بنا بر تحقیق و جست‌وجو در قرآن و منابع روایی؛ به چند دعا دست یافتیم که حضرت نوح(ع) برای قوم خویش کردند که در ذیل آورده می‌شود. و در موارد دیگری که در پرسش آمده؛ دعایی نیافتیم. 1. قرآن کریم: «نوح گفت: پروردگارا! قوم من، مرا تکذیب کردند! اکنون میان من و آنها جدایی بیفکن و مرا و مؤمنانی را که با من هستند رهایی بخش!».[1] 2. در روایتی نقل شده است؛ پیامبر خدا(ص)، آن‌گاه که مردم را به یکتاپرستی می‌خواند و مردم به طرفش خاک و سنگ و مانند آن می‌انداختند و هنگامی که به ایشان گفته شد: اکنون وقت آن رسیده‏ است که آنان را نفرین کنی، چنان‌که نوح قومش را [با این دعا] به نابودی نفرین کرد!: «اللّهُم‏ اهدِ قَومی فَإِنَّهُم لا یَعلَمونَ، وَانصُرنی عَلَیهِم أن یُجیبونی إلی طاعَتِک‏»؛ خدایا! قوم مرا هدایت فرما، که اینان نادان‌اند، و مرا بر آنان نصرت بخش تا دعوت مرا به فرمان‌برداری از تو، پاسخ دهند.[2] 3. از امام باقر(ع) پرسیده شد: چرا حضرت نوح(ع) هنگامی که قومش را نفرین کرد، گفت: «پروردگارا! هیچ‌کس از کافران را بر روی زمین مگذار، چرا که اگر تو آنان را بر جای بگذاری، بندگانت را گمراه می‌کنند و جز پلیدکارِ ناسپاس نمی‌زایند»؟[3] امام(ع) فرمود: «می‌دانست که از میان آنها، دیگر کسی به راه نخواهد آمد». گفتم: چگونه این را دانست؟ فرمود: «خداوند به او وحی فرمود که: «از قوم تو، دیگر کسی بجز همانان که ایمان آورده‌اند، ایمان نخواهد آورد». این‌جا بود که آن نفرین را در حقّ آنان کرد.[4] 4. حضرت نوح(ع) زمانی که نگاهش به فراوانی آب‌ها و بزرگی موج‌ها افتاد، در دلش ترس فراوانی شکل گرفت. پس خداوند به او وحی فرستاد که هزار مرتبه «لا إِلهَ إِلَّا الله‏» بگو تا آن‌که تو را نجات دهم. پس زمانی که باد بر بادبان کشتی وارد شد، حضرت نوح(ع) هزار مرتبه «لا إِلهَ إِلَّا الله‏» گفت. پس او را خدای تعالی به برکت این کلمه نجات داد.[5] خداوند نیز نفرین نوح را چنین پاسخ داد: «ما، او (نوح) و کسانی را که با او بودند، در آن کشتی که پر [از انسان و انواع حیوانات] بود، رهایی بخشیدیم! سپس بقیه را غرق کردیم!».[6] [1] . شعراء، 117 - 118. [2] . سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ‏2، ص 298، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق. [3] . نوح، 26 – 27. [4] . شیخ صدوق، علل الشرائع، ج ‏1، ص 31، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش. [5] . ابن طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات، ص 304، قم، دارالذخائر، چاپ اول، 1411ق. [6] . شعراء، 119 - 120.
بنا بر تحقیق و جستوجو در قرآن و منابع روایی؛ به چند دعا دست یافتیم که حضرت نوح(ع) برای قوم خویش کردند که در ذیل آورده میشود. و در موارد دیگری که در پرسش آمده؛ دعایی نیافتیم.
1. قرآن کریم: «نوح گفت: پروردگارا! قوم من، مرا تکذیب کردند! اکنون میان من و آنها جدایی بیفکن و مرا و مؤمنانی را که با من هستند رهایی بخش!».[1]
2. در روایتی نقل شده است؛ پیامبر خدا(ص)، آنگاه که مردم را به یکتاپرستی میخواند و مردم به طرفش خاک و سنگ و مانند آن میانداختند و هنگامی که به ایشان گفته شد: اکنون وقت آن رسیده است که آنان را نفرین کنی، چنانکه نوح قومش را [با این دعا] به نابودی نفرین کرد!: «اللّهُم اهدِ قَومی فَإِنَّهُم لا یَعلَمونَ، وَانصُرنی عَلَیهِم أن یُجیبونی إلی طاعَتِک»؛ خدایا! قوم مرا هدایت فرما، که اینان ناداناند، و مرا بر آنان نصرت بخش تا دعوت مرا به فرمانبرداری از تو، پاسخ دهند.[2]
3. از امام باقر(ع) پرسیده شد: چرا حضرت نوح(ع) هنگامی که قومش را نفرین کرد، گفت: «پروردگارا! هیچکس از کافران را بر روی زمین مگذار، چرا که اگر تو آنان را بر جای بگذاری، بندگانت را گمراه میکنند و جز پلیدکارِ ناسپاس نمیزایند»؟[3]
امام(ع) فرمود: «میدانست که از میان آنها، دیگر کسی به راه نخواهد آمد».
