سهام، در حکم سرمایه بوده و خمس دارد. پس در فرض سؤال، هر مقدار از آن که تا پایان سال خمسی، قسطش پرداخت شده باشد، مشمول خمس می‌گردد، ولی می‌تواند خمس آن را پس از فروش سهام پرداخت کند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در فرض سؤال نسبت به مقداری که اقساط آن از سود آن پرداخت شده خمس تعلق می‌گیرد. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): بله. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): بلی متعلق خمس می‌باشد. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): در فرض سؤال خمس دارد. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در حکم سرمایه است و به تفصیلی که در سرمایه بیان شده است عمل شود. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
شرکتهای دولتی که وارد بورس میشوند درصدی از سهام خود را (حدود 5 درصد) به کارکنان شرکت میدهند و پول آنرا طی چند سال از سود سهام دریافت میکنند. و پس از آن، سهام کاملاً متعلق به کارگر میشود آیا این سهم خمس دارد؟
سهام، در حکم سرمایه بوده و خمس دارد. پس در فرض سؤال، هر مقدار از آن که تا پایان سال خمسی، قسطش پرداخت شده باشد، مشمول خمس میگردد، ولی میتواند خمس آن را پس از فروش سهام پرداخت کند.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
در فرض سؤال نسبت به مقداری که اقساط آن از سود آن پرداخت شده خمس تعلق میگیرد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
بله.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بلی متعلق خمس میباشد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در فرض سؤال خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در حکم سرمایه است و به تفصیلی که در سرمایه بیان شده است عمل شود. [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله بهجت] مقدار سیصد هزار تومان برگه سهام به عنوان سرمایه گذاری خریداری کرده ام. اگر مثلاً مبلغ سهام سیصد هزار تومان باشد و سال خمسی بنده بگذرد و سال آینده این سهم سیصد هزار تومان سود کند و مجموعا ششصد هزار تومان شود، آیا باید خمس اصل سهام را بپردازم یا سود آن نیز متعلّق خمس است؟
- [آیت الله بهجت] مقداری سهم از یک کارخانه خریده ام و هر سال مقدرای سود به آن تعلّق می گیرد که مقداری از آن به صورت نقدی است و بقیّه سود به صورت افزایش سهام است. آیا به این مقدار سود که در هر سال دریافت می کنم، خمس تعلّق می گیرد؟ به آن مقداری که به صورت افزایش سهام است چه طور؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اینجانب کارمند یکی از ادارات دولتی هستم در سال 78 تعدادی از سهام شرکتهای سیمان تهران و دو شرکت دیگر از طریق اداره ما به کارمندان واگذار گردید و من هم از این سهام خریداری نمودم و تقریباً هیچ اطلاعی از سود و ارزش سهام نداشتم تا اینکه در آذرماه 80 شخصی سهام من را در حالی که از وضعیت بورس و قوانین آن اطلاع داشت و من اطلاعات ناقصی داشتم به قیمت پایین تری نسبت به ارزش سهام در بازار بورس به صورت وکالتی خریداری نمود و اکنون مدعی سودهای سال 80 و قبل و بعداز آن است. در حالی که سودها بنام من صادر می شوند حال با توجه به اینکه بنظر می رسد آن شخص از بی اطلاعی ما استفاده کرده است تکلیف چیست؟ در ضمن این شخص سهام افراد دیگری را نیز با شرایط مشابه خریداری کرده است.
- [آیت الله خامنه ای] آیا کارمند یا کارگر شرکت دولتی یا خصوصی که وظیفه اش وکالت در تأمین نیازهای اداره یا شرکت از مکانهای فروش است، می تواند بر کسی که کالاهای موردنیاز را می فروشد، شرط کند که درصدی از سود حاصل از خرید، از آن او باشد؟ آیا دریافت این سود برای او جایز است؟ در صورتی که مسئول مافوق چنین شرطی را اجازه دهد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] روال معمول شرکتهای خودروسازی برای تحویل خودرو آن است که: قسمتی از قیمت اصلی ماشین را به عنوان ودیعه قبلادریافت میکنند و در ضمن قرارداد شرط میکنند به ازای اینکه پول شما چند ماه در اختیار ماست درصدی سود (البته با عنوان تخفیف ودیعه ) داده میشود البته این پول نقداپرداخت نمیشود بلکه این پول را هنگام تحویل ماشین از مابقی وجه کم میکنند مثلابرای فروش خودروی پیکان کارخانه مربوطه که دولتی است مبلغ 2 میلیون تومان به عنوان ودیعه دریافت میکند و در ضمن قرارداد بیان میدارد که سود سالیانه 18 درصدی به عنوان تخفیف ودیعه میدهد چند ماه بعد هنگام تحویل ماشین اگر مثلاقیمت ماشین در بازار 6 میلیون تومان باشد مابقی وجه یعنی 4 میلیون را طلب میکند امّا مبلغ تخفیف ودیعه را از این 4 میلیون کم میکند مثلاسود یک سال حبس 2 میلیون با 18 درصد سودی که دارد 360 هزار تومان میشود سپس مابقی وجه را به جای 4 میلیون، 4 میلیون منهای 360 هزار تومان دریافت میکنند حال با نظر به اینکه: الف - تمام پول قبلادریافت نمیشود بلکه جزئی از آن را میگیرند. ب - زمان تحویل خودرو دقیقامعلوم نیست بلکه حدود آن را مشخص میکنند مثلاسه ماهه سوّم سال 1379 به بعد. ج - سودی با عنوان تخفیف ودیعه داده میشود د - طرفین به اینگونه معامله رضایت دارند ه - طریقه دیگری برای تحویل خودرو وجود ندارد و - قیمت قطعی خودرو معلوم نیست آیا این طریق معامله در ذیل عناوین صحیح فقهی قرار میگیرد و جایز است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] برخی از شرکتهای بیمه خصوصی در ضمن عقد بیمه عمر قرارداد می نمایند که مثلاً با دریافت مبلغ سالانه یک میلیون تومان طی 15 سال شخصی را بیمه نمایند چنانچه شرکت مزبور مدعی سرمایه گذاری در امور بازرگانی و یا بازار بورس باشد و تعهد نماید مبلغی را به عنوان سود قطعی به بیمه پذیر بپردازد و در صورتی که در هر مقطع شخص به هر دلیل فوت نماید مبلغی قطعی مثلاً 40.000.000 تومان به ورثه پرداخت نماید و در صورت عدم فوت و پرداخت حق بیمه به مدّت 15 سال، مبلغ 200.000.000 تومان بپردازد آیا پرداخت وجه به شرکت مزبور و دریافت مبالغ فوق بدین شکل وجاهت شرعی دارد و یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] فردی یک شرکت تجارتی با شراکت دوستش تأسیس میکند که هر کدام صاحب نصف سرمایه شرکت هستند. بعد از چند سال، یکی از دو شریک فوت میکند و نصف سرمایه شرکت به ورثه او منتقل میشود و سپس این شرکت، تبدیل به شرکت سهامی میشود و بعضی از ورثه میخواهند که سهم الارث آنها به صورت سهام در شرکت باقی بماند تا از آن سود ببرند. با توجه به این که سهم الارث خود را در تجارت به کار انداختهاند، آیا باید خمس آن و خمس سودی را که به دست میآورند بدهند یا نه؟
- [سایر] در یک سایت اینترنتی که مربوط به یک شرکت سرمایه گذاری در خارج کشور است ثبت نام کرده ام این شرکت هر ماه به میزان هشت الی سیزده درصد پول سرمایه گذاری شده به سرمایه گذاران سود پرداخت می کند تا جایی که من اطلاع دارم کار این شرکت خرید و فروش ارز یا صرافی است البته لازم به ذکر است که این شرکت مانند شرکت های هرمی نیست؛ یعنی برای سرمایه گذاری و کسب سود نیازی نیست هر فرد افراد دیگری را وارد مجموعه کند. ظاهرا این شرکت هر ماه بیش از درصدی که به افراد پرداخت می کند سود به دست می آورد اما این مقدار سود اضافه را نگه داشته و در هر ماهی که شرکت دچار ضرر می شود از این سود ذخیره شده برداشت کرده و سرمایه گذاران را دجار ضرر نمی کند اما در عوض به جای هشت درصد در آن ماه یک و نیم درصد سود به افراد می پردازد آیا این نوع شراکت همان مضاربه محض است؟ آیا سودی که از این راه به دست می آید مشکل شرعی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] در بورس اوراق بهادار خمس چگونه محاسبه می شود؟ با توجه به اینکه سر سال خمسی فرد دارای سهام چند شرکت است که معمولاً نماد معاملاتی چند تای آنها به دلایل رایج مثل حسابرسی متوقف است و معلوم نیست چه وقت و با چه قیمتی باز می شود یا اینکه سهم در قیمت روز خریدار ندارد و باید صبر کرد تا در روزهای آینده قیمت به حدی پایین بیاید که خریدار داشته باشد (طبق قانون هر روز قیمت فقط 2% می تواند تغییر کند) تا بتوان قیمت واقعی سهم را محاسبه کرد.
- [سایر] کسانی که حقوق ثابت دارند (مانند کارمند، کارگر و ...) و از پول خمس داده هزینههای زندگی خود را تأمین کردهاند؛ آیا میتوانند این مقدار از مؤونه را از حقوق دریافتی ماههای بعد کسر کنند؟ و در نتیجه سر سال خمس زاید را بپردازند؟ به عنوان مثال صد هزار تومان پول مخمس دارند و آن را در زندگی خرج میکنند و در کنار آن صد و بیست هزار تومان حقوق نیز دریافت مینمایند؛ آیا جایز است سر سال خمسی تنها خمس بیست هزار تومان را بپردازند؟