به لحاظ شرعی هر مردی با هر زنی می‌تواند ازدواج کند، مگر اینکه دلیل شرعی (از جمله آیه قرآن یا روایت) موردی را استثنا کرده باشد. از جمله روایات اهل بیت(ع) که درباره ازدواج مرد با برادرزاده و خواهرزاده همسرش، به ما رسیده و مشهور فقهای شیعه نیز بدان عمل نموده‌اند،[1] دو روایت موثق زیر از امام باقر(ع) است: عن أبی جعفر(ع): « لا تزوج ابنة الأخ و لا ابنة الأخت علی العمة و لا علی الخالة إلا بإذنهما، و تزوج العمة و الخالة علی ابنة الأخ و ابنة الأخت بغیر إذنهما ».[2] خواهرزاده و برادرزاده را نمی‌توان با داشتن عمه و خاله آنان به همسری درآورد مگر آنکه آنان اجازه دهند، اما در جهت مقابل، اگر انسان قصد ازدواج با عمه و خاله همسرش را داشته باشد، نیاز به کسب اجازه از همسر نیست. سمعت أبا جعفر(ع) یقول: « لا تنکح المرأة علی عمتها و لا علی خالتها إلا بإذن العمة و الخالة ».[3] نمی‌توان زنی را هووی عمه و خاله‌اش کرد، مگر آنکه آن دو اجازه دهند. بر اساس این روایات از نظر فقه شیعه، صحت عقد ] چه دائم و چه موقت[ برادر زاده و خواهر زاده همسر پس از عقد عمه و خاله، مشروط بر آن است که قبلاً عمه و خاله رضایت داده و یا بعد رضایت دهند.[4] [1] . عاملی، سید محمد حسین ترحینی، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، ج‌6، ص: 261، دار الفقه للطباعة و النشر، قم، چهارم، 1427 ه‍ ق. [2] . کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی (ط - الإسلامیة)، ج‏5 ؛ ص424، دار الکتب الإسلامیة - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق. [3] . الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج‏5 ؛ ص445، ح 11. [4] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‏2، ص 896، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ بر گرفته از نمایه 13886.
به کدام استناد در فقه شیعه در یک زمان با دو زن که با هم عمه و برادرزادهاند ازدواج جایز است؟
به لحاظ شرعی هر مردی با هر زنی میتواند ازدواج کند، مگر اینکه دلیل شرعی (از جمله آیه قرآن یا روایت) موردی را استثنا کرده باشد.
از جمله روایات اهل بیت(ع) که درباره ازدواج مرد با برادرزاده و خواهرزاده همسرش، به ما رسیده و مشهور فقهای شیعه نیز بدان عمل نمودهاند،[1] دو روایت موثق زیر از امام باقر(ع) است:
عن أبی جعفر(ع): « لا تزوج ابنة الأخ و لا ابنة الأخت علی العمة و لا علی الخالة إلا بإذنهما، و تزوج العمة و الخالة علی ابنة الأخ و ابنة الأخت بغیر إذنهما ».[2]
خواهرزاده و برادرزاده را نمیتوان با داشتن عمه و خاله آنان به همسری درآورد مگر آنکه آنان اجازه دهند، اما در جهت مقابل، اگر انسان قصد ازدواج با عمه و خاله همسرش را داشته باشد، نیاز به کسب اجازه از همسر نیست.
سمعت أبا جعفر(ع) یقول: « لا تنکح المرأة علی عمتها و لا علی خالتها إلا بإذن العمة و الخالة ».[3]
نمیتوان زنی را هووی عمه و خالهاش کرد، مگر آنکه آن دو اجازه دهند.
بر اساس این روایات از نظر فقه شیعه، صحت عقد ] چه دائم و چه موقت[ برادر زاده و خواهر زاده همسر پس از عقد عمه و خاله، مشروط بر آن است که قبلاً عمه و خاله رضایت داده و یا بعد رضایت دهند.[4] [1] . عاملی، سید محمد حسین ترحینی، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، ج6، ص: 261، دار الفقه للطباعة و النشر، قم، چهارم، 1427 ه ق. [2] . کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی (ط - الإسلامیة)، ج5 ؛ ص424، دار الکتب الإسلامیة - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق. [3] . الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج5 ؛ ص445، ح 11. [4] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج2، ص 896، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ بر گرفته از نمایه 13886.