گفتم: چگونه این را دانست؟
فرمود: «خداوند به او وحی فرمود که: «از قوم تو، دیگر کسی بجز همانان که ایمان آوردهاند، ایمان نخواهد آورد». اینجا بود که آن نفرین را در حقّ آنان کرد.[4]
4. حضرت نوح(ع) زمانی که نگاهش به فراوانی آبها و بزرگی موجها افتاد، در دلش ترس فراوانی شکل گرفت. پس خداوند به او وحی فرستاد که هزار مرتبه «لا إِلهَ إِلَّا الله» بگو تا آنکه تو را نجات دهم. پس زمانی که باد بر بادبان کشتی وارد شد، حضرت نوح(ع) هزار مرتبه «لا إِلهَ إِلَّا الله» گفت. پس او را خدای تعالی به برکت این کلمه نجات داد.[5]
خداوند نیز نفرین نوح را چنین پاسخ داد: «ما، او (نوح) و کسانی را که با او بودند، در آن کشتی که پر [از انسان و انواع حیوانات] بود، رهایی بخشیدیم! سپس بقیه را غرق کردیم!».[6] [1] . شعراء، 117 - 118. [2] . سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 2، ص 298، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق. [3] . نوح، 26 – 27. [4] . شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 1، ص 31، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش. [5] . ابن طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات، ص 304، قم، دارالذخائر، چاپ اول، 1411ق. [6] . شعراء، 119 - 120.
- [سایر] اگر انبیا حق در خواست نجات کافران را از خدا ندارند، چرا نوح (ع) نجات فرزند کافرش را از خدا خواست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] معجزه حضرت نوح (ع) و چگونه مردم را به دین فرا می خواند؟
- [سایر] اگر انبیا حق در خواست نجات کافران را از خدا ندارند، چرا نوح (ع) نجات فرزند کافرش را از خدا خواست؟
- [سایر] آیا عذاب در زمان حضرت نوح(ع) همه کره زمین را در بر گرفت؟ و آیا انسانهای فعلی از نسل حضرت نوح(ع) هستند؟
- [سایر] پس از طوفان نوح(ع)، انسان چگونه در زمین پراکنده شد؟ و مدت پیامبری حضرت نوح چقدر بود؟
- [سایر] نام کتاب حضرت نوح(ع) چیست؟
- [سایر] (پیش از اینها قوم نوح تکذیب کرده بودند. بنده ما را تکذیب کردند و گفتند: دیوانه است و به دشنامش راندند). (سوره 54 آیه 9). حال اگر نوح رانده شده بود (از منطقه اش رانده شده بود) چطور قومش میتوانند در هنگام رد شدن از کنار نوح که کشتی میساخت او را مسخره کنند؟(سوره 11 آیه 38) نوح نمیتواند هم طرد شده باشد، هم توسط قومش مسخره شود؟ آیا نوح تبعید شده بود؟
- [سایر] مشخصات کشتی حضرت نوح(ع) را بیان فرمایید.
