با اینکه در منابع تاریخی، حدیثی و تفسیری؛ مشخصات و ویژگی‌هایی برای کشتی حضرت نوح(ع) ذکر شده است که در برخی موارد؛ یا به ظاهر دور از ذهن به نظر می‌رسند و یا با هم متعارض‌اند. اما آنچه براساس مجموع آیات و روایات می‌توان به‌طور کلی گفت این است که؛ کشتی نوح یک کشتی ساده‌ای نبود و مانند کشتی‌های دیگر با وسائل آن روز به آسانی و سهولت پایان نیافت، کشتی بزرگی بود که به‌علاوه بر مؤمنان راستین، یک جفت از نسل هر حیوانی را در خود جای می‌داد و آذوقه فراوانی که برای مدت‌ها زندگی انسان‌ها و حیوان‌هایی که در آن جای داشتند حمل می‌کرد. چنین کشتی با چنین ظرفیتی حتماً در آن روز بی‌سابقه بوده است، ... لذا در بعضی از روایات مفسران می‌خوانیم که این کشتی هزار و دویست ذراع طول و ششصد ذراع عرض داشت! (هر ذراع حدود نیم‌متر است).[1]
اکنون به آیات و روایاتی که به‌طور کلی و جزئی، بیانگر مشخصات و ویژگی‌های کشتی حضرت نوح(ع) هستند، اشاره میشود.
الف. آیات قرآن
1. موج‌هایی به اندازه کوهها در مسیرش بود: «آن کشتی، آنان را در میان موج‌هایی کوه‌آسا حرکت می‌داد...».[2] در آیه شریفه به‌طوری که مفسّران گفته‌اند اشاره‌ای است به اینکه کشتی نوح(ع) روی آب حرکت می‌کرده، نه اینکه همانند ماهیان دریا در درون آب شناور بوده باشد.[3]
2. کشتی نوح(ع)، برخوردار از استحکام فراوان و کیفیّت پیشرفته بود: «ما، او و کسانی را که با او بودند، در آن کشتی که پر [از انسان و انواع حیوانات] بود، رهایی بخشیدیم».[4] منظور این است که آن کشتی مملوّ از نفرات و همه وسائل بود، و کمبودی نداشت؛ یعنی خداوند بعد از آنکه کشتی از هر نظر مهیا و آماده حرکت شد، طوفان را فرستاد تا نوح و سایر سرنشینانش گرفتار ناراحتی نشوند، و این خود یکی از نعمت‌های الهی بر آنها بود.[5]
ب. روایات و نقل‌ها
3. امام صادق(ع) فرمود: «طول (درازای) کشتی نوح(ع)؛ هزار و دویست ذراع بود، و پهنای آن هشتصد ذراع، و بلندی آن هشتاد ذراع...».[6]
4. عیّاشی(متوفای 320ق) از عبد الله علوی چنین نقل می‌کند: «کشتی نوح دارای طبقاتی بود و نیز دارای دو شکاف که یکی از آنها در روز بسان خورشید می‌درخشید و دیگری شبانگاهان همانند ماه پرتو افشانی می‌کرد، همراهان نوح [بدین‌وسیله] بر اوقات نماز خود به خوبی واقف بودند».[7]
5. ابن عباس گفته است: «کشتی نوح؛ از سه طبقه تشکیل شده بود: یک طبقه برای مردم، طبقه دیگر برای چهارپایان، و طبقه سوم برای جانوران درنده، بدین ترتیب که طبقه زیرین جای جانوران درّنده بود، طبقه وسط جای چارپایان، و خود نوح و همراهانش در طبقه بالا جای گرفتند و هر چه از خوراکی و سایر لوازم بود در همان طبقه بالا جای دادند».[8]
شرح کشتی نوح به نقل از تورات
در ترجمه فارسی تورات باب ششم از سفر پیدایش چنین است: «خدا به نوح گفت: انتهای تمامی بشر به حضورم رسیده است؛ زیرا که زمین به سبب ایشان پر از ظلم شده است و اینک من ایشان را با زمین هلاک خواهم ساخت. پس برای خود کشتی از چوب کوفر بساز و حجرات در کشتی بنا کن و درون و برونش را به قیر بینداز، و آن‌را بدین ترکیب بساز که طول کشتی سیصد ذرع باشد و عرضش پنجاه ذرع و ارتفاع آن سی ذرع، و روشنی برای کشتی بساز و آن‌را به ذراعی از بالا تمام کن و در کشتی را در جنب آن بگذار و طبقات تحتانی و وسطی و فوقانی بساز؛ زیرا اینک من طوفان آب را بر زمین می‌آورم تا هر جسدی را که روح حیات در آن باشد از زیر آسمان هلاک گردانم و هر چه بر زمین است خواهد مرد. لکن عهد خود را با تو استوار می‌سازم...».[9] [1] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 9، ص 95، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش. [2] . «وَ هِی تَجْری بِهِمْ فی مَوْجٍ کَالْجِبال»؛ هود، 42. [3] . طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 229، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 5، ص 248، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش؛ ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، محقق، شمس الدین، محمد حسین، ج 4، ص 279 – 280، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول، 1419ق. [4] . «فَأَنْجَیناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ»؛ شعراء، 119. [5] . تفسیر نمونه، ج 15، ص 288. [6] . کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 8، ص 283، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. [7] . عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 2، ص 146، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق. [8] . مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 5، ص 241. [9] . پیدایش، 6: 14 – 17، ترجمه قدیم، چاپ ایلام.
