اول وقت
اول وقت: به لحظات آغازین انجام تکالیف با وقت معیّن می گویند. بیشتر احکام آن در باب هاى طهارت و صلاة آمده است .
ثواب نماز اول وقت را از نظر ائمه (ع) و علما بیان کنید؟
پاسخ اجمالی: درباره خواندن نماز در اول وقت، آثار و ثواب های زیادی قرار داده شده است؛ مانند: دو برابر شدن ثواب نماز، مورد محبت الاهی قرار گرفتن و ... . علما هم با توجه به همین موضوع، مردم را سفارش به انجام نماز در اول وقت نموده و آن را از اصول مهمّ سیر و سلوک و قُرب به سوی خدا و کمال انسانی دانسته اند. پاسخ تفصیلی: درباره ثواب نماز اول وقت برخی از احادیث نقل شده از ائمه اطهار (ع) ذکر می شود: 1. یکی از اصحاب امام صادق (ع) به آن حضرت عرض کرد: یا ابا عبد اللَّه! مرا از بهترین وقت برای خواندن نماز صبح آگاه فرما. امام (ع) فرمود: هنگام طلوع فجر؛ زیرا خداوند می‌فرماید: (به تحقیق که قرآن فجر مشهود است)[1]؛ یعنی، نماز صبح را هم فرشتگان روز و هم فرشتگان شب مشاهده می‌کنند. پس اگر بنده‌ای نماز صبح خود را به هنگام طلوع فجر بخواند، ثواب آن دو بار در نامه اعمال او نوشته می‌شود، هم فرشتگان روز می‌نویسند و هم فرشتگان شب.[2] 2. حضرت موسی بن جعفر (ع): ([عطر] نمازهای واجب که در اول وقت و با آداب و حدود مخصوص به خود خوانده می‌شوند، از برگها و ساقه‌های نو رسیده و شاداب و با طراوت آس[3] خوشبوتر است. پس بر شما است که نماز [واجب] را در اول وقت آن بجای آورید).[4] 3. زُراره از امام باقر (ع) می پرسد: خداوند کار شما را به صلاح آورد، ادای نمازها در اول وقت آن بهتر است، یا در وسط وقت، یا در آخر وقت؟ امام (ع) فرمود: در اول وقت. رسول خدا (ص) فرمود: (خداوند عزّ و جلّ، کارهای نیک را موقعی دوست دارد که در انجام آن تعجیل شود).[5] 4. امام صادق (ع): (هر که نمازهای واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا کند، فرشته آن را پاک و درخشان به آسمان رساند و آن نماز فریاد زند خدا تو را حفظ کند چنانچه حفظم کردی و تو را به خدا سپارم چنانچه مرا به فرشته‌ای کریم سپردی و هر که بدون عذر بعد از وقتش، آن را بدون دقت و ارتباط معنوی لازم بخواند، فرشته آن را سیاه و تاریک بالا برد و آن نماز فریاد کشد خدا ضایعت کند چنانچه ضایعم کردی و رعایتت نکند چنانچه رعایتم نکردی...).[6] علمای بزرگ هم با توجه به این احادیث مردم را سفارش به انجام نماز در اول وقت نموده و آن را از اصول مهمّ سیر و سلوک و قُرب به سوی خدا و کمال انسانی دانسته اند.[7] نتیجه: بر اساس روایات از ائمه اطهار (ع) و سفارش علما پسندیده این است که انسان اگر عذر شرعی نداشته باشد، نماز را در اول وقت آن بجا آورد تا مشمول آثار و ثواب آن شود. پی نوشتها: [1] اسراء، 78:(أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلی‌ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً)؛نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب [نیمه شب‌] برپا دار و همچنین قرآن فجر [نماز صبح‌] را چرا که قرآن فجر، مشهود (فرشتگان شب و روز) است. [2] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 3، ص 283، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش. [3] آس یا درخت مورد، از محصولات گرمسیری است، و گویند عصای حضرت موسی (ع) از چوب آن بوده است، همچنین به نوعی ریحان که بی‌اندازه خوشبوست، گفته می‌شود. ر. ک: فرهنگ نفیسی، ج 1، ص 27، به نقل از: مجاهدی‌، محمد علی، پاداش نیکی‌ها و کیفر گناهان‌، ص 112،انتشارات سرور، قم، چاپ اول، 1381ش. [4] عاملی، شیخ حرّ، وسائل الشیعة، ج 4، ص 119، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1409 ق. [5] الکافی، ج 3، ص 274. [6] وسائل الشیعة، ج 4، ص 123 و 124. [7] ر.ک: موسوی (امام خمینی)، سید روح الله،آداب الصلاة، ص 108، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران، چاپ هفتم، 1378ش. منبع: www.islamquest.net
پاسخ اجمالی: درباره خواندن نماز در اول وقت، آثار و ثواب های زیادی قرار داده شده است؛ مانند: دو برابر شدن ثواب نماز، مورد محبت الاهی قرار گرفتن و ... . علما هم با توجه به همین موضوع، مردم را سفارش به انجام نماز در اول وقت نموده و آن را از اصول مهمّ سیر و سلوک و قُرب به سوی خدا و کمال انسانی دانسته اند. پاسخ تفصیلی: درباره ثواب نماز اول وقت برخی از احادیث نقل شده از ائمه اطهار (ع) ذکر می شود: 1. یکی از اصحاب امام صادق (ع) به آن حضرت عرض کرد: یا ابا عبد اللَّه! مرا از بهترین وقت برای خواندن نماز صبح آگاه فرما. امام (ع) فرمود: هنگام طلوع فجر؛ زیرا خداوند می‌فرماید: (به تحقیق که قرآن فجر مشهود است)[1]؛ یعنی، نماز صبح را هم فرشتگان روز و هم فرشتگان شب مشاهده می‌کنند. پس اگر بنده‌ای نماز صبح خود را به هنگام طلوع فجر بخواند، ثواب آن دو بار در نامه اعمال او نوشته می‌شود، هم فرشتگان روز می‌نویسند و هم فرشتگان شب.[2] 2. حضرت موسی بن جعفر (ع): ([عطر] نمازهای واجب که در اول وقت و با آداب و حدود مخصوص به خود خوانده می‌شوند، از برگها و ساقه‌های نو رسیده و شاداب و با طراوت آس[3] خوشبوتر است. پس بر شما است که نماز [واجب] را در اول وقت آن بجای آورید).[4] 3. زُراره از امام باقر (ع) می پرسد: خداوند کار شما را به صلاح آورد، ادای نمازها در اول وقت آن بهتر است، یا در وسط وقت، یا در آخر وقت؟ امام (ع) فرمود: در اول وقت. رسول خدا (ص) فرمود: (خداوند عزّ و جلّ، کارهای نیک را موقعی دوست دارد که در انجام آن تعجیل شود).[5] 4. امام صادق (ع): (هر که نمازهای واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا کند، فرشته آن را پاک و درخشان به آسمان رساند و آن نماز فریاد زند خدا تو را حفظ کند چنانچه حفظم کردی و تو را به خدا سپارم چنانچه مرا به فرشته‌ای کریم سپردی و هر که بدون عذر بعد از وقتش، آن را بدون دقت و ارتباط معنوی لازم بخواند، فرشته آن را سیاه و تاریک بالا برد و آن نماز فریاد کشد خدا ضایعت کند چنانچه ضایعم کردی و رعایتت نکند چنانچه رعایتم نکردی...).[6] علمای بزرگ هم با توجه به این احادیث مردم را سفارش به انجام نماز در اول وقت نموده و آن را از اصول مهمّ سیر و سلوک و قُرب به سوی خدا و کمال انسانی دانسته اند.[7] نتیجه: بر اساس روایات از ائمه اطهار (ع) و سفارش علما پسندیده این است که انسان اگر عذر شرعی نداشته باشد، نماز را در اول وقت آن بجا آورد تا مشمول آثار و ثواب آن شود. پی نوشتها: [1] اسراء، 78:(أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلی‌ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً)؛نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب [نیمه شب‌] برپا دار و همچنین قرآن فجر [نماز صبح‌] را چرا که قرآن فجر، مشهود (فرشتگان شب و روز) است. [2] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 3، ص 283، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش. [3] آس یا درخت مورد، از محصولات گرمسیری است، و گویند عصای حضرت موسی (ع) از چوب آن بوده است، همچنین به نوعی ریحان که بی‌اندازه خوشبوست، گفته می‌شود. ر. ک: فرهنگ نفیسی، ج 1، ص 27، به نقل از: مجاهدی‌، محمد علی، پاداش نیکی‌ها و کیفر گناهان‌، ص 112،انتشارات سرور، قم، چاپ اول، 1381ش. [4] عاملی، شیخ حرّ، وسائل الشیعة، ج 4، ص 119، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1409 ق. [5] الکافی، ج 3، ص 274. [6] وسائل الشیعة، ج 4، ص 123 و 124. [7] ر.ک: موسوی (امام خمینی)، سید روح الله،آداب الصلاة، ص 108، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران، چاپ هفتم، 1378ش. منبع: www.islamquest.net
پاسخ:
پاسخ اجمالی:
درباره خواندن نماز در اول وقت، آثار و ثواب های زیادی قرار داده شده است؛ مانند: دو برابر شدن ثواب نماز، مورد محبت الاهی قرار گرفتن و ... .
