در این زمینه، در کتب روایی گزارش‌های مرسلی وجود دارد؛ مانند آنچه از ابوالمَلیح هُذَلِی از پدرش نقل شده است که؛ ما نزد خلیفه دوم نشسته بودیم، مردی از اهل روم وارد شد و به خلیفه دوم گفت: از شما سه سؤال می‌پرسم، اگر به سؤالاتم جواب دادید ایمان می‌آورم و پیامبرتان حضرت محمد(ص) را تصدیق می‌کنم. خلیفه به او اجازه داد تا سؤالاتش را بپرسد. مرد گفت: «آن چیست که خدا آن‌را نمی‌داند؛ یعنی در علم پروردگار نیست؟ و آن چیست که برای خدا وجود ندارد و خدا آن‌را ندارد و خلقش نکرده؟ و آن چیست که در نزد پروردگار نیست».[1] در این هنگام امام علی(ع) وارد شد و خلیفه پاسخ آن مرد نصرانی را به ایشان واگذار کرد؛ حضرت علی(ع) فرمود: «چیزی که خدا آن‌را نمی‌داند و در علم خدا نیست؛ شریک، وزیر، رفیق و فرزند است، چنان‌که در قرآن فرموده: "قُلْ أَ تُنَبِّئُونَ اللهَ بِما لا یَعْلَمُ".[2] اما چیزی که نزد خدا نیست، ظلم به بندگان است، و چیزی که برای خدا نیست و خدا خلقش نکرده؛ ضدّ، همسان، شبه و مثل است».[3] مرد نصرانی بعد از شنیدن پاسخ؛ دین اسلام و پیامبر خدا(ص) را تصدیق کرد و مسلمان شد، امام علی(ع) نیز از سوی خلیفه دوم، مورد احترام و تکریم ویژه قرار گرفت.[4] [1] . «قَالَ أَخْبِرْنِی‏ عَمَّا لَا یَعْلَمُهُ‏ الله وَ عَمَّا لَیْسَ للهِ وَ عَمَّا لَیْسَ عِنْدَ الله».‏ [2] . «آیا خدا را به چیزی خبر می‌دهید که در آسمان‌ها و زمین سراغ ندارد؟»؛ یونس، 18. [3] . «فَقَالَ أَمَّا مَا لَا یَعْلَمُهُ اللهُ فَلَا یَعْلَمُ اللهُ أَنَّ لَهُ شَرِیکاً وَ لَا وَزِیراً وَ لَا صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ شَرَحَهُ فِی الْقُرْآنِ‏ قُلْ أَ تُنَبِّئُونَ اللهَ بِما لا یَعْلَمُ‏ وَ أَمَّا مَا لَیْسَ عِنْدَ اللهِ فَلَیْسَ عِنْدَهُ ظُلْمٌ لِلْعِبَادِ وَ أَمَّا مَا لَیْسَ للهِ فَلَیْسَ لَهُ ضِدٌّ وَ لَا نِدٌّ وَ لَا شَبَهٌ وَ لَا مِثْلٌ». [4] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 40، ص 286، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
در این زمینه، در کتب روایی گزارشهای مرسلی وجود دارد؛ مانند آنچه از ابوالمَلیح هُذَلِی از پدرش نقل شده است که؛ ما نزد خلیفه دوم نشسته بودیم، مردی از اهل روم وارد شد و به خلیفه دوم گفت: از شما سه سؤال میپرسم، اگر به سؤالاتم جواب دادید ایمان میآورم و پیامبرتان حضرت محمد(ص) را تصدیق میکنم. خلیفه به او اجازه داد تا سؤالاتش را بپرسد. مرد گفت: «آن چیست که خدا آنرا نمیداند؛ یعنی در علم پروردگار نیست؟ و آن چیست که برای خدا وجود ندارد و خدا آنرا ندارد و خلقش نکرده؟ و آن چیست که در نزد پروردگار نیست».[1]
در این هنگام امام علی(ع) وارد شد و خلیفه پاسخ آن مرد نصرانی را به ایشان واگذار کرد؛ حضرت علی(ع) فرمود: «چیزی که خدا آنرا نمیداند و در علم خدا نیست؛ شریک، وزیر، رفیق و فرزند است، چنانکه در قرآن فرموده: "قُلْ أَ تُنَبِّئُونَ اللهَ بِما لا یَعْلَمُ".[2] اما چیزی که نزد خدا نیست، ظلم به بندگان است، و چیزی که برای خدا نیست و خدا خلقش نکرده؛ ضدّ، همسان، شبه و مثل است».[3]
