لباس سیاه مانند دیگر رنگ‌ها از ابتدا در میان مسلمانان وجود داشت و در عزاداری‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت. وقتی حسین بن علی(ع) کشته شد زنان بنی‌هاشم لباس مشکی پوشیدند. از گرما و سرما شکایتی نداشتند. حضرت علی بن الحسین(ع) به علت این‌که آنان ماتم‌زده بودند برای ایشان غذا می‌فرستاد.[1] اما این‌که چرا مردم در مصیبت‌ها و عزاداری‌ها لباس سیاه بر تن می‌کنند، یا پرچم‌های سیاه برپا می‌نمایند؛ دلیلش این است که رنگ سیاه شاد نیست، از این جهت با مصیبت‌زدگی هماهنگ است. این مسئله نه تنها میان ایرانیان و مسلمانان، بلکه در کشورهای دیگر نیز رواج داشته و جزو سنّت‌ها و فرهنگ‌های کشورها است. اینک به روایاتی اشاره می‌شود که از آنها پیشینه پوشیدن لباس سیاه در عزاداری‌ها فهمیده می‌شود: 1. رسول اکرم(ص) در آستانه‌ رحلت خود سیاه پوشیده بودند؛ امام صادق(ع) در این‌باره می‌فرماید: «رسول خدا هنگام رحلت پیراهنی سیاه بر تن کرده بود».[2] 2. بعد از شهادت امام علی(ع)، عبدالله بن عباس به سوی مردم بیرون آمد و گفت: امیرالمؤمنین از میان ما رفت و برای خود جانشینی گذاشت که اگر دوست دارید به سوی شما بیرون آید، وگرنه کسی را بر کسی [اجباری] نیست. مردم به گریه افتادند و گفتند: بیرون آید، پس امام حسن(ع) در حالی‌که جامه‌های سیاه پوشیده بود به سوی مردم بیرون آمد و برای آنان خطبه خواند.[3] 3. سکینه دختر امام حسین(ع) خطاب به یزید گفت: «دیشب خواب دیدم که ... خادم بهشتی دستم را گرفت و داخل قصر نمود. آن‌جا با پنج بانوی بزرگ و نورانی روبرو شدم که در میان آنها زنی بزرگوار و نورانی‌تر از همه به چشم می‌خورد که موی پریشان کرده و لباس سیاه پوشیده بود و در دستش پیراهنی خون آلود ... او فاطمه زهرا(س) بود».[4] با این وجود، لباس سیاه تا اواخر زمان بنوامیه و خروج سیاه‌جامگان و به قدرت‌رسیدن بنی عباس، هیچ‌گاه به عنوان لباس رسمی مسلمانان به شمار نمی‌آمد. [1] . برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج ‏2، ص 420، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم،‏ 1371ق. [2] . شیخ صدوق، الامالی، ص 183، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش. [3] . ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، ج ‏16، ص 22، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1404ق. [4] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏45، ص 195 – 196، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
لباس سیاه مانند دیگر رنگها از ابتدا در میان مسلمانان وجود داشت و در عزاداریها نیز مورد استفاده قرار میگرفت. وقتی حسین بن علی(ع) کشته شد زنان بنیهاشم لباس مشکی پوشیدند. از گرما و سرما شکایتی نداشتند. حضرت علی بن الحسین(ع) به علت اینکه آنان ماتمزده بودند برای ایشان غذا میفرستاد.[1]
اما اینکه چرا مردم در مصیبتها و عزاداریها لباس سیاه بر تن میکنند، یا پرچمهای سیاه برپا مینمایند؛ دلیلش این است که رنگ سیاه شاد نیست، از این جهت با مصیبتزدگی هماهنگ است. این مسئله نه تنها میان ایرانیان و مسلمانان، بلکه در کشورهای دیگر نیز رواج داشته و جزو سنّتها و فرهنگهای کشورها است.
