در آیه شریفه مورد استناد، خداوند متعال به پیامبر(ص) می‌فرماید: «در انفاق کردن، نه بخیل باش که گویی دستت را به گردنت بستهاند و نه آنچنان بخشش کن که چیزی برای روز تنگی و سختی باقی نماند؛ چون آن وقت تهیدست بنشینی و خود را ملامت کنی».[1]
علامه طباطبائی در تفسیر این آیه می‌گوید: "دست به گردن بستن" کنایه از خرج نکردن، خسیس بودن و خودداری از بخشش نمودن است. درست مقابل "بسط ید" که کنایه از بذل و بخشش می‌باشد و این‌که هر چه به دستش آید از دست خود فرو بریزد، به طوری که هیچ چیز برای خود باقی نگذارد، مانند کسی که کاملاً دست خود را در مقابل باران گشوده و حتی قطرهای از آن در دست وی باقی نمیماند، و این تعبیر بلیغترین و رساترین تعبیر در مورد نهی از افراط و تفریط در انفاق است.
جمله «فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً» فرع جمله «وَ لا تَبْسُطْها ...» است، و کلمه «محسورا» از ماده «حسر» است که به معنای انقطاع و یا عریان شدن است و در این آیه این معنا را میرساند که دست خویش تا به آخر مگشای و بیش از حد دست و دل‌باز نباش که ممکن است روزی زانوی غم بغل کرده و دستت از همه جا بریده شود و دیگر نتوانی خود را در اجتماع ظاهر ساخته و با مردم معاشرت کنی».[2]
بنابراین با توجه معنای آیه، رویکرد امام حسن(ع) منافاتی با آن ندارد؛ زیرا همانگونه که بیان شد خداوند می‌فرماید تمام اموال خود را بخشش نکن تا تهی دست بمانی؛ اما در هیچ روایتی نیامده که حضرتشان تمام اموال خود را انفاق کرده باشد، بلکه آنچه در روایت آمده این است که امام(ع) اموال خود را دو مرتبه بین خود و خداوند قسمت کردند، حتی دو عدد کفش که داشتند یکی را انفاق نمودند و دیگری را برای خود نگه‌داشتند؛[3] یعنی حداکثر نصف اموال را به فقرا دادند. علاوه بر آنکه شاید مقصود از اموال، تنها اموال منقول باشد نه اعم از منقول و غیر منقول؛ و این احتمال بعید نیست؛ زیرا مثالهای ارائه شده در مورد انفاق امام، نظر به اموال منقولند و در عرف عمومی نیز آنچه معمولاً اتفاق می‌افتد، انفاق اموال منقول است.
با این وجود، همانگونه که گفته شد، گر دامنه این انفاق، شامل اموال غیر منقول هم شود، به دلیل آنکه تنها شامل نصف دارایی حضرتشان بوده، مشمول این آیه نخواهد شد. [1] . «وَ لا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلی عُنُقِکَ وَ لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً». اسراء، 29. [2] . طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ج 13، ص 114، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1374ش. [3] . «وَ قَدْ قَاسَمَ اللَّهَ مَالَهُ مَرَّتَیْنِ حَتَّی أَنْ کَانَ لَیُعْطِی النَّعْلَ وَ یُمْسِکُ النَّعْلَ وَ یُعْطِی الْخُفَّ وَ یُمْسِکُ الْخُف». ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج 4، ص 14، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