مرد نصرانی بعد از شنیدن پاسخ؛ دین اسلام و پیامبر خدا(ص) را تصدیق کرد و مسلمان شد، امام علی(ع) نیز از سوی خلیفه دوم، مورد احترام و تکریم ویژه قرار گرفت.[4] [1] . «قَالَ أَخْبِرْنِی عَمَّا لَا یَعْلَمُهُ الله وَ عَمَّا لَیْسَ للهِ وَ عَمَّا لَیْسَ عِنْدَ الله». [2] . «آیا خدا را به چیزی خبر میدهید که در آسمانها و زمین سراغ ندارد؟»؛ یونس، 18. [3] . «فَقَالَ أَمَّا مَا لَا یَعْلَمُهُ اللهُ فَلَا یَعْلَمُ اللهُ أَنَّ لَهُ شَرِیکاً وَ لَا وَزِیراً وَ لَا صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً وَ شَرَحَهُ فِی الْقُرْآنِ قُلْ أَ تُنَبِّئُونَ اللهَ بِما لا یَعْلَمُ وَ أَمَّا مَا لَیْسَ عِنْدَ اللهِ فَلَیْسَ عِنْدَهُ ظُلْمٌ لِلْعِبَادِ وَ أَمَّا مَا لَیْسَ للهِ فَلَیْسَ لَهُ ضِدٌّ وَ لَا نِدٌّ وَ لَا شَبَهٌ وَ لَا مِثْلٌ». [4] . مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 40، ص 286، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
- [سایر] خداوند خلق میکند انسان هم این کار را میکند! فرق بین این دو خلق چیست؟
- [سایر] آیا خدا قادر نبود عالم را در آن واحد خلق کند؟ پس چرا در شش روز خلق کرد؟
- [سایر] آن چیست که خدا خلق نکرده؟ آن چیست که در نزد خدا نیست؟
- [سایر] اگر انسان برترین مخلوق خدا است، آیا میتوان گفت خدا دیگر بهتر از ما خلق نمیکند؟ اگر چنین باشد؛ یعنی خدا از خلق آفرینش کاملتر ناتوان است! این تناقض را چگونه میتوان حل نمود؟
- [سایر] خداوند انسان را با چه هدفی خلق کرد؟
- [سایر] چرا خداوند در "الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیبْلُوَکُمْ أَیکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ..."، مرگ را مخلوق دانسته است؟ و مقصود از این خلق چیست؟
- [سایر] به چه دلیل خداوند، آدم و به طور کل همه عالم را خلق کرده است؟ آیا او نیاز دارد که خلق کند؟
- [سایر] به چه دلیل خداوند، آدم و بهطور کل همه عالم را خلق کرده است؟ آیا او نیاز دارد که خلق کند؟
- [سایر] با توجه به اینکه تا خداوند خلق نکند، خالق نمیشود، چگونه میگوییم خداوند از بندگانش بینیاز است؟
- [سایر] اگر می گوییم خدا خالق کل موجودات است پس خدا از کی بوده و که او را خلق کرده است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . حسن سلوک و رفتار مسلمان با بیگانه و مسلمان، باید بر اساس تعالیم اسلام در نهایت اعتدال و خیرخواهی برای همه خلق باشد.
- [آیت الله اردبیلی] (أشْهَدُ أنَّ عَلِیّا أمیرَالْمُؤْمِنینَ وَلِیُّ اللّهِ)(9) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوبست بعد از (أَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّدا رَسُولُ اللّهِ) به قصد قربت مطلقه گفته شود. =============================================================================== 1 یعنی: (خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند). 2 یعنی: (شهادت میدهم که معبودی جز خداوند یکتا و بیهمتا، نیست). 3 یعنی: (شهادت میدهم که حضرت محمد بن عبداللّه صلیاللهعلیهوآلهوسلم پیامبر و فرستاده خدا است). 4 یعنی: (بشتاب برای نماز). 5 یعنی: (بشتاب برای رستگاری). 6 یعنی: (بشتاب برای بهترین کارها که نماز است). 7 یعنی: (معبودی جز خدای یکتا و بیهمتا، نیست). 8 یعنی: (به تحقیق نماز بر پاشد). 9 یعنی: (شهادت میدهم که حضرت علی علیهالسلام امیرالمؤمنین، ولیّ خدا بر خلق است).
