چنانچه تخریب با موافقت همه باشد و دقیقاً مانند گذشته بازسازی شود، با توجه به آنکه عرفاً تغییری انجام نشده، طبیعتاً هرکدام، مالک واحد قبلی خود می‌شوند، مگر اینکه قرارداد جدیدی میان آنها باشد که باید طبق آن عمل شود. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): اگر به صورت شراکت بسازند تابع توافق بین مالکان است. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): بله چنانچه تخریب با موافقت همه باشد هرکدام مالک واحد قبلی خود می‌شود و اگر از روی تعدی و غصب باشد متعدی ضامن مانند آن است. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): بلی مالک فعلی مالک همان واحدها می‌باشند، مگر اینکه قرارداد جدیدی میان آنها باشد. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): چنانچه واحد هر کدام مشخص بوده است، صاحب همان واحد می‌باشند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): به مقتضای قوانین عمل شود. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): با تخریب ساختمان هر یک از مالکان، مالک حقی مشاع از زمین خواهند بود و پس از ساخته شدن که معمولاً با مشارکت همه مالکان صورت می‌گیرد باید افراز ملک با رضایت همه افراد انجام شود. البته این در صورتی است که قرارداد خاصی برای افراز، قبل از تخریب وجود نداشته باشد یا ارتکاز خاصی در این زمینه نباشد که البته در صورت مشابهت تام ساختمان جدید با قبلی، ظاهراً چنین ارتکازی وجود دارد. لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
اگر ساختمانی آپارتمانی (که هر واحد آن ملک فردی از مالکین آن باشد) تخریب شود، در صورتی که مثل همان واحدها دو مرتبه ساخته شود، آیا هر یک از مالکین (بدون قرارداد جدید)، دو مرتبه، مالک همان واحد قبلی خود می باشد؟
چنانچه تخریب با موافقت همه باشد و دقیقاً مانند گذشته بازسازی شود، با توجه به آنکه عرفاً تغییری انجام نشده، طبیعتاً هرکدام، مالک واحد قبلی خود میشوند، مگر اینکه قرارداد جدیدی میان آنها باشد که باید طبق آن عمل شود.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
اگر به صورت شراکت بسازند تابع توافق بین مالکان است.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
بله چنانچه تخریب با موافقت همه باشد هرکدام مالک واحد قبلی خود میشود و اگر از روی تعدی و غصب باشد متعدی ضامن مانند آن است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بلی مالک فعلی مالک همان واحدها میباشند، مگر اینکه قرارداد جدیدی میان آنها باشد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
چنانچه واحد هر کدام مشخص بوده است، صاحب همان واحد میباشند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
به مقتضای قوانین عمل شود.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
با تخریب ساختمان هر یک از مالکان، مالک حقی مشاع از زمین خواهند بود و پس از ساخته شدن که معمولاً با مشارکت همه مالکان صورت میگیرد باید افراز ملک با رضایت همه افراد انجام شود.
البته این در صورتی است که قرارداد خاصی برای افراز، قبل از تخریب وجود نداشته باشد یا ارتکاز خاصی در این زمینه نباشد که البته در صورت مشابهت تام ساختمان جدید با قبلی، ظاهراً چنین ارتکازی وجود دارد.
لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [سایر] با توجه به اینکه در ساختمانهای آپارتمانی قسمتهایی به صورت مشاع، ملک کل مالکین است (مانند راه پله، آسانسور و حیاط) و قسمتهایی به صورت اختصاصی، ملک هر مالک است (مثل هر یک از واحدهای آپارتمانی و انبار)، آیا در هنگام فروش یک واحد آپارتمانی توسط یکی از مالکین، حق شفعه برای مالکین دیگر وجود دارد؟
- [سایر] اگر اکثر مالکین ساختمان آپارتمانی برای رفع نواقص ساختمان، برای تصرف در مشترکات اذن دهند، آیا این تصرف بدون اذن دیگران، جایز است؟ (در صورتی که در قرارداد خرید واحدها در این زمینه چیزی شرط نشده باشد).
