http://www.islamquest.net

(وَ السَّمَاء وَ مَا بَنَاهَا) (شمس، 5)؛ آیا کلمه (وَ مَا) غلط است؟ چون فاعل جمله خدا است، نه غیر او.
خداوند در این آیه شریفه به دو چیز؛ یعنی فعل خود و ذات خود سوگند یاد فرموده است:[1] ‏«وَ السَّماءِ وَ ما بَناها»؛[2] ‏ «و قسم به آسمان و کسی که آسمان را بنا کرده است». چنین سوگندی اشتباه نیست؛ زیرا متکلم در مقام خطاب، می‌تواند در مورد خودش نیز از لفظ غائب استفاده کند و این یکی از ویژگی‌های بلاغی بوده و نیز بیانگر مطالبی؛ مانند توحید افعالی است؛ یعنی اصل خلقت آسمان با آن عظمت خیره کننده از شگفتی‌های بزرگ خلقت است، و بناء و پیدایش این همه کواکب و اجرام آسمانی و نظامات حاکم بر آنها شگفتی دیگر، و از آن مهم‌تر خالق این آسمان است. ناگفته نماند که؛ هر چند «ما» در این آیه شریفه موصوله بوده و به معنای «من» موصوله می‌باشد؛ ولی معنای وصفی دارد؛ یعنی «القادر العظیم الذی بناها».[3]   [1] . سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج ‏2، ص 278، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1421ق. [2] . شمس، 5. [3] . ‏زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج ‏4، ص 759، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق؛ محمد ابو موسی، محمد، البلاغة القرآنیة فی تفسیر الزمخشری و أثرها فی الدراسات البلاغیة، ص 312، قاهره، مکتبة وهبه‏، 1403ق.
عنوان سوال:

(وَ السَّمَاء وَ مَا بَنَاهَا) (شمس، 5)؛ آیا کلمه (وَ مَا) غلط است؟ چون فاعل جمله خدا است، نه غیر او.


پاسخ:

خداوند در این آیه شریفه به دو چیز؛ یعنی فعل خود و ذات خود سوگند یاد فرموده است:[1] ‏«وَ السَّماءِ وَ ما بَناها»؛[2] ‏ «و قسم به آسمان و کسی که آسمان را بنا کرده است». چنین سوگندی اشتباه نیست؛ زیرا متکلم در مقام خطاب، می‌تواند در مورد خودش نیز از لفظ غائب استفاده کند و این یکی از ویژگی‌های بلاغی بوده و نیز بیانگر مطالبی؛ مانند توحید افعالی است؛ یعنی اصل خلقت آسمان با آن عظمت خیره کننده از شگفتی‌های بزرگ خلقت است، و بناء و پیدایش این همه کواکب و اجرام آسمانی و نظامات حاکم بر آنها شگفتی دیگر، و از آن مهم‌تر خالق این آسمان است.
ناگفته نماند که؛ هر چند «ما» در این آیه شریفه موصوله بوده و به معنای «من» موصوله می‌باشد؛ ولی معنای وصفی دارد؛ یعنی «القادر العظیم الذی بناها».[3]   [1] . سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج ‏2، ص 278، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم، 1421ق. [2] . شمس، 5. [3] . ‏زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج ‏4، ص 759، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407ق؛ محمد ابو موسی، محمد، البلاغة القرآنیة فی تفسیر الزمخشری و أثرها فی الدراسات البلاغیة، ص 312، قاهره، مکتبة وهبه‏، 1403ق.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین