برخی شیوه های عبادت کدام اند؟

پاسخ اجمالی:
عبادت یعنی اظهار تذلل و اطاعت از فرامین خداوند و پیروی از دستورات خداوند در زندگی روزمره. عبادت درجاتی دارد، بالاترین آن عبادتی است که از روی شناخت و معرفت به خداوند باشد.
عبادت دارای شکل ها، روش ها و شیوه هایی است، اما بهترین شیوه های عبادت شیوه هایی است که توسط آیات قرآن و حضرات معصومین (ع) بیان شده و خود بدان شیوه ها عمل می کردند.

پاسخ تفصیلی:
عبادت در لغت به معنای اظهار تذلل و کوچکی است. راغب در این زمینه آورده است: عبودیت، اعلام کوچکی است. عبادت، در این معنا، از عبودیت رساتر است. [1]
در صحاح‌اللغه آمده است: "اصل عبودیت، خضوع و مسکنت است. عبادت همان طاعت است. تعبید یعنی کوچک شمردن؛ مثلاً گفته می‌شود: راه مُعَبَّد و شتر معبّد؛ یعنی قطران قیر مالیده، نرم و هموار شده است. [2]
ابن ‌منظور در معنای عبادت می‌نویسد: "اساس عبادت، خضوع و تذلل است. [3]
در مجموع، از سخنان زبان‌شناسان استفاده می‌شود که عبادت همان خضوع، فروتنی و اطاعت است. و در اصطلاح، بالاترین مرتبه خضوع و تعظیم در مقابل معبود است. خضوعی که از روی اعتقاد به الوهیت معبود باشد. [4] عبادت دارای اقسامی است؛ نظیر عبادت با قلب، عبادت با زبان، عبادت با دیگر اعضا و جوارح بدن (عبادت عملی) و... مصادیق هر یک از این اقسام در زندگی انسان بی شمار است. به طور کلی می توان گفت هر اندیشه، ذکر و کاری که انسان با نیت تسلیم و اطاعت از درگاه باری تعالی انجام دهد، مصداق عبادت محسوب می شود. همچنین تفکری که انسان را به خدا نزدیک تر می کند اعم از تفکر در نعمت های خدا، حقیقت عالم و انسان، محاسبه نفس، یاد مرگ و ... خود نوعی عبادت است و به دیگر عبادت های انسان معنا می بخشد. از این رو در روایات برای تفکر ارزش های زیادی بیان شده است. [5]
هریک از اقسام و مصادیق عبادات نیز درجاتی دارد. بالاترین درجه هر عبادت درجه ای است که با شناخت و معرفت بیشتر خداوند همراه با اخلاص و قصد قربت به خدای مهربان باشد. به عبارت دیگر هر عبادتی که با قصد قربت خالص تر و با معرفت بیشتری نسبت به مقام پروردگار متعال همراه باشد، از ارزش بالاتری برخوردار است.
اما در باره شیوه های عبادت باید گفت بهترین شیوه برای عبادت پروردگار شیوه هایی است که در آیات قرآن کریم و در سیره و روایات معصومین بیان شده است. بعضی از این شیوه ها عبارت اند از:
1. نماز: نماز از مهم ترین عبادات است و اولین چیزی است که در قیامت حساب می شود و اگر قبول نشود دیگر عبادات نیز قبول نخواهد شد. [6]
2. روزه: قرآن مجید مردم را به انجام فریضه روزه در ماه مبارک رمضان فرا خوانده است. [7] همچنین روایات علاوه بر این ماه روزه های استحبابی را در دیگر ایام سال مورد تشویق و ترغیب قرار داده اند. [8]
3. حج و زیارت و طواف بیت الله یکی از شیوه های عبادت است که مورد نظر خداوند متعال است. قرآن مجید در این زمینه می فرماید: "... و برای خدا بر مردم است که آهنگ خانه (او) کنند، آنها که توانایی رفتن به سوی آن دارند. و هر کس کفر ورزد (و حج را ترک کند، به خود زیان رسانده)، خداوند از همه جهانیان، بی‌نیاز است". [9]
4. دعا: دعا و نیایش و در خواست نیازها از خداوند متعال است که خداوند حکیم به آن امر فرموده است و کسانی را که از این عبادت بزرگ سرپیچی کنند وعده عذاب داده است. [10]
5. اعتقاد به ولایت پیامبر (ص) و ائمه طاهرین (ع) و اطاعت خالصانه از آنان یکی از جلوه هابی عبادت و اطاعت از خداوند است؛ زیرا خداوند به آن امر کرده است و می فرماید: "ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را! ...". [11]
همچنین نماز در وقت خود، جهاد در راه خدا، خصوصا خوش رفتاری با پدر و مادر اگر خالصانه و با قصد قربت به خداوند و بدون هیچ گونه چشم داشتی از غیر خدا باشد، از جمله برترین عبادات محسوب می شوند. [12]

پی نوشتها:
[1] راغب اصفهانی، مفردات، ص 330، 1392 ق.
[2] جوهری، صحاح اللغة، ج2، ص 503.
[3] ابن منظور،لسان العرب، ج 9، ص 10.
[4] جعفری یعقوب‌، کوثر، ج ‌1، ص 23، تفسیر سوره حمد تا طه‌.
[5] تَفَکُّرُ سَاعَةٍ اَفضَلُ مِن عِبَادَةِ سَبعِینَ سَنَةٍ، ) تفسیر عیاشی، ج 2، ص 208؛ مستدرک الوسائل، ج2، ص 105.
[6] عاملی، شیخ حر، وسایل الشیعه، ج 4، ص 34، "قال الصادق (ع) اول ما یحاسب به العبد الصلاة، فان قبلت قبل سائر عمله، و اذا ردّت ردّ علیه سایر عمله، نشر، آل البیت، قم، 1404.
[7] بقره ، 185، "شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی‌ وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْه ‌ ".
[8] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 1، ص 266، ح 4. نشر دار الکتب الاسلامیه، تهران، 13656 ه ش، 8جلدی
[9] آل عمران، 97، "وَ لِلَّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً وَ مَنْ کَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِیٌّ عَنِ الْعالَمینَ".
[10] غافر،60، "ادْعُونی‌ أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی‌ سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ".
[11] نساء، 59، "یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ...".
[12] الکافی، ج 2 ، ص 158،ح ،4، "الإمام الصادق (ع) لمّا سئل عن أفضل الأعمال: الصلاة لوقتها، و برّ الوالدین، والجهاد فی سبیل الله".
منبع: www.islamquest.net