- [سایر] عمل قبیح مردم حضرت نوح(ع) چه بود؟ منظورم این است مثلاً زمان لوط عمل قبیح مردم همجنس بازی بود، زمان حضرت ابراهیم(ع) بتپرستی بود و... زمان حضرت نوح(ع) عمل قبیح مردم چه بود؟
- [سایر] آیا تمام پیامبران الهی دارای کتاب بودند؟ اگر چنین است، نام کتاب حضرت نوح (ع) چیست؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام (ع) واجب است و باید به جماعت خوانده شود و در زمان ما که امام (ع) غائب است مستحب می باشد و می شود آن را به جماعت یا فرادی خواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] نماز مستحب را نمی شود به جماعت خواند؛ مگر نماز استسقاء - که برای آمدن باران می خوانند - و نمازی که واجب بوده و به جهتی مستحب شده است؛ مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان امام (ع) واجب بوده و به واسطه غائب شدن ایشان مستحب می باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است پیش از نماز عید غسل کند و دعاهائی که پیش از نماز و بعدئ از آن در کتابهای دعا ذکر شده به امید ثواب بخواند . در زمان غائب بودن امام (ع) مستحب است بعد از نماز عیدفطر و قربان دو خطبه بخوانند و در خطبه عید فطر احکام زکات فطره و در خطبة عید قربان احکام قربانی را بگویند و مستحب است نماز عید را در صحرا بخوانند ولی در مکه مستحب است در مسجد الحرام خوانده شود و مستحب است پیاده و پا برهنه و با وقار به نماز عید بوند و عمامه سفید بر سر بگذارند .
- [آیت الله خوئی] نمازهای مستحبی را هم نمیشود با جماعت خواند، مگر نماز استسقاء- که برای آمدن باران میخوانند- ونمازی که واجب بوده و به جهتی مستحب شده است، مانند نماز عید فطر و قربان که در زمان امام (ع) واجب بوده و به واسط غائب شدن ایشان مستحب میباشد. ((مسأله 1417)- موقعی که امام جماعت نماز یومیه میخواند، هر کدام از نمازهای یومیه را میشود به او اقتدا کرد.
- [آیت الله خوئی] اگر کسی که بالغ و عاقل است عمداً و به ناحق مسلمانی را بکشد، درصورتی که مقتول، مرد یا پسر باشد، ولیّ مقتول میتواند قاتل را ع- ف- و ک- ند یا بکشد. ولی اگر مقتول کافر باشد قاتل او را که مسلمان است نمیتوان کشت و اگر مقتول مسلمان زن یا دختر باشد اگرچه میتوان قاتل مسلمان او را کشت لکن اگر قاتل مرد باشد باید نصف دیة او را به ولیّ او بدهند و اگر قاتل دیوانه یا نابالغ باشد مطلقاً دیه باید بدهند و دیة آن بر عاقله است که معنای آن خواهد آمد و نیز ولی میتواند به مقداری که طرفین راضی شوند از قاتل دیه بگیرد. و درصورتی که رضایت آنها به دیهای باشد که در شرع معین شده است چون تقدیرات شرعی در دیه مختلف است اختیار تعیین آن با قاتل است و میتواند هر کدام که برای او آسانتر است اختیار نماید. بنابراین میتوان قیمت نقره را که از سایر اقسام دیه کمتر است بدهد و آن به حساب قران قدیم ایرانی که یک مثقال بوده پانصد و بیست و پنج تومان میشود و اعتبار آن به قران قدیم است نه به ریال رائج امروزی امّا اگر از روی خطای محض بکشد مثلًا برای حیوانی تیر بیندازد و اشتباهاً کسی را بکشد، ولیّ کشته حق ندارد او را بکشد، امّا میتواند از عاقله (یعنی قوم و خویشان پدری قاتل) و در صورت ندادن آنها از خود قاتل، دیه بگیرد. و اگر از روی خطای شبیه به عمد بکشد به این معنی که شخصی کسی را با آلتی بزند که عادتاً کشنده نیست و قصد کشتن هم نداشته باشد و اتفاقاً بکشد در این فرض خود قاتل باید دیه بدهد و ولیّ مقتول حق کشتن او را ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] نافلة ظهر و عصر را در سفر نباید خواند ، ئلی ولی نافله عشا را که نماز وُتیره نامیده می شود به نیت اینکه شاید مطلوب خداوند باشد ، می تواند بجا آورد . فضلیت سحر خیزی ونماز شب باید توجه داشت که وقت سحر ، وقت بسیار مبارکی است ، وقت تهجد و عبادت خدا است وقت انس گرفتن با محبوب حقیقی در خلوت شب است ، وقتی است که پیشوایان معصوم اسلام (سلام الله علیهم )مسلمانان را به بیداری و تهجد د ر آن ترغیب می نمودند ، وقتی است که وقتی است که علمای بزرگ و صلحای روزگار همیشه در آن وقت از خواب بر می خاستند و در پیشگاه حضرت حق به نماز خواندن و تلاوت قرآن و استغفار می پرداختند و حل کمشکلات و قضای حوایج مهم خود را در این ساعت از آن ذات مقدس می خواستند و به مقصود می رسیدند .