 341، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [2] . «الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَمْلَأُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً تَکُونُ لَهُ حَیْرَةٌ (فی المسکن، أو المراد تکون لاهل زمانه حیرة) وَ غَیْبَةٌ یَضِلُّ فِیهَا أَقْوَامٌ وَ یَهْتَدِی فِیهَا آخَرُون». ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم، الغیبة، ص 61، تهران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397ق.
- [سایر] آیا علایم قریب برای ظهور، با اینکه حضرت به طور ناگهانی ظهور می کند منافات دارد؟
- [سایر] آیا انسانها در عصر ظهور، واقعاً خوب و صالح میشوند؟
- [سایر] آیا این که هم قیامت ناگهانی است، هم ظهور امام زمان علیه السلام، با هم منافات ندارد؟
- [سایر] آیا این که هم قیامت ناگهانی است، هم ظهور حضرت مهدی با هم منافات ندارد؟ یعنی باید ابتدا ظهور اتفاق بیفتد بعد قیامت. پس قیامت قبل از ظهور ناگهانی نخواهد بود.
- [سایر] پرسش : چرا حضرت مهدی(ع) ظهور نمیکند؟
- [سایر] فلسفه ظهور امام زمان(ع)را بیان کنید؟
- [سایر] آیا امام زمان(ع) از وقت ظهور خود آگاهاند؟
- [سایر] پنج ندایی که امام زمان(عج) هنگام ظهور میفرمایند چیست؟ و جمله (یا اهلَ العالَم قُتِلَ الحسین(ع) بکربلاء عطشانا) از چه کسی است؟ و در کدام منبع حدیثی آمده است؟
- [سایر] آیا نیت زیارت امام رضا(ع) با گردش و تفریح در آن سفر منافات دارد؟
- [سایر] آیا گسترش فساد و تباهی از جمله زمینهها و عوامل ظهور امام زمان (عج) است؟
- [آیت الله جوادی آملی] .اذان, هجده جمله است : (االله اکبر ) چهار مرتبه، (أشهد أن لا إله الاّ االله )، (أشهد أنّ محمداً رسول االله )، (حیّ علی الصلاة )، (حیّ علی الفلاح)، (حیّ علی خیر العمل )، (االله اکبر )، (لا إله الاّ االله )، هر کدام دو مرتبه، و اقامه , هفده جمله است : دو مرتبه (االله اکبر )، از اول اذان و یک مرتبه (لا إله الاّ االله ) از آخر آن , کم می شود و دو مرتبه (قد قامت الصلاة ) بعد از (حیّ علی خیر العمل) افزوده میشود.
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اذان هیجده جمله است: اَلله اکبرُ چهار مرتبه اَشهدُ اَنْ لا الهَ اِلاّاللهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسولُ الله حیَّ عَلَی الصَّلوةِ حَیَّ عَلَی الفَلاحِ حَیَّ عَلی خیرِ العملِ، الله اکبرُ لااِلَه اِلاّالله هر یک دو مرتبه و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اوّل اذان و یک مرتبه لااِلهَ اِلاّالله از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خیرِ العَمَل باید دو مرتبه قَد قامَتِ الصَّلوةُ اضافه نمود.
- [آیت الله خوئی] اذان هیجده جمله است:" الله اکبر" چهار مرتبه،" اشهد ان لا اله الا الله، أشهد ان محمداً رسول الله، حی علی الصلاة، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه" الله اکبر" از اوّل اذان، و یک مرتبه" لا اله الا الله" از آخر آن کم میشود، و بعداز گفتن" حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه" قد قامت الصلاه" اضافه نمود.
- [امام خمینی] اذان هیجده جمله است: "الله اکبر" چهار مرتبه، "اشهد ان لا اله الا الله،اشهد ان محمدا رسول الله، حی علی الصلاه، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه"الله اکبر" از اول اذان، و یک مرتبه "لا اله الا الله" از آخر آن کم می شود، و بعداز گفتن "حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه "قد قامت الصلاه" اضاضه نمود.
- [آیت الله بهجت] اذان هیجده جمله است: (اللّه اَکبَر) چهار مرتبه؛ (اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّه)؛ (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّه)؛ (حَی عَلَی الصَّلاة)؛ (حَی عَلَی الفَلاح)؛ (حَی عَلی خَیرِ الْعَمَل)؛ (اللّه اَکبَر)؛ (لا اِلهَ اِلاَّ اللّه) هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است؛ یعنی دو مرتبه (اللّه اکبر) از اول اذان و یک مرتبه (لا اِلهَ الاَّ اللّه) از آخر آن کم میشود، و بعد از گفتن (حَی عَلی خَیرِ الْعَمَل) باید دو مرتبه (قَدْ قامَتِ الصَّلاة) اضافه نمود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] نماز در حرم امامان (ع) مستحب بلکه بهتر از مسجد است و مروی است که نماز حرم مطهر حضرت امیرالمؤمنین (ع) برابر دویست هزار نماز است.
- [آیت الله سیستانی] اگر نوشتهای به امضاء یا مهر میت ببینند، چنانچه قرائنی باشد که ظهور در وصیّت داشته باشد باید به آن عمل شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر جمله های اذان و اقامه را بدون ترتیب بگوید مثلا حی علی الفلاح را پیش از حی علی الصلاه بگوید باید از جایی که ترتیب به هم خورده دوباره بگوید