آنچه از نقلهای مختلف در تاریخ به دست می‌آید این است که آن حضرت حداکثر 8 الی 10 همسر که تعدادی از آنها به صورت کنیز و ملک یمین بوده داشته‌اند. ولی متأسفانه در کتابهای تاریخی بعضی از مورخین 250 و بعضی 300 و حتی تا 400 همسر برای ایشان ذکر می‌کنند که این حرف شایعه‌ای بیش نیست.
چنانچه تاریخ را مطالعه کنیم و صفات ممتاز اخلاقی و شخصیت برجسته حضرت مجتبی(علیه السلام) را بشناسیم، برایمان قابل قبول نخواهد بود که شخصی با چنین روح بزرگ و خدایی، علاقه و توجه خارج از حد متعارف به مسئله ازدواج و زناشویی از خود نشان دهد. پیشوای دوم، در پاکترین و برجسته‌ترین خاندان چشم به جهان گشود و تحت تربیت و پرورش امیر مؤمنان(علیه السلام) و فاطمة زهرا(سلام الله علیها) بزرگ شد.
حضرت مجتبی(علیه السلام) از جهات مختلف شخصیّتی برجسته و صفاتی ممتاز داشت. او یک مرد الهی بود که از تمام امکانات خود نه برای بهره برداری بیشتر از لذّات زندگی، بلکه در راه جلب خشنودی پروردگار و رسیدگی به حال بیچارگان و محرومان اجتماع استفاده می‌کرد. او در طول عمر خود 25 بار به زیارت خانه خدا رفت و با وجود آنکه مرکب سواری در اختیار داشت، پیاده و گاه پا برهنه راهپیمایی می‌کرد تا در پیشگاه پروردگار بیشتر ابراز ادب و خضوع کند.[1] و حتی چندین مرتبه تمام دارایی خود را با فقرا نصف کرد.
در عصر او هیچ کس از لحاظ کثرت عبادت و نیایش و توجّه به خدا به پایه او نمی‌رسید و هرگاه نام خدا را می‌برد و یا به یاد روز رستاخیز و عوالم پس از مرگ می افتاد دگرگونی خاصی به او دست می‌داد. هنگام گرفتن وضو و موقع نیایش، حالت روحی و جذبه معنوی عمیقی که فقط در مردان الهی می‌توان مشاهده نمود پیدا می‌کرد و چون به منظور راز و نیاز با خدا به مسجد می‌رسید، با سوز و گداز خاصی زبان به مناجات و اعتذار به پیشگاه خدا باز می‌کرد؛ او هرگز خدا را فراموش نمی‌نمود.[2]
شاهد زندۀ این موضوع، تعداد فرزندان آن حضرت است که طبق نوشته مورخان، اگر آن حضرت همسران زیادی اختیار کرده بود لازمه‌اش این بود که فرزندان زیادی هم داشته باشند در صورتی که شیخ مفید و علامه مجلسی، تعداد فرزندان آن حضرت را جمعاً 15 نفر می‌دانند.
آیا با توجه به این تعداد فرزندان، دروغ بودن نسبت صدها همسر به امام حسن مجتبی(علیه السلام) روشن به نظر نمی‌رسد؟
تضاد و تناقضی که بین آمار همسران و روحیه ای که برای ایشان تصویر نموده اند، کذب بودن قسمتی از آنها را مسلم می کند و در این جا توجه به مطالب مستحکم حقیقت را روشن می کند، که این قبیل اخبار دروغین ساخته و پرداخته از ناحیه عباسیان مخصوصاً در زمان منصور دوانیقی بوده است زیرا در سال 137 هجری قمری، منصور دوانیقی روی کار آمد. او در راستای سیاستهای ضداسلامی و ضدمردمی و خاموش کردن نهضتهای علویان و به خصوص سادات حسنی از هیچ تهمت و جعلی در مورد خاندان اهل بیت(علیهم السلام) به خصوص امام حسن(علیه السلام) دریغ نداشت. به طوری که بعد از قیام سادات حسنی به رهبری (محمد بن عبدالله بن حسن بن علی بن ابیطالب) در سال 145 ه ق که تا مرز نابودی خلافت منصور دوانیقی پیش رفت، این خلیفة بی‌رحم فرمان داد که عبدالله بن حسن، پدر محمد و بسیاری از یاران او را دستگیر نموده و در شهر (هاشمیه) زندانی نمایند.
آنگاه منصور خطابه‌ای در برابر عده‌ای از اهل خراسان ایراد نمود که گواه این مطلب است: (... به خدا سوگند، پول‌هایی را که به حسن(علیه السلام) عرضه شده بود پذیرفت و معاویه او را فریب داد و وعده کرد که تو را جانشین خودم خواهم نمود، لیکن او را برکنار کرد و از موقعیتی که داشت به زیر کشید. حسن بن علی(علیه السلام) آنگاه به شهر خود مدینه بازگشت روی به زنان آورد، امروز با یکی ازدواج می‌کرد و فردای آن روز، یکی را طلاق می‌داد و با این شیوه به سر برد تا در بستر خویش بمرد....)
این حرکت شیطانی منصور و تبلیغات مسموم بنی‌امیه و بنی عباس سبب شد که مزدوران قلم به دست و دوستان ناآگاه و غیرملتفت به مصالح اسلام، تعداد همسران را از 8 تا 400 نفر شمارند؛ امّا آنگاه که سخن از نام و نشان آنان به میان می‌آید درمی‌مانند و تعداد انگشت‌شماری را معرفی می‌کنند که این خود دلیل بر این تهمت بزرگ به وجود مقدس امام مجتبی(علیه السلام) می‌باشد.[3]
مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب منتهی الامال در مورد تعداد فرزندان امام حسن مجتبی(علیه السلام) اقوال علما را آورده است:
- واقدی و کلبی: پانزده پسر و هشت دختر.
- ابن جوزی: شانزده پسر و چهار دختر.
- ابن شهرآشوب: پانزده پسر و شش دختر.
- شیخ مفید: هشت پسر و هفت دختر[4]
برای اطلاع بیشتر می‌توانید به کتابهای زیر مراجعه نمایید:
1) بحارالانوار، جلد 100.
2) مروج الذهب، ج 3، ص 306.
3) حیاة‌الامام الحسن بن علی، جعفر مرتضی عامل.
4) ارشاد شیخ مفید.
5) مناقب ابن شهر آشوب، ج 4.
پاورقی:
[1]. مناقب، ج4/ص14 و کشف الغمه،ج 2/ص124
[2]. اعیان الشیعه،ج 4 /ص12
[3]. حقایق پنهان، ص 335-330.
[4]. منتهی الامال،ج1ص451.
