حق شفعه، به این معناست که هرگاه دو نفر در ملکی شریک باشند و یکی از آنها سهم خود را به شخص ثالثی بفروشد، شریک دیگر حق دارد آن معامله را فسخ کند و خودش با همان قیمت آن را بخرد. بنابراین، اگر این آپارتمان تنها دو مالک داشته باشد، حق شفعه جاری بوده اما در فرض سؤال (و نیز در غالب موارد) که مالکان بیش از دو نفر هستند، حق شفعه جاری نیست. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): شفعه از این جهت جاری است ولی در فرضی که مالکین بیش از دو نفر باشند به طور کلی شفعه جاری نیست. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): حق شفعه در جایی است که دو نفر باهم شریک باشند و در بیش از آن، صدق نمی‌کند و شفعه معنایش این است که هرگاه دو نفر در ملکی شریک باشند و یکی از آنها سهم خود را به شخص ثالثی بفروشد شریک دیگر، حق دارد آن معامله را فسخ کند و به نفع خودش با همان قیمت بردارد. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی): در فرض سوال حق شفعه ثابت نیست. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): در فرضی که مالکین بیش از دو نفر هستند، حق شفعه جاری نیست. لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی)، توسط سایت اسلام کوئست.
با توجه به اینکه در ساختمانهای آپارتمانی قسمتهایی به صورت مشاع، ملک کل مالکین است (مانند راه پله، آسانسور و حیاط) و قسمتهایی به صورت اختصاصی، ملک هر مالک است (مثل هر یک از واحدهای آپارتمانی و انبار)، آیا در هنگام فروش یک واحد آپارتمانی توسط یکی از مالکین، حق شفعه برای مالکین دیگر وجود دارد؟
حق شفعه، به این معناست که هرگاه دو نفر در ملکی شریک باشند و یکی از آنها سهم خود را به شخص ثالثی بفروشد، شریک دیگر حق دارد آن معامله را فسخ کند و خودش با همان قیمت آن را بخرد. بنابراین، اگر این آپارتمان تنها دو مالک داشته باشد، حق شفعه جاری بوده اما در فرض سؤال (و نیز در غالب موارد) که مالکان بیش از دو نفر هستند، حق شفعه جاری نیست.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
شفعه از این جهت جاری است ولی در فرضی که مالکین بیش از دو نفر باشند به طور کلی شفعه جاری نیست.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
حق شفعه در جایی است که دو نفر باهم شریک باشند و در بیش از آن، صدق نمیکند و شفعه معنایش این است که هرگاه دو نفر در ملکی شریک باشند و یکی از آنها سهم خود را به شخص ثالثی بفروشد شریک دیگر، حق دارد آن معامله را فسخ کند و به نفع خودش با همان قیمت بردارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
در فرض سوال حق شفعه ثابت نیست.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
در فرضی که مالکین بیش از دو نفر هستند، حق شفعه جاری نیست.
لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی)، توسط سایت اسلام کوئست.