علما هم با توجه به همین موضوع، مردم را سفارش به انجام نماز در اول وقت نموده و آن را از اصول مهمّ سیر و سلوک و قُرب به سوی خدا و کمال انسانی دانسته اند.
پاسخ تفصیلی:
درباره ثواب نماز اول وقت برخی از احادیث نقل شده از ائمه اطهار (ع) ذکر می شود:
1. یکی از اصحاب امام صادق (ع) به آن حضرت عرض کرد: یا ابا عبد اللَّه! مرا از بهترین وقت برای خواندن نماز صبح آگاه فرما. امام (ع) فرمود: هنگام طلوع فجر؛ زیرا خداوند می‌فرماید: (به تحقیق که قرآن فجر مشهود است)[1]؛ یعنی، نماز صبح را هم فرشتگان روز و هم فرشتگان شب مشاهده می‌کنند. پس اگر بنده‌ای نماز صبح خود را به هنگام طلوع فجر بخواند، ثواب آن دو بار در نامه اعمال او نوشته می‌شود، هم فرشتگان روز می‌نویسند و هم فرشتگان شب.[2]
2. حضرت موسی بن جعفر (ع): ([عطر] نمازهای واجب که در اول وقت و با آداب و حدود مخصوص به خود خوانده می‌شوند، از برگها و ساقه‌های نو رسیده و شاداب و با طراوت آس[3] خوشبوتر است. پس بر شما است که نماز [واجب] را در اول وقت آن بجای آورید).[4]
3. زُراره از امام باقر (ع) می پرسد: خداوند کار شما را به صلاح آورد، ادای نمازها در اول وقت آن بهتر است، یا در وسط وقت، یا در آخر وقت؟ امام (ع) فرمود: در اول وقت. رسول خدا (ص) فرمود: (خداوند عزّ و جلّ، کارهای نیک را موقعی دوست دارد که در انجام آن تعجیل شود).[5]
4. امام صادق (ع): (هر که نمازهای واجب را در اول وقت بخواند و درست ادا کند، فرشته آن را پاک و درخشان به آسمان رساند و آن نماز فریاد زند خدا تو را حفظ کند چنانچه حفظم کردی و تو را به خدا سپارم چنانچه مرا به فرشته‌ای کریم سپردی و هر که بدون عذر بعد از وقتش، آن را بدون دقت و ارتباط معنوی لازم بخواند، فرشته آن را سیاه و تاریک بالا برد و آن نماز فریاد کشد خدا ضایعت کند چنانچه ضایعم کردی و رعایتت نکند چنانچه رعایتم نکردی...).[6]
علمای بزرگ هم با توجه به این احادیث مردم را سفارش به انجام نماز در اول وقت نموده و آن را از اصول مهمّ سیر و سلوک و قُرب به سوی خدا و کمال انسانی دانسته اند.[7]
نتیجه: بر اساس روایات از ائمه اطهار (ع) و سفارش علما پسندیده این است که انسان اگر عذر شرعی نداشته باشد، نماز را در اول وقت آن بجا آورد تا مشمول آثار و ثواب آن شود.
پی نوشتها:
[1] اسراء، 78:(أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلی غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً)؛نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب [نیمه شب] برپا دار و همچنین قرآن فجر [نماز صبح] را چرا که قرآن فجر، مشهود (فرشتگان شب و روز) است.
[2] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 3، ص 283، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش.
[3] آس یا درخت مورد، از محصولات گرمسیری است، و گویند عصای حضرت موسی (ع) از چوب آن بوده است، همچنین به نوعی ریحان که بی‌اندازه خوشبوست، گفته می‌شود. ر. ک: فرهنگ نفیسی، ج 1، ص 27، به نقل از: مجاهدی، محمد علی، پاداش نیکی‌ها و کیفر گناهان، ص 112،انتشارات سرور، قم، چاپ اول، 1381ش.
[4] عاملی، شیخ حرّ، وسائل الشیعة، ج 4، ص 119، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1409 ق.
[5] الکافی، ج 3، ص 274.
[6] وسائل الشیعة، ج 4، ص 123 و 124.
[7] ر.ک: موسوی (امام خمینی)، سید روح الله،آداب الصلاة، ص 108، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، تهران، چاپ هفتم، 1378ش.
منبع: www.islamquest.net
- [سایر] لطفاً ثواب نماز اول وقت را از نظر ائمه (ع) و علمای بزرگ برایم به طور کامل بگویید.
- [سایر] آیا امکان دارد روایاتی از ائمه (ع) در خصوص ثواب لعن دشمنان اهل بیت را برایم بگویید