- [آیت الله سیستانی] (أَشْهَدُ أنَّ عَلِیّاً وَلیُّ اللّهِ) جزء اذان و اقامه نیست ، و لی خوب است بعد از (أَشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهَ) به قصد قربت گفته شود . ترجمه اذان و اقامه اللّه اکبر : یعنی خدای تعالی بزرگتر از آنست که او را وصف کنند . أَشْهَدُ أَن لا إِلهَ إِلاّ اللّهُ : یعنی شهادت میدهم که کسی جز خدا سزاوار پرستش نیست . أَشْهَدُ أَنّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ : یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبداللّه صلیاللهعلیهوآلهوسلم پیغمبر و فرستاده خداست . أَشْهَدُ أنَّ عَلیّاً أمْیر المُؤمنِین وَلیُّ اللّهِ : یعنی شهادت میدهم که حضرت علی علیه الصلاة و السلام امیر مؤمنان و ولیّ خدا بر همه خلق است . حَیَّ عَلَی الصّلاةِ : یعنی بشتاب برای نماز . حَیَّ عَلَی الْفَلاحِ : یعنی بشتاب برای رستگاری . حَیَّ عَلَی خَیْر الْعَمَلِ : یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است . قَدْ قَامَتِ الصَّلاةُ : یعنی بتحقیق نماز برپا شد . لا إِله إِلاّ اللّهُ : یعنی کسی جز خدا سزاوار پرستش نیست .
- [آیت الله جوادی آملی] .تصرف در ملک ی که حقّ خدا یا خلق به آن تعلّق دارد، بدون ادای آن حق، حرام و نماز در آن باطل است ; خواه مالک آن مِلک زنده باشد و یا مّرده, بنابراین کسی که خمس یا زکات مال خود را نداده و درگذشته، پیش از ادای حقوق یاد شده نمی توان در مال او نماز خواند , مگر آنکه کسی ادای آن ر ا به عهده بگیرد یا بدون مسامحه در صدد اَ دای آن باشد . سایر حقوق و دیون مردمی نیز به همین صورت است. البته در صورت رضایت طلبکاران، تصرّف و اقامه نماز در آن, اشکال ندارد.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است دایهای که برای طفل میگیرند، دوازده امامی و دارای عقل و عفّت و صورت نیکو باشد و مکروه است زن کم عقل یا غیر دوازده امامی یا بد صورت یا بد خلق یا زنازداه، کودک را شیر بدهد و نیز مکروه است دایهای بگیرند که بچّهای که دارد از راه زنا به دنیا آمده باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است دایهای که برای طفل میگیرند، دوازده امامی ودارای عقل وعفّت وصورت نیکو باشد ومکروه است کم عقل، یا غیر دوازده امامی یا بد صورت، یا بد خلق یا زنا زاده باشد، و نیز مکروه است دایهایبگیرند که بچهای که دارد از زنا بدنیا آمده باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکه یس، و الصافات و احزاب و آیة الکرسی و آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف یعنی آیه اِنَّ رَبَّکُمُ اللهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ... و سه آیه آخر سوره بقره بلکه هرچه از قرآن ممکن است بخوانند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است دایه ای که برای طفل می گیرند، دوازده امامی و دارای عقل و عفت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل یا غیر دوازده امامی یابد صورت، یا بد خلق، یا زنا زاده باشد، و نیز مکروه است دایه ای بگیرند که از زنا بچه دار شده و شیر او از زنا است. مسائل متفرقه شیر دادن
- [امام خمینی] مستحب است دایه ای که برای طفل می گیرند دوازده امامی و دارای عقل و عفت و صورت نیکو باشد و مکروه است کم عقل یا غیر دوازده امامی یا بد صورت یابد خلق یا زنا زاده باشد و نیز مکروه است دایه ای بگیرند که بچه ای که دارد از زنا به دنیا آمده باشد.