- [سایر] فقها خیلی به (بنای عقلاء) استناد میکنند. بنای عقلاء چه جایگاهی در فقه دارد؟
- [سایر] آیا احادیث عیون اخبار الرضاو اصول کافی که از امام رضا (ع) نقل شده قابل استناد ومعتبرهستند؟
- [سایر] آیا این قاعده فقهی صحیح است: (العادة محکمة و العرف قاض)؟ معنای دقیق آن چیست؟ آیا در فقه شیعه به این قاعده استناد میشود؟
- [آیت الله مظاهری] آیا بوسیدن دست استاد فقه جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا ازدواج مرد شیعه با زن سنی جایز است ؟
- [آیت الله سبحانی] آیا ازدواج موقت با زن زانیه مشهوره جایز است؟
- [آیت الله بهجت] آیا ازدواج موقّت با زن مجوسی جایز است یا نه؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا ازدواج زن یا مرد شیعه با زن یا مرد سنی جایز است، یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا دایی و عموی شوهر بر زن محرم است؟ خاله و عمه زن بر شوهر چطور؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا ازدواج مرد مسلمان با زن کافر کتابی و غیر کتابی و مرد کافر با زن مسلمان جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] ازدواج با زنانی که با انسان محرم هستند حرام است، مانند مادر، دختر، خواهر، عمه، خاله، دختر برادر، دختر خواهر، زن پدر، دختر زن و مادر زن (و شرح آن در مسائل آینده خواهد آمد).
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . ازدواج با زن هایی که با انسان محرم هستند مثل مادر و خواهر و دختر و عمه و خاله و دختر برادر و دختر خواهر و مادر زن حرام است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] انسان نمیتواند بدون اذن زن خود با زنهایی که به واسطه شیر خوردن، خواهرزاده یا برادرزاده زن او شدهاند، ازدواج کند؛ ولی اگر قبلاً با یکی از آنها ازدواج کرده، ازدواج عمه و خاله صحیح است و اگر از عقد قبلی اطلاع پیدا کنند، حقّ به هم زدن عقد آنها را ندارند.
- [آیت الله اردبیلی] عمّه و خاله پدر و عمّه و خاله پدرِ پدر وعمّه و خاله مادر و عمّه و خاله مادر مادر هر چه بالا روند، به انسان محرمند و با آنان نمیتوان ازدواج کرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] به فتوای علمای عامه جایز نیست شخصی در نکاح جمع کند بین عمه و دختر برادر عمه و خاله و دختر خواهر خاله و فقط می تواند با یکی از انان ازدواج کند پس اگر هر دو عقد مقارن باشد هر دو باطل و اگر مقارن نباشد دومی باطل است ولی در نزد علمای امامیه جمع در نکاح بین ان دو با اجازه عمه یا خاله صحیح است بنابراین اگر پیرو مذهب عامه عمه و دختر برادر او را یا خاله و دختر خواهر او را مقارن با یکدیگر عقد کند عقد هر دو به مذهب او باطل است و پیرو مذهب شیعه می تواند به قاعده الزام با هر کدام انها ازدواج کند و اگر مقارن با یکدیگر نباشد شیعی مذهب می تواند با دومی ازدواج کند
- [آیت الله اردبیلی] انسان میتواند با عمّه یا خاله همسر خود بدون اجازه او ازدواج نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] ازدواج با زنهایی که با انسان محرم هستند مثل مادر و خواهر و دختر و عمه و خاله و دختر برادر و دختر خواهر و مادر زن حرام است
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . ازدواج با زنهایی که با انسان محرم هستند، مثل مادر و خواهر و دختر و عمه و خاله و دختر برادر و دختر خواهر و مادر زن حرام است.
- [آیت الله سیستانی] ازدواج با زنهائی که به انسان محرم هستند ، مثل مادر و خواهر و دختر و عمه و خاله ، و دختر برادر ، و دختر خواهر ، و مادر زن ، حرام است .
- [آیت الله خوئی] ازدواج با زنهایی که با انسان محرم هستند مثل مادر و خواهر و دختر و عمه و خاله و دختر برادر و دختر خواهر و مادر زن حرام است.