قرآن و تورات، گرچه هر دو به ماجرای خواب حضرت یوسف(ع) پرداخته‌اند اما در جزئیات آن، اختلافاتی با یکدیگر دارند. قرآن تنها یک خواب را نقل می‌کند: « [یاد کن‏] زمانی را که یوسف به پدرش گفت: «ای پدر، من [در خواب‏] یازده ستاره را با خورشید و ماه دیدم. دیدم [آنها] برای من سجده می‏کنند».[1] علاوه بر این، یوسف خواب خود را تنها برای پدرش تعریف می‌کند و حضرت یعقوب(ع) نیز او را از بازگو کردن خواب به برادران نهی می‌کند. اما تورات، داستان را به گونه‌ای دیگری می‌آورد. صحبت از دو خواب می‌باشد که برای برادران نیز تعریف می‌کند: «یوسف وقتی خوابی دید و خواب خود را برای برادران تعریف کرد؛ بغض و کینه ایشان بیشتر شد، یوسف به ایشان گفت: گوش بدهید این خوابی که من دیده‌ام بشنوید: در میان کشتزار، دسته‌ها را می‌بستیم، و اینک دسته من برخاسته راست ایستاد، و دسته‌های شما در اطراف ایستادند و به دسته من سجده کردند. برادران گفتند نکند تو روزی بر ما مسلط شوی و یا حاکم بر ما گردی، آتش خشم ایشان به خاطر این خواب و آن گفتارش تیزتر شد. بار دیگر خواب دیگری دید، و برای برادران چنین تعریف کرد: من بار دیگر خواب دیدم که آفتاب و ماه و یازده ستاره برایم به سجده افتادند. این خواب را برای پدر نیز تعریف کرد».[2] اما جواب یعقوب به یوسف نیز جالب است. قرآن چنین می‌گوید: «(یعقوب): فرزندم! خواب خود را برای برادرانت بازگو مکن، که برای تو نقشه (خطرناکی) می‏کشند چرا که شیطان، دشمن آشکار انسان است!».[3] اما تورات این‌گونه می‌گوید: پدر به او پرخاش کرد و گفت: این خواب چیست که دیده‌ای، آیا من و مادرت و یازده برادرانت می‌آییم برای تو به خاک می‌افتیم؟ سپس برادران بر وی حسد بردند، و اما پدرش آن امر را در خاطر نگاه داشت».[4] [1] . یوسف،‌ 4. [2] . پیدایش،‌37: 6- 10. [3] . یوسف، 5. [4] . پیدایش، 37: 11.
قرآن و تورات، گرچه هر دو به ماجرای خواب حضرت یوسف(ع) پرداختهاند اما در جزئیات آن، اختلافاتی با یکدیگر دارند. قرآن تنها یک خواب را نقل میکند: « [یاد کن] زمانی را که یوسف به پدرش گفت: «ای پدر، من [در خواب] یازده ستاره را با خورشید و ماه دیدم. دیدم [آنها] برای من سجده میکنند».[1] علاوه بر این، یوسف خواب خود را تنها برای پدرش تعریف میکند و حضرت یعقوب(ع) نیز او را از بازگو کردن خواب به برادران نهی میکند.
اما تورات، داستان را به گونهای دیگری میآورد. صحبت از دو خواب میباشد که برای برادران نیز تعریف میکند:
«یوسف وقتی خوابی دید و خواب خود را برای برادران تعریف کرد؛ بغض و کینه ایشان بیشتر شد، یوسف به ایشان گفت: گوش بدهید این خوابی که من دیدهام بشنوید: در میان کشتزار، دستهها را میبستیم، و اینک دسته من
برخاسته راست ایستاد، و دستههای شما در اطراف ایستادند و به دسته من سجده کردند. برادران گفتند نکند تو روزی بر ما مسلط شوی و یا حاکم بر ما گردی، آتش خشم ایشان به خاطر این خواب و آن گفتارش تیزتر شد. بار دیگر خواب دیگری دید، و برای برادران چنین تعریف کرد: من بار دیگر خواب دیدم که آفتاب و ماه و یازده ستاره برایم به سجده افتادند. این خواب را برای پدر نیز تعریف کرد».[2] اما جواب یعقوب به یوسف نیز جالب است. قرآن چنین میگوید: «(یعقوب): فرزندم! خواب خود را برای برادرانت بازگو مکن، که برای تو نقشه (خطرناکی) میکشند چرا که شیطان، دشمن آشکار انسان است!».[3] اما تورات اینگونه میگوید: پدر به او پرخاش کرد و گفت: این خواب چیست که دیدهای، آیا من و مادرت و یازده برادرانت میآییم برای تو به خاک میافتیم؟ سپس برادران بر وی حسد بردند، و اما پدرش آن امر را در خاطر نگاه داشت».[4] [1] . یوسف، 4. [2] . پیدایش،37: 6- 10. [3] . یوسف، 5. [4] . پیدایش، 37: 11.