اینک به روایاتی اشاره میشود که از آنها پیشینه پوشیدن لباس سیاه در عزاداریها فهمیده میشود:
1. رسول اکرم(ص) در آستانه رحلت خود سیاه پوشیده بودند؛ امام صادق(ع) در اینباره میفرماید: «رسول خدا هنگام رحلت پیراهنی سیاه بر تن کرده بود».[2]
2. بعد از شهادت امام علی(ع)، عبدالله بن عباس به سوی مردم بیرون آمد و گفت: امیرالمؤمنین از میان ما رفت و برای خود جانشینی گذاشت که اگر دوست دارید به سوی شما بیرون آید، وگرنه کسی را بر کسی [اجباری] نیست. مردم به گریه افتادند و گفتند: بیرون آید، پس امام حسن(ع) در حالیکه جامههای سیاه پوشیده بود به سوی مردم بیرون آمد و برای آنان خطبه خواند.[3]
3. سکینه دختر امام حسین(ع) خطاب به یزید گفت: «دیشب خواب دیدم که ... خادم بهشتی دستم را گرفت و داخل قصر نمود. آنجا با پنج بانوی بزرگ و نورانی روبرو شدم که در میان آنها زنی بزرگوار و نورانیتر از همه به چشم میخورد که موی پریشان کرده و لباس سیاه پوشیده بود و در دستش پیراهنی خون آلود ... او فاطمه زهرا(س) بود».[4]
با این وجود، لباس سیاه تا اواخر زمان بنوامیه و خروج سیاهجامگان و به قدرترسیدن بنی عباس، هیچگاه به عنوان لباس رسمی مسلمانان به شمار نمیآمد. [1] . برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، ج 2، ص 420، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق. [2] . شیخ صدوق، الامالی، ص 183، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش. [3] . ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، ج 16، ص 22، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ اول، 1404ق. [4] . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 45، ص 195 – 196، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
- [سایر] چرا پوشش بانوان مشکی است؛ با اینکه پوشیدن لباس مشکی در اسلام مکروه است؟
- [سایر] اگر پوشیدن لباس مشکی در دین اسلام مکروه است، چرا زنان چادر مشکی به سر می کنند و یا مردم در ایام عزاداری پیراهن مشکی می پوشند؟
- [سایر] آیا پوشیدن لباس مشکی در اسلام مکروه است یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] پوشیدن لباس مشکی در عزای اهل بیت (علیهم السلام)
- [سایر] اگر رنگ مشکی مکروه است پس چرا طلبه های سید از عمامه مشکی استفاده می کنند؟ چرا ما مسلمانان برای عزاداری از رنگ مشکی استفاده می کنیم؟
- [آیت الله سیستانی] آیا پوشیدن لباس با رنگ مشکی مکروه است ؟
- [سایر] آیا پوشیدن لباس مشکی از عاشورا تا اربعین حسینی مکروه است؟
- [سایر] آیا ائمه ع زمانی که عزادار بودند لباس مشکی می پوشیدند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پوشیدن لباس مشکی در وفات بستگان یا وفات علما جایز، مستحب یا مکروه است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] پوشیدن لباس مشکی در وفات علماء و اقوام چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] زکات طلا و نقره در صورتی واجب میشود که آن را سکّه زده باشند و معامله با آن رواج داشته باشد ، و اگر سکّه آن از بین هم رفته باشد ولی معامله با آن رواج داشته باشد ، باید زکات آن را بدهند ، ولی اگر از رواج افتاده باشد زکات ندارد هر چند سکه آن باقی باشد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] یکی دیگر از شرایط واجب شدن زکات طلا و نقره این است که (دارای سکه) باشد و معامله با آن رواج داشته باشد، بنابر این سکه هایی که رواج معامله ندارد زکات به آن تعلق نمی گیرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که غیر از لباس متنجّس , لباس دیگری ندارد و بر اثر تنگی وقت، شستن آن ممکن نباشد و اطمینان دارد که به لباس پاک دسترسی ند ارد، همچنین نتواند برهنه شود و به دستور برهنگان نماز را انجام دهد, باید در همان لباس متنجّس, نماز را اقامه نماید و نیازی به اعاده در وقت یا قضا در خارج آن نیست .
- [آیت الله سبحانی] کسی که غیر از لباس نجس، لباس دیگری ندارد و وقت تنگ است یا احتمال نمی دهد که لباس پاک پیدا کند، باید نماز را با همان لباس نجس بخواند.
- [امام خمینی] طلا و نقره سکه داری که زنها برای زینت به کار می برند، زکات ندارد اگرچه رواج باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که دو لباس دارد اگر بداند یکی از انها نجس است و نداند کدامیک انها است چنانچه وقت دارد باید با هر دو لباس نماز بخواند مثلا اگر می خواهد نماز ظهر و عصر بخواند باید با هر کدام یک نماز ظهر و یک نماز عصر بخواند ولی اگر وقت تنگ است با یکی از ان دو نماز بخواند و بعد از وقت با لباس دیگر یا لباس پاک نماز را به جا اورد
- [آیت الله بهجت] اگر موقعی که کافر بوده لباس او با رطوبت به بدنش رسیده باشد و آن لباس در موقع مسلمان شدن در بدن او نباشد ، آن لباس نجس است ؛ ولی اگر در بدن او باشد ، بنا بر اظهر پاک می شود .
- [آیت الله وحید خراسانی] پوشیدن لباس غصبی و ابریشمی خالص و طلا باف در حال ناچاری مانعی ندارد و نیز کسی که ناچار است لباس بپوشد و لباس دیگری تا اخر وقت غیر از اینها ندارد می تواند با این لباسها نماز بخواند
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر غیر از لباس غصبی و لباسی که از اجزاء مردار تهیه شده لباس دیگری تا اخر وقت ندارد و ناچار نیست لباس بپوشد باید به دستوری که برای برهنگان در مساله ذکر شد نماز بخواند
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مرد غیر از لباس ابریشمی خالص یا طلا باف لباس دیگری تا اخر وقت نداشته باشد چنانچه در پوشیدن لباس ناچار نباشد باید به دستوری که برای برهنگان ذکر شد نماز بخواند