قرض
قرض عبارت است از تملیک کردن مالی به دیگری به این شکل که پرداختن عین آن مال، یا مثل آن و یا قیمت آن بر عهده او باشد. [۱]
اگر من به کسی دیگر پول صد کیلو گوشت را قرض بدهم و قرار بگذارم سال بعد پول صد کیلو گوشت را به نرخ آن روز (چه قیمت پایین آمده باشد و چه بالا رفته باشد)، پس بگیرم رباست؟
بسیاری از مراجع تقلید این نوع قرارداد را صحیح ندانسته و می‌گویند در این نوع وام، لازم است عین جنس (گوشت) تحویل شود، ولی برخی از فقها[1] تحویل ارزش جنس را نیز صحیح شمرده و اشکال شرعی بر این نوع قرض، نگرفته‌اند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2] حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): قرض نیست و معامله باطلی است، ولی می‌توانید صد کیلو گوشت قرض بدهید که سالی دیگر صد کیلو گوشت یا قیمت آن را بدهد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): فرض مذکور، ربا و حرام است. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): جایز نیست، مگر این که به وام گیرنده وکالت دهد که صد کیلو گوشت به نیابت از وام گیرنده بخرد و سپس آن را به خود وام دهد و بعداً با توجه به این که صد کیلو گوشت بدهکار است می‌تواند پول صد کیلو گوشت را به او باز گرداند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): اگر صد کیلو گوشت بدهد می‌تواند صد کیلو گوشت را پس بگیرد. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): این کار، اشکال شرعی ندارد. برای آگاهی بیشتر در این زمینه به سؤال 1094 مراجعه شود. لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله هادوی تهرانی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
بسیاری از مراجع تقلید این نوع قرارداد را صحیح ندانسته و می‌گویند در این نوع وام، لازم است عین جنس (گوشت) تحویل شود، ولی برخی از فقها[1] تحویل ارزش جنس را نیز صحیح شمرده و اشکال شرعی بر این نوع قرض، نگرفته‌اند. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2] حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): قرض نیست و معامله باطلی است، ولی می‌توانید صد کیلو گوشت قرض بدهید که سالی دیگر صد کیلو گوشت یا قیمت آن را بدهد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): فرض مذکور، ربا و حرام است. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): جایز نیست، مگر این که به وام گیرنده وکالت دهد که صد کیلو گوشت به نیابت از وام گیرنده بخرد و سپس آن را به خود وام دهد و بعداً با توجه به این که صد کیلو گوشت بدهکار است می‌تواند پول صد کیلو گوشت را به او باز گرداند. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): اگر صد کیلو گوشت بدهد می‌تواند صد کیلو گوشت را پس بگیرد. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): این کار، اشکال شرعی ندارد. برای آگاهی بیشتر در این زمینه به سؤال 1094 مراجعه شود. لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله هادوی تهرانی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
عنوان سوال:
اگر من به کسی دیگر پول صد کیلو گوشت را قرض بدهم و قرار بگذارم سال بعد پول صد کیلو گوشت را به نرخ آن روز (چه قیمت پایین آمده باشد و چه بالا رفته باشد)، پس بگیرم رباست؟
پاسخ:
بسیاری از مراجع تقلید این نوع قرارداد را صحیح ندانسته و می‌گویند در این نوع وام، لازم است عین جنس (گوشت) تحویل شود، ولی برخی از فقها[1] تحویل ارزش جنس را نیز صحیح شمرده و اشکال شرعی بر این نوع قرض، نگرفته‌اند.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
قرض نیست و معامله باطلی است، ولی می‌توانید صد کیلو گوشت قرض بدهید که سالی دیگر صد کیلو گوشت یا قیمت آن را بدهد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
فرض مذکور، ربا و حرام است.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
جایز نیست، مگر این که به وام گیرنده وکالت دهد که صد کیلو گوشت به نیابت از وام گیرنده بخرد و سپس آن را به خود وام دهد و بعداً با توجه به این که صد کیلو گوشت بدهکار است می‌تواند پول صد کیلو گوشت را به او باز گرداند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
اگر صد کیلو گوشت بدهد می‌تواند صد کیلو گوشت را پس بگیرد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
این کار، اشکال شرعی ندارد.
برای آگاهی بیشتر در این زمینه به سؤال 1094 مراجعه شود.
لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله هادوی تهرانی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] من مقداری پول به صاحب خانه ام به عنوان قرض الحسنه داده ام ( برای رهن منزل ) آیا سر سال باید خمس آن را بدهم؟
- [آیت الله بهجت] مقداری پول به عنوان قرض الحسنه به کسی داده ام و او پس نمی دهد و سال خمسی اینجانب رسیده است، آیا باید خمس آن را بدهم؟ اگر چند سال بعد آن را پس داد چه طور؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورتی که بخواهم قیمت یک رأس گوسفند را یک جا به یک حسینیّه بدهم، آیا باید به آنها بگویم که حتماً با این پول گوسفند بخرند، و گوشت آن را جهت مراسم اطعام عزاداران حسینی مصرف کنند؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] بنده به یکی از دوستانم پول قرض دادهام. آیا اگر سر سال خمسیام پول را به من پس ندهد، باید خمس مالی که به او قرض دادهام را بدهم؟ اگر به آن پول نیازمند شوم ولی به من پس ندهد چطور؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] پولی را که برای هزینه آینده بچه ها چند سال پیش در پس انداز قرار داده ام بعد از چهار سال سود آن را در حال حاضر دریافت نموده ام و می خواهم برای آنها با این سود خریدی انجام دهم و کنار بگذارم. با توجه به اینکه سال خمسی بر آن سود گذشته بایستی ابتدا خمس آن را بدهم و بعد با آن معامله کنم یا بعد از معامله می توانم خمس را بدهم؟
- [سایر] آیا جایز است مبلغی پول، به کسی داده شود و آن را به قیمت طلا محاسبه کند و هنگام پرداخت بدهی، بر اساس نرخ روز طلا محاسبه شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] سه سال قبل مقدار 100 کیلو برنج به فردی دادم و قرار بود مدت 10 روز وجه را پرداخت نماید ولی تا کنون نداده است آیا شرعاً باید مبلغ آن زمان را بدهد یا به قیمت امروز؟
- [آیت الله سبحانی] ماشینی را خریداری نموده ام و پس از چند سال قیمت خودرو پایین آمد خمس آن طبق قیمت زمان خرید می باشد و یا قیمت فعلی آن؟
- [آیت الله بهجت] مقداری پول به کسی قرض دادم تا چند ماه قبل از فرارسیدن سال خمسی ام به من برگرداند، ولی او بعد از سال خمسی برگرداند و من در آن موقع که قرار بود تحویل دهد (قبل از سال خمسی) برای مخارج زندگی ام، به آن پول نیاز داشتم. آیا این پول خمس دارد؟
- [آیت الله بهجت] در سند ازدواج، مهریه را یک صد سکّه بهار آزادی به قیمت چهارصد هزار تومان قرار داده اند، اکنون که 15 سال از آن تاریخ می گذرد و قیمت طلا چند برابر شده، میزان طلاست یا پول رایج آن موقع؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر مهریّه زن پول قرار داده شود و در اثر گذشت زمان یا عوامل دیگر، قیمت آن تنزّل فاحش پیدا کند، باید معادل آن به نرخ روز به زن پرداخت شود و یا با مصالحه، رضایت زن فراهم شود؛ ولی اگر چیزهایی نظیر زمین، خانه، طلا یا نقره به عنوان مهر قرار داده شوند، زن همان مقدار را طلبکار میشود، هر چند قیمت آنها تنزّل کرده باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و روی ملاحظات تجارتی و کسب وکار آن را نفروشد و در بین سال قیمتش پایین آید، خمس مقداری که بالا رفته بر او واجب نیست، ولی اگر قیمت آن تا آخر سال همچنان بالا باشد باید سر سال خمس آن را بدهد، هر چند قیمت آن بعد از گذشتن سال پایین آید، این در صورتی است که آخر سال وقت فروش آن باشد و به میل خود آن را نگه دارد.
- [آیت الله اردبیلی] در قرار سود که موجب رباست، فرقی نمیکند که صریحاً قرارداد شود یا بنای طرفین در حال قرض به گرفتن سود باشد؛ پس اگر قانون بانک آن باشد که برای قرضهایی که می‌دهند سود بگیرند و قرض مبنی بر این قانون باشد، حرام است.
- [امام خمینی] فرقی نیست در قرار نفع که موجب رباست بین آنها که صریحاً قرارداد شود یا بنای طرفین در حال قرض به گرفتن نفع باشد پس اگر قانون بانک آن باشد که به قرضهایی که میگیرد سود بدهد، و قرض مبنی بر این قانون باشد حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در زکات فطره می توان به جای جنس، پول داد، مثلاً حساب می کند قیمت یک من گندم چه اندازه است; پول آن را به همین عنوان به فقیر می دهد، ولی باید توجه داشت ملاک، قیمت خرده فروشی در بازار آزاد است نه قیمت عمده فروشی و نرخ رسمی و به تعبیر دیگر باید پولی بدهد که فقیر اگر بخواهد بتواند با آن همان جنس را از بازار بخرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر قیمت جنسی برای تجارت خریده بالا رود و آن را نفروشد و در بین سال قیمتش پائین آید؛ خمس مقداری که بالا رفته براو واجب نیست.
- [آیت الله خوئی] ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است و کسی که قرض ربایی گرفته ظاهر این است که مالک میشود اگرچه اولی این است که در آن تصرف نکند و چنانچه طوری باشد که اگر قرار ربا را هم نداده بودند، صاحب پول راضی بوده که گیرندة قرض در آن پول تصرّف کند، قرض گیرنده می‌تواند در آن بدون اشکال تصرف نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود، و آن را نفروشد، و در بین سال قیمت آن پایین آید، خمس مقداری که بالا رفته بر او واجب نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و آن را نفروشد و در بین سال قیمت آن پایین آید، خُمس مقداری که بالا رفته بر او واجب نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و به امید آن که قیمت آن بالاتر رود، تا بعد از تمام شدن سال آن را نفروشد و قیمتش پایین آید، خمس مقداری که بالا رفته بر او واجب نیست.