- [سایر] الف: با توجه به اینکه در بسیاری از آپارتمانها، حق استفاده از پارکینگ، اختصاصی بوده ولی زمین آن مشاع است، آیا جایز است یکی از مالکین، پارکینگ خود را به یکی از مالکین واحدها و یا به شخصی که جزو مالکین ساختمان نیست بفروشد یا اجاره دهد؟ ب: این مسئله نسبت به انباری واحدها که در خارج از واحد بوده و در تملک مالک واحد میباشد چطور؟ آیا میتوان آن را جدای از واحد فروخت یا اجاره داد؟
- [سایر] اگر ساختمانی آپارتمانی (که هر واحد آن ملک فردی از مالکین آن باشد) تخریب شود، در صورتی که مثل همان واحدها دو مرتبه ساخته شود، آیا هر یک از مالکین (بدون قرارداد جدید)، دو مرتبه، مالک همان واحد قبلی خود می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] زن در زمین ارث نمی برد، حال حکم این قضیه در آپارتمان مسکونی (با توجه به اینکه زمین آپارتمان به صورت مشاع بین مالکین می باشد و هیچکدام از مالکین واحد های آپارتمانی نمیتوانند ادعای مالکیت بر روی قسمت مشخصی از زمین را داشته باشند چیست؟
- [سایر] الف. آیا پشت بام و نمای ساختمان آپارتمانی، مشاع است یا ملک هر واحدی است که متصل به ان است؟ (در صورتی که در قرارداد، چیزی در این زمینه ذکر نشده باشد) ب. در صورتی که ملک هر واحد متصل به آن باشد، آیا جایز است که مالک بدون اذن دیگران در آن تصرفی کند که موجب تغییر قیمت کل ساختمان شود؟
- [سایر] الف: در یک ساختمان آپارتمانی، اگر یکی از تجهیزات که اختصاص به یکی از واحدهای آپارتمانی دارد ولی در دسترس مالک آن نیست (مثل لولههای آبی که در کانال میباشد یا سیم برق و ...) خراب شده و به ملک ساکنین دیگر خسارت وارد نماید، پرداخت هزینه خسارت به عهده کیست؟ ب: اگر این تجهیزات داخل خود واحد بوده و موجب خسارت به دیگر واحدها شود چطور؟ (مثل اینکه لوله آبی در کف اتاق واحد بالا سوراخ شده و موجب خسارت به سقف واحد پایین شود.)
- [سایر] الف. اگر در ساختمانی آپارتمانی، بعضی امکانات (مانند آب یا گاز) مشترک بین مالکین آن باشد و برای کل ساختمان یک قبض بیشتر نیاید، در صورتی که تشخیص مقدار مصرف هر واحد مسکونی امکان پذیر نباشد، آیا واجب است هزینه بالسویه تقسیم شود؟ با توجه به مبتلابه بودن این مسئله لطفاً پاسخی روشن اراده فرمایید. ب. در صورت توافق بین مالکین در مقدار پرداخت هر مالک، اگر یکی از مالکین، واحد خود را اجاره دهد و در عقد اجاره چیزی در این زمینه قید نشده باشد، آیا واجب است توافق جدید با مستأجر صورت گیرد یا وی ملزم به تبعیت از توافق قبلی میباشد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مالک منافع، و مستأجر صاحب سرقفلی یک باب هتل میباشد که سه دانگ مشاع از شش دانگ عین آن متعلّق به یک شخص حقیقی و سه دانگ باقیمانده وقف عام و درآمد آن صرف امور خیریّه میگردد و مالکین عین هتل حقّ سرقفلی و مالکیت منافع هتل مذکور را که بیش از 44 سال است به شخص مورد بحث واگذار و اجاره محلّ به قدرالسهم به مالکین و متولّی وقف پرداخت میگردد ضمنادر سند اجاره تنظیمی میان متولّی و صاحب سرقفلی (مستأجر) شرط شده است که مستأجر حقّ واگذاری سرقفلی و مالکیت منافع خود در هتل را بدون موافقت متولّی و اداره حجّ و اوقاف و امور خیریّه را به هیچ نحوی از انحاء حتّی به عنوان وکالت یا صلح حقوق یا مشارکت و غیره را ندارد اینک مستأجر مذکور حقوق اجارگی و سرقفلی خود را طی قولنامهای به دیگری واگذار و ضمن عقد قولنامه شرط نموده چنانچه اداره اوقاف (مالک سه دانگ عین) با فروش سهمیه خود موافقت نکرد کلّ این معامله فسخ میباشد اکنون با توجّه به اینکه متولّی منصوص به تبع آن اداره محترم اوقاف با انتقال مذکور صراحتامخالفت کرده است لطفانظر فقهی خود را در خصوص وضعیت حقوقی و شرعی معامله و تکلیف بعدی طرفین بیان فرمائید؟