- [سایر] اگر ساختمانی آپارتمانی تخریب شود، و مالکین قصد فروش زمین آن را داشته باشند، آیا مبلغ دریافتی بین همه بالسویه تقسیم میشود؟ یا واجب است به مالکین واحدهای بزرگتر سهم بیشتری پرداخت شود؟ ( فرض این است که در قراردادهای قبلی در این زمینه چیزی ذکر نشده باشد).
- [سایر] الف. اگر در ساختمانی آپارتمانی، بعضی امکانات (مانند آب یا گاز) مشترک بین مالکین آن باشد و برای کل ساختمان یک قبض بیشتر نیاید، در صورتی که تشخیص مقدار مصرف هر واحد مسکونی امکان پذیر نباشد، آیا واجب است هزینه بالسویه تقسیم شود؟ با توجه به مبتلابه بودن این مسئله لطفاً پاسخی روشن اراده فرمایید. ب. در صورت توافق بین مالکین در مقدار پرداخت هر مالک، اگر یکی از مالکین، واحد خود را اجاره دهد و در عقد اجاره چیزی در این زمینه قید نشده باشد، آیا واجب است توافق جدید با مستأجر صورت گیرد یا وی ملزم به تبعیت از توافق قبلی میباشد؟
- [سایر] الف: با توجه به اینکه در بسیاری از آپارتمانها، حق استفاده از پارکینگ، اختصاصی بوده ولی زمین آن مشاع است، آیا جایز است یکی از مالکین، پارکینگ خود را به یکی از مالکین واحدها و یا به شخصی که جزو مالکین ساختمان نیست بفروشد یا اجاره دهد؟ ب: این مسئله نسبت به انباری واحدها که در خارج از واحد بوده و در تملک مالک واحد میباشد چطور؟ آیا میتوان آن را جدای از واحد فروخت یا اجاره داد؟
- [سایر] اگر زمینی غصبی بوده و غاصب، با مصالح ساختمانی که ملک خود اوست، ساختمانی بسازد و واحدهای آپارتمانی ساخته شده را بفروشد، آیا مشتریان، مالک واحدهای آپارتمانی خریداری شده میشوند؟
- [سایر] الف. آیا پشت بام و نمای ساختمان آپارتمانی، مشاع است یا ملک هر واحدی است که متصل به ان است؟ (در صورتی که در قرارداد، چیزی در این زمینه ذکر نشده باشد) ب. در صورتی که ملک هر واحد متصل به آن باشد، آیا جایز است که مالک بدون اذن دیگران در آن تصرفی کند که موجب تغییر قیمت کل ساختمان شود؟
- [سایر] اگر یک واحد آپارتمانی وقف شود، حکم آن در صورت تخریب ساختمان چیست؟
- [سایر] اگر قراردادی بین مالکین ساختمان آپارتمانی، نسبت به میزان پرداخت حق شارژ نباشد، آیا باید این مبلغ به طور مساوی دریافت شود؟ (البته این مساله دو فرض دارد: الف: تمامی واحدها از نظر متراژ یک اندازه باشند. ب: بعضی واحد ها بزرگتر از واحدهای دیگر باشد).
- [سایر] الف: در یک ساختمان آپارتمانی، اگر یکی از تجهیزات که اختصاص به یکی از واحدهای آپارتمانی دارد ولی در دسترس مالک آن نیست (مثل لولههای آبی که در کانال میباشد یا سیم برق و ...) خراب شده و به ملک ساکنین دیگر خسارت وارد نماید، پرداخت هزینه خسارت به عهده کیست؟ ب: اگر این تجهیزات داخل خود واحد بوده و موجب خسارت به دیگر واحدها شود چطور؟ (مثل اینکه لوله آبی در کف اتاق واحد بالا سوراخ شده و موجب خسارت به سقف واحد پایین شود.)
- [آیت الله اردبیلی] کارهایی نظیر احداث راه آب، دیوار کشی و نصب موتور که معمولاً در هر سال تکرار نمیشود، در صورتی که در قرارداد شرط نشده باشد، به عهده مالک باغ میباشد و کارهایی نظیر اصلاح درختان، کندن علفهای هرزه و آبیاری که طبق معمول هر سال تکرار میشوند، در صورتی که در قرارداد شرط نشده باشد، به عهده باغبان میباشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] برای انعقاد اجاره، اجارهدهنده و مستأجر باید قرارداد اجاره ببندند؛ و لازم نیست صیغه عربی بخوانند بلکه اگر مالک به کسی بگوید: (این ملک را به یکصد هزار تومان به مدت یکماه به تو اجاره دادم) و او بگوید: (قبول کردم) اجاره صحیح است؛ بلکه اگر حرفی نزنند و مالک به قصد اجاره دادن در مدت مشخص به مبلغ معین آن ملک را در اختیار مستأجر بگذارد و او هم به قصد اجاره کردن بگیرد، اجاره صحیح میباشد.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی با مال دیگری بدون اذن یا وکالت یا ولایت مضاربه نماید، مضاربه فضولی است و با اجازه مالک اصل مضاربه صحیح است، و در صورتی که خسارتی پیدا شود به عهده مالک است، ولی سود حاصله بر طبق قرارداد، بین مالک و عامل تقسیم میشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدت مزارعه ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد چنانچه مالک یا زارع شرط اشتراک در ریشه نکرده باشد هر چند مالکیت مالک زمین نسبت به حاصل سال دوم خالی از وجه نیست ولی احوط ان است که در صورتی که زارع مالک بذر باشد مصالحه شود
- [آیت الله اردبیلی] اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدّت مزارعه، ریشه زراعت در زمین باقی بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، چنانچه قرارداد بین زارع و مالک بر اشتراکِ در زرع و اصول آن بوده، حاصل سال دوم را هم باید مثل سال اوّل قسمت کنند، ولی اگر قرارداد فقط بر اشتراک در آنچه از زراعت در سال اوّل حاصل میشود بوده باشد، حاصل سال دوم متعلّق به صاحب بذر خواهد بود.
- [امام خمینی] اگر بعد از جمع کردن حاصل و تمام شدن مدت مزارعه ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، چنانچه قرارداد بین زارع و مالک بر اشتراکِ در زرع و اصول آن بوده حاصل سال دوم را هم باید مثل سال اول قسمت کنند، ولی اگر قرارداد فقط بر اشتراک در آنچه از زراعت در سال اول حاصل میشود بوده باشد، حاصل سال دوم متعلق به صاحب بذر خواهد بود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زکات در صورتی واجب میشود که مال به مقدار نصاب که بعداً گفته میشود برسد و مالک آن، بالغ و عاقل باشد و نیز مالک باید شخص خاصّی باشد نه عنوان کلّی، بنابراین در اوقاف عامه و مانند آن که مالک عنوان کلّی است، زکات واجب نیست و نیز باید ملک شخصی باشد، بنابراین در مواردی همچون قرض که قرضدهنده در ذمّه قرضگیرنده به طور کلّی به مقدار قرض مالک میباشد، بر قرضدهنده زکات واجب نیست.
- [آیت الله سیستانی] نماز خواندن در ملک دیگری در صورتی جایز است که مالک آن یا صریحاً اجازه بدهد ، و یا حرفی بزند که معلوم شود برای نماز خواندن اذن داده است مثل اینکه به کسی اجازه بدهد در ملک او بنشیند و بخوابد که از اینها فهمیده میشود برای نماز خواندن هم اذن داده است و یا انسان از راه دیگر اطمینان به رضایت مالک داشته باشد .
- [آیت الله وحید خراسانی] عاریه دادن چیز غصبی و چیزی که مال انسان است ولی منفعت ان متعلق حق یا ملک دیگری است مثل ان که ان را اجاره داده باشد در صورتی صحیح است که مالک چیز غصبی یا کسی که منفعت ملک یا متعلق حق اوست به عاریه دادن راضی باشد
- [آیت الله وحید خراسانی] ملکی که به نحو مشاع مقداری از ان وقف است و مقداری از ان وقف نیست اگر متولی خاص داشته باشد متولی با مالک قسمتی که وقف نیست می توانند ان ملک را با نظر خبره قسمت کنند و در صورتی که متولی خاص نداشته باشد حاکم شرع با مالک متصدی قسمت می شوند