- [سایر] ماجرای به بیابان رفتن یوسف و برادرانش را تا رسیدن یوسف به مصر با نگاه تطبیقی بین قرآن و تورات توضیح دهید؟
- [سایر] ماجرای فروش حضرت یوسف(ع) در مصر و ارتباط او با همسر عزیز مصر با نگاه تطبیقی بین قرآن و تورات چیست؟
- [سایر] با نگاهی تطبیقی میان قرآن و تورات، ماجرای ملاقات یوسف(ع) و برادرانش را بعد از آنکه او عزیز مصر شد، چگونه بود؟
- [سایر] ماجرای زندانی شدن یوسف را تا خروج او از زندان با نگاه تطبیقی میان قرآن و تورات توضیح دهید؟
- [سایر] قرآن و تورات هر کدام چگونه قصه غم یعقوب در از دست دادن یوسف را بیان کرده اند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا تعبیر و تفسیر خواب، از روی کتب تعبیر خواب، مثل کتاب تعبیر خواب حضرت یوسف(ع)، ابن سیرین و دانیال پیامبر(ص) و مانند آن، برای خود و دیگران جایز است؟
- [سایر] خداوند سبحان در کتاب نورانی خویش در سوره یوسف(ع) آیه 24 در ماجرای درخواست زلیخا از یوسف(ع) برای گرفتن کام از یوسف میفرماید: (اگر برهان و دلیل پروردگار خویش را نمیدید به زلیخا تمایل پیدا میکرد)؛ حال سؤال این است که؛ الف. آن دلیل و برهانی که یوسف(ع) از پروردگار خویش مشاهده کرد چه بود و چگونه اتفاق افتاد؟ ب. مقصود از (هَمّ) یوسف(ع) چیست؟
- [سایر] آرامگاه حضرت یوسف(ع) در کجا است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] همسران حضرت یوسف (ع) چه کسانی بودند ؟
- [سایر] دلیل خبر ندادن حضرت یوسف(ع) از زنده بودنش به حضرت یعقوب چه بود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] نه چیز بر جنب مکروه است: اوّل و دوم خوردن وآشامیدن، ولی اگر وضو بگیرد و یا استنشاق ومضمضه نماید یا دستها را بشوید مکروه نیست، سوم خواندن بیشتر از هفت آیه از سورههایی که سجدهواجب ندارد، بلکه بهتر ترک قرائت قرآن است، چهارم رساندن جایی از بدن به جلد وحاشیه وبین خطهای قرآن، پنجم همراه داشتن قرآن ششم خوابیدن، ولی اگر وضو بگیرد یا به واسطه نداشتن آب، بدل از غسل تیمّم کند مکروه نیست، هفتم خضاب کردن بحنا ومانند آن، هشتم مالیدن روغن به بدن، نهم جماع کردن بعد از آن که محتلم شده، یعنی در خواب منی از او بیرون آمده است.
- [آیت الله سیستانی] نُه چیز بر جنب مکروه است : اول و دوم : خوردن و آشامیدن ، ولی اگر صورت و دستها را بشوید و مضمضه بکند مکروه نیست ، و اگر تنها دستها را بشوید کراهت کمتر میشود . سوم : خواندن بیشتر از هفت آیه از قرآن که سجده واجب ندارد . چهارم : رساندن جائی از بدن به جلد و حاشیه و بین خطهای قرآن . پنجم : همراه داشتن قرآن . ششم : خوابیدن ، ولی اگر وضو بگیرد یا بواسطه نداشتن آب ، بدل از غسل تیمم کند مکروه نیست . هفتم : خضاب کردن به حنا و مانند آن . هشتم : مالیدن روغن به بدن . نهم : جماع کردن بعد از آنکه محتلم شده ، یعنی در خواب منی از او بیرون آمده است . غسل جنابت
- [آیت الله مظاهری] نه چیز بر جنب مکروه است: اوّل و دوّم: خوردن و آشامیدن، ولی اگر وضو بگیرد مکروه نیست. سوّم: خواندن بیشتر از هفت آیه از سورههایی که سجده واجب ندارد. چهارم: رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خطهای قرآن. پنجم: همراه داشتن قرآن. ششم: خوابیدن، ولی اگر وضو بگیرد یا به واسطه نداشتن آب، به جای غسل، تیمّم کند، مکروه نیست. هفتم: خضاب کردن به حنا و مانند آن. هشتم: مالیدن روغن به بدن. نهم: جماع کردن بعد از آنکه محتلم شده، یعنی در خواب منی از او بیرون آمده.
- [آیت الله وحید خراسانی] نه چیز بر جنب مکروه است اول و دوم خوردن و اشامیدن ولی اگر وضو بگیرد یا دستها را بشوید مکروه نیست سوم خواندن بیشتر از هفت ایه از سوره هایی که سجده واجب ندارد چهارم رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خط های قران پنجم همراه داشتن قران ششم خوابیدن ولی اگر وضو بگیرد و یا به واسطه نداشتن اب بدل از غسل تیمم کند مکروه نیست هفتم خضاب کردن به حنا و مانند ان هشتم مالیدن روغن به بدن نهم جماع کردن بعد از ان که محتلم شده یعنی در خواب منی از او بیرون امده است
- [امام خمینی] نه چیز بر جنب مکروه است: اول و دوم: خوردن و آشامیدن، ولی اگر وضو بگیرد مکروه نیست. سوم: خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره هایی که سجده واجب ندارد. چهارم: رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خطهای قرآن. پنجم: همراه داشتن قرآن. ششم: خوابیدن، ولی اگر وضو بگیرد یا به واسطه نداشتن آب، بدل از غسل تیمم کند، مکروه نیست. هفتم: خضاب کردن به حنا و مانند آن. هشتم: مالیدن روغن به بدن. نهم: جماع کردن بعد از آن که محتلم شده،یعنی در خواب منی از او بیرون آمده است.
- [آیت الله اردبیلی] نُه چیز بر جنب مکروه است: اوّل و دوم: خوردن و آشامیدن، ولی اگر وضو بگیرد یا دستهایش را بشوید، مکروه نیست. سوم: خواندن بیشتر از هفت آیه از سورههایی که سجده واجب ندارند. چهارم: رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خطهای قرآن. پنجم: همراه داشتن قرآن. ششم: خوابیدن، ولی اگر وضو بگیرد یا به واسطه نداشتن آب، به جای غسل تیمّم کند، مکروه نیست. هفتم: خضاب کردن به حنا و مانند آن. هشتم: مالیدن روغن به بدن. نهم: جماع کردن بعد از آن که محتلم شده، یعنی در خواب منی از او بیرون آمده است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر دیوانه و یا کودک غیر بالغ آیه سجده را به قصد قرآن بخواند، چنانچه کسی به آن آیه گوش کند، باید سجده نماید؛ ولی اگر کسی آیه سجده را بدون آن که قصد خواندن قرآن داشته باشد، بخواند (مثل کسی که در خواب آن را میخواند)، با گوش دادن به آن، سجده واجب نمیشود؛ ولی اگر از چیزی مثل ضبط صوت و رادیو به آیه سجده گوش کند، احتیاطا لازم است سجده نماید و اگر از وسیلهای که صدای قاری را همزمان با قرائت او پخش میکند به آیه سجده گوش کند، واجب است سجده کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نه چیز بر جنب مکروه است: اول و دوم: خوردن و آشامیدن ولی اگر وضو بگیرد یا دستها را بشوید مکروه نیست. سوم: خواندن بیشتر از هفت آیه از سورههایی که سجده واجب ندارند. چهارم: رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خطهای قرآن. پنجم: همراه داشتن قرآن. ششم: خوابیدن، مگر وضو بگیرد، همچنین اگر برای غسل آب نداشته باشد و بدل از غسل تیمّم کند یا برای وضو هم آب نداشته باشد و بدل از وضو تیمّم کند. هفتم: خضاب کردن به حنا و مانند آن. هشتم: مالیدن روغن به بدن. نهم: نزدیکی کردن بعد از آن که محتلم شده؛ یعنی در خواب منی از او بیرون آمده است.
- [آیت الله نوری همدانی] نه چیز بر جنب مکروه است : اول و دوم : خوردن و آشامیدن ولی اگر وضو بگیرد مکروه نیست . سوم : خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره هائی که سجدة واجب ندارد . چهارم : رساندن جائی از بدن به جلد و حاشیه و بین خطهای قرآن . پنجم : همراه داشتن قرآن . ششم : خوابیدن ولی اگر وضو بگیرد یا به واسطة نداشتن آب ، بدل از غسل تیمم کند مکروه نیست . هفتم : خضاب کردن به حنا و مانند آن . هشتم : مالیدن روغن به بدن . نهم : جماع کردن بعد از آنکه محتلم شده ، یعنی در خواب منی از او بیرون آمده است . غسل جنابت
- [آیت الله سبحانی] نه چیز بر جنب مکروه است: اول و دوم خوردن و آشامیدن ولی اگر وضو بگیرد یا استنشاق و مضمضه نماید، مکروه نیست. سوم خواندن بیشتر از هفت آیه از سوره هایی که سجده واجب ندارد. چهارم رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و بین خط های قرآن. پنجم همراه داشتن قرآن، ششم خوابیدن ولی اگر وضو بگیرد یا به واسطه نداشتن آب، تیمّم کند، مکروه نیست. هفتم خضاب کردن به حنا و مانند آن. هشتم مالیدن روغن به بدن نهم جماع کردن بعد از آنکه محتلم شده، یعنی در خواب منی از او بیرون آمده باشد.