خداوند در دو جای قرآن ، کسانی را که در سحرگاهان به استغفار می پردازند و از خداوند کریم و رحیم بخشایش گناهان خود را می خواهند مورد تمجید قرار داده است .وقت سحربنابر اظهر ، آخرین قسمت از یک ششم شب میباشد .هر چند وقت نماز شب از نصف شب به بعد آغاز می شود و تا طلوع فجر ادامه پیدا می کند ، ولی هر چه به طلوع فجر نزدیکتر باشد ، ثواب بیشتری دارد .برای نماز شب فضلیت های فراوانی و تاکید بسیاری در احادیث اهل بیت عصمت (علیهم السلام) ذکر شده است.حضرت رسول اکرم (صلی الله غلیه وآله وسلم ) در ضمن وصیتهای خود به حضرت امیر المؤمنان (علیه السلام ) فرمودند : ( عَلیکَ بِصَلوهِ اللّیلِ ، بِصلوهِ الّلیلِ ، بِصلوهِ اللّیلِ ) یعنی سه مرتبه فرمودند : نماز شب خواندن را بر خود لازم بشمار . حضرت صاذق (علیه السلام)فرمودند :( شرافت مؤ من در نماز شب خواندن و عزت مؤ من در این است که متعرض اعراض مردم چیزهایی که مردم عنایت به پنهان ماندن آن دارند ، نشود ، به این معنا که تفحص در امور مردم نداشته باشد و غیبت آنان را نکند .) و نیز حضرت صادق (علیه السلام ) فرمودند : ( مال دنیا و فرزندان ، زینت زندگی این دنیا و نماز شب ، زینت آخرت است . ) در احادیث اسلامی برای نماز شب علاوه بر اینکه ثواب و فضیلت فراوان اخروی ذکر شده است ، فواید دنیوی بسیاری نیز برای آن بیان شده است .که حضرت صادق ( علیه السلام ) فرمود : ( نماز شب بخوانید که آن سنت پیغمبر و رسم صلحایی است که پیش از شما می زیستند و آن درد و مرض را از بدن شما دور می کند . ) و نیز فرمودند : ( نماز شب خواندن روی انسان را سفید و نورانی وخلق انسان را نیکو و بوی وی را پاکیزه می کند و روزی را فراوان می سازد و موجب ادای قرض انسان می گردد و غم و اندوه را بر طرف می نماید و به چشم انسان جلوه و روشنی می بخشد . )حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : ( خانه هایی که در آنها نماز شب و قرآن خوانده می شود ، برای اهل آسمان روشنایی می دهند به همان طوری که ستارگان آسمان برای مردم زمین ، روشنایی می دهند . ) حضرت رضا ( علیه السلام ) فرمودند : ( نماز شب خواندن را بر خود لازم بدانید زیرا هر بندة مؤ منی که هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت وتر 70مرتبه استغفار کند خداوند او را از عذاب قبر و از عذاب آتش نجات می دهد وعمرش را در دنیا طولانی میکند و در زندگی اقتصادی خداوند به او وسعت و گشایش میدهد وهر خانه ای که در آن نماز شب خوانده شود آن خانه برای مردم آسمان روشنایی می دهد همانطورکه ستارگان آسمان برای مردم روی زمین روشنایی می بخشند . ) برای د ستیابی به این توفیق لازم است از اول شب تصمیم بگیرند و مخصوصاً با کم غذا خوردن در شب خود را برای بیداری آماده سازند که حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام ) فرمودند : ( در سه چیز با سه چیز طمع مکن : 1-در بیداری شب با پرخوردن .2-در نور صورت با خوابیدن در جمیع شب .3-در امان ماندن در دنیا با همنشینی با فاسقان و فاجران .) کیفیت نماز شب و اما کیفیت نماز شب به این ترتیب است که : هشت رکعت که هر دو رکعت به یک سلام انجام بگیرد به قصد نماز نافلة شب خوانده شود و بعد از آن دو رکعت نماز به قصد نماز شفع می خواند و از آن پس یک رکعت به نیت نماز وتر بجا می آورد و بهتر این است که قنوت نماز وتر را به این ترتیب بجا بیاورد : 1- دعای فرج را که عبارت از این دعا است : لا اله الله الحلیم الکریم لا اله الا الله العلی العظیم سبحان الله رب السموات السبع و سبحان الله رب الارضین السبع و ما فیهن و ما بینهن و رب العرش العظیم و سلام علی المرسلین بخواند . 2-هفت مرتبه بگوید : استغفر الله الذی لا اله الا هو الحی القیوم ذوالجلال و الاکرام من جمیع ظلمی و جرمی و اسرافی علی نفسی و اتوب الیه .بعد از آن 70مرتبه بگوید : استغفرالله ربی و اتوب الیه .پس از آن 300مرتبه بگوید : العفو . سپس برای چهل مؤمن دعا کند ( به زبان غیر عربی هم اشکال ندارد ، مثلاً بگوید : خداوندا! فلانی را بیامرز ) .از آن پس برای خود و پدر و مادر خود دعا کند و در خاتمة قنوت 7مرتبه بگوید : هذا مقامُ الغائذِ بکَ مِنَ النارِ . فضیلت نماز جعفر طیار نماز جعفر طیار ، دارای ثواب و فضیلت بسیار است و بر اساس روایاتی که از اهل بیت عصمت(سلام الله علیهم ) رسیده است تاثیر زیادی در بخشیده شدن گناهان انسان دارد . حضرت صادق ( علیه السلام ) فرمودند : ( روزی که قلعة خیبر ، دژ محکم یهودانی که در برابر پیشرفت اسلام جوان ، سنگ اندازی می کردند و هر روز نقشه ای می کشیدند و تر فندهایی برای متوقف ساختن ، بلکه بر انداختن نظام اسلامی ، طرح می کردند به دست سپاه اسلام فتح شد ، جعفر از کشور حبشه که به سر پرستی جمعی از مسلمانان که در نتیجة فشار سردمداران کفر به آنجا مسافرت کرده بودند که تا در محیطی آزاد به اقامه مراسم دین قیام کنند و هم به تبلیغ اسلام پرداخته ، درخت دین را در آن سر زمین بنشانند ، مسافرت کرده بود مراجعت کرد .حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) از شنیدن این جریان بسیار خرسند گردید و فرمود : ( والله ما ادری بایهما انا اشد سروراً بقدوم جعفر ام بفتح خیبر ) . قسم به خداوند از این دو جریانی که امروز برای ما پیش آمده است نمی دانم برای کدام یک بیشتر خشنود باشم ، آیا برای فتح خیبر یا برای بازگشت جعفر ؟ و از جای خود برخاست و جعفر را به آغوش کشید و میان دو چشم وی را بوسید و فرمود هدیه ای به تو بدهم .چون این کلام را مسلمانان شنیدند افراد بسیاری در میان جمع گرد آمدند و چنین فکر می کردندکه این هدیه طلا ونقرة قابل توجهی خواهد بود. حضرتش به جعفر فرمودند : ( چهار رکعت نماز به تو تعلیم می دهم اگر بتوانی در هر روز و اگر نه در دو روز و گرنه در هر جمعه و اگر نتوانستی در هر ماه یک مرتبه و اگر نتوانستی در هر سال یک مرتبه بخوان ، خداوند متعال گناهانی را که ما بین آن دو نماز انجام گرفته باشد می آمرزد .سپس آن را بیان فرمود و توضیح آن به این ترتیب است : چهار رکعت است به تشهد و دو سلام . در رکعت اول بعد از سوره حمد سورة (اذا زلزلت ) و در رکعت دوم بعد از سورة ( و العادیات) و در رکعت سوم پس از حمد ، سورة ( اذا جاء نصرالله ) و در رکعت چهارم بعد از حمد سورة ( قل هو الله احد) و در هر رعت بعد از فراغ از قرائت پانزده مرتبه می گوید سبحان الله و الحمد الله و لا اله الا الله و الله اکبر و در رکوع همین تسبیحات را ده مرتبه می گوید و چون سر از رکوع بر می دارد ده مرتبه و در سجدة دوم ده مرتبه و بعد از سر بر داشتن پیش از اینکه برخیزد ، ده مرتبه می گوید و هر چهار رکعت را به همین تر تیب می خواند که مجموعاً 300مرتبه می شود . اگر نتواند این سوره ها را بخواند بجای آنها هم سورة قل هو الله احد را بخواند ، ثواب و فضیلت این نماز را بدست می آورد .خواندن نماز جعفر در هر موقع مستحب است ، ولی بهترین اوقات آن در روز جمعه هنگامی است که آفتاب در سطح زمین گسترش یافته باشد .علمای بزرگ اسلام و صلحای روزگار در این وقت برخواندن آن مواظبت داشته اند .نماز های مستحبی غیر از اینها نیز بسیار است به کتاب مفاتیح الجنان و غیر آن مراجعه بفرمایید . وقت نافله های یومیه