لطفاً بفرمایید این حدیث: (قال رسول الله(ص): الحسن(ع) و الحسین(ع) سیدی شباب اهل الجنه). اولاً آیا حدیث متواتر لفظی یا معنوی است؟ ثانیاً آیا در کتب دیگر مذاهب اسلامی ثبت شده است؟
در فضیلت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) روایات فراوانی از پیامبر(ص) در منابع شیعه و اهل سنت وجود دارد که از مشهورترین آنها این روایت است: «الحَسَنُ و الحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ»؛ حسن و حسین(ع)، سرور جوانان بهشت هستند. این روایت از مسلّمات شیعه بوده و بسیاری از منابع معتبر و کهن شیعی آن‌را ذکر کرده‌اند.[1] علاوه بر آن، پاره‌ای از منابع معتبر اهل سنت نیز با عبارات گوناگون و محتوای نسبتاً یکسان به نقل این روایت پرداخته‌اند. 1. راوی می‌گوید: بر پیامبر(ص) وارد شدم و نماز مغرب را به حضرتشان اقتدا کردم. سپس ایشان مشغول نماز شد تا زمان نماز عشاء فرا رسید و عشاء را نیز خوانده و از مسجد بیرون رفت. من نیز به دنبال ایشان راه افتادم. او گفت: فرشته‌ای بر من وارد شد که از پروردگار اذن گرفته تا بر من سلام کرده و به من بشارت دهد که حسن(ع) و حسین(ع)، سرور جوانان بهشت هستند».[2] و در برخی از نقل‌ها در ادامه این روایت آمده: «و همانا فاطمه(س) سرور زنان بهشت است».[3] 2. پیامبر(ص): «حسن و حسین(ع)، آقای تمام جوانان بهشت هستند مگر دو پسرخاله یعنی عیسی بن مریم، و یحیی بن زکریا».[4] 3. پیامبر(ص): «حسن(ع) و حسین(ع)، آقای جوانان بهشت هستند و پدرشان از آن دو بهتر و برتر است».[5] 4. پیامبر(ص) خطاب به فاطمه(س): «آیا راضی نیستی که سرور زنان بهشت باشی و دو پسرت، آقای جوانان بهشت».[6] و .... [7] بر این اساس، مسلّماً این روایت از تواتر معنوی برخوردار بوده و تواتر لفظی آن نیز دور از ذهن نمی‌باشد.   [1] . شیخ صدوق، الامالی، ص 57،‌ بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق؛ هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج 2، ص 734، قم، نشر الهادی، چاپ اول، 1405ق؛ حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 111، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق؛ ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 405، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق. [2] . تمیمی دارمی، محمد بن حبان، صحیح ابن حبان، محقق، شعیب الأرنؤوط، ج 15،‌ ص 413، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم،‌ 1414ق.   [3] . أبوسعید بصری، معجم ابن الأعرابی،‌ محقق،‌ عبد المحسن بن إبراهیم، ج 1،‌ ص 218،‌ عربستان، دار ابن الجوزی، چاپ اول،‌ 1418ق. [4] . نسائی، أحمد بن شعیب، السنن الکبری، محقق،‌ شلبی، حسن عبد المنعم، مقدمه،‌ ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن، ج 7،‌ ص 318، بیروت، مؤسسة الرسالة،‌چاپ اول،‌ 1421ق. [5] . ابن ماجة قزوینی،‌ محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، تحقیق، عبد الباقی، محمد فؤاد،  الناشر دار إحیاء الکتب العربیة، ج 1، ص 44، دار إحیاء الکتب العربیة، بی‌تا؛  أبو القاسم طبرانی، سلیمان بن أحمد، المعجم الکبیر، محقق، سلفی، حمدی بن عبد المجید، ج 3، ص 39، قاهرة،  مکتبة ابن تیمیة، چاپ دوم، بی‌تا. [6] . أبو بکر عتکی(البزار)، مسند البزار المنشور باسم البحر الزخار، محقق، محفوظ الرحمن زین الله، عادل بن سعد، ج 3، ص 102،‌ مدینه، مکتبة العلوم و الحکم، چاپ اول، 1988م. [7] . شیبانی، أحمد بن محمد، فضائل الصحابة، محقق، وصی الله محمد عباس، ج 2،‌ ص 771، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1403ق؛ عبسی، أبوبکر بن أبی شیبة، الکتاب المصنف فی الأحادیث و الآثار، محقق، کمال یوسف الحوت، ج 6، ص 378، ریاض، مکتبة الرشد، چاپ اول، 1409ق؛ بغدادی، أحمد بن جعفر، جزء الألف دینار و هو الخامس من الفوائد المنتقاة و الأفراد الغرائب الحسان، محقق، بدر بن عبدالله البدر، ج 1، ص 147، کویت، دار النفائس، چاپ اول، 1414ق؛ أبو نعیم أصفهانی، أحمد بن عبدالله، حلیة الأولیاء و طبقات الأصفیاء، ج 4، ‌ص 140،‌ مصر، السعادة، 1394ق؛‌ أبوبکر بیهقی، أحمد بن حسین، الاعتقاد و الهدایة إلی سبیل الرشاد علی مذهب السلف و أصحاب الحدیث، محقق، أحمد عصام الکاتب، ج 1،‌ ص 328،‌ بیروت، دار الآفاق الجدیدة، چاپ اول، 1401ق.‌
عنوان سوال:

لطفاً بفرمایید این حدیث: (قال رسول الله(ص): الحسن(ع) و الحسین(ع) سیدی شباب اهل الجنه). اولاً آیا حدیث متواتر لفظی یا معنوی است؟ ثانیاً آیا در کتب دیگر مذاهب اسلامی ثبت شده است؟


پاسخ:

در فضیلت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) روایات فراوانی از پیامبر(ص) در منابع شیعه و اهل سنت وجود دارد که از مشهورترین آنها این روایت است: «الحَسَنُ و الحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّةِ»؛ حسن و حسین(ع)، سرور جوانان بهشت هستند.
این روایت از مسلّمات شیعه بوده و بسیاری از منابع معتبر و کهن شیعی آن‌را ذکر کرده‌اند.[1] علاوه بر آن، پاره‌ای از منابع معتبر اهل سنت نیز با عبارات گوناگون و محتوای نسبتاً یکسان به نقل این روایت پرداخته‌اند.
1. راوی می‌گوید: بر پیامبر(ص) وارد شدم و نماز مغرب را به حضرتشان اقتدا کردم. سپس ایشان مشغول نماز شد تا زمان نماز عشاء فرا رسید و عشاء را نیز خوانده و از مسجد بیرون رفت. من نیز به دنبال ایشان راه افتادم. او گفت: فرشته‌ای بر من وارد شد که از پروردگار اذن گرفته تا بر من سلام کرده و به من بشارت دهد که حسن(ع) و حسین(ع)، سرور جوانان بهشت هستند».[2] و در برخی از نقل‌ها در ادامه این روایت آمده: «و همانا فاطمه(س) سرور زنان بهشت است».[3]
2. پیامبر(ص): «حسن و حسین(ع)، آقای تمام جوانان بهشت هستند مگر دو پسرخاله یعنی عیسی بن مریم، و یحیی بن زکریا».[4]
3. پیامبر(ص): «حسن(ع) و حسین(ع)، آقای جوانان بهشت هستند و پدرشان از آن دو بهتر و برتر است».[5]
4. پیامبر(ص) خطاب به فاطمه(س): «آیا راضی نیستی که سرور زنان بهشت باشی و دو پسرت، آقای جوانان بهشت».[6]
و .... [7]
بر این اساس، مسلّماً این روایت از تواتر معنوی برخوردار بوده و تواتر لفظی آن نیز دور از ذهن نمی‌باشد.   [1] . شیخ صدوق، الامالی، ص 57،‌ بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق؛ هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، محقق، مصحح، انصاری زنجانی خوئینی، محمد، ج 2، ص 734، قم، نشر الهادی، چاپ اول، 1405ق؛ حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 111، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1413ق؛ ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 405، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق. [2] . تمیمی دارمی، محمد بن حبان، صحیح ابن حبان، محقق، شعیب الأرنؤوط، ج 15،‌ ص 413، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم،‌ 1414ق.   [3] . أبوسعید بصری، معجم ابن الأعرابی،‌ محقق،‌ عبد المحسن بن إبراهیم، ج 1،‌ ص 218،‌ عربستان، دار ابن الجوزی، چاپ اول،‌ 1418ق. [4] . نسائی، أحمد بن شعیب، السنن الکبری، محقق،‌ شلبی، حسن عبد المنعم، مقدمه،‌ ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن، ج 7،‌ ص 318، بیروت، مؤسسة الرسالة،‌چاپ اول،‌ 1421ق. [5] . ابن ماجة قزوینی،‌ محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، تحقیق، عبد الباقی، محمد فؤاد،  الناشر دار إحیاء الکتب العربیة، ج 1، ص 44، دار إحیاء الکتب العربیة، بی‌تا؛  أبو القاسم طبرانی، سلیمان بن أحمد، المعجم الکبیر، محقق، سلفی، حمدی بن عبد المجید، ج 3، ص 39، قاهرة،  مکتبة ابن تیمیة، چاپ دوم، بی‌تا. [6] . أبو بکر عتکی(البزار)، مسند البزار المنشور باسم البحر الزخار، محقق، محفوظ الرحمن زین الله، عادل بن سعد، ج 3، ص 102،‌ مدینه، مکتبة العلوم و الحکم، چاپ اول، 1988م. [7] . شیبانی، أحمد بن محمد، فضائل الصحابة، محقق، وصی الله محمد عباس، ج 2،‌ ص 771، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1403ق؛ عبسی، أبوبکر بن أبی شیبة، الکتاب المصنف فی الأحادیث و الآثار، محقق، کمال یوسف الحوت، ج 6، ص 378، ریاض، مکتبة الرشد، چاپ اول، 1409ق؛ بغدادی، أحمد بن جعفر، جزء الألف دینار و هو الخامس من الفوائد المنتقاة و الأفراد الغرائب الحسان، محقق، بدر بن عبدالله البدر، ج 1، ص 147، کویت، دار النفائس، چاپ اول، 1414ق؛ أبو نعیم أصفهانی، أحمد بن عبدالله، حلیة الأولیاء و طبقات الأصفیاء، ج 4، ‌ص 140،‌ مصر، السعادة، 1394ق؛‌ أبوبکر بیهقی، أحمد بن حسین، الاعتقاد و الهدایة إلی سبیل الرشاد علی مذهب السلف و أصحاب الحدیث، محقق، أحمد عصام الکاتب، ج 1،‌ ص 328،‌ بیروت، دار الآفاق الجدیدة، چاپ اول، 1401ق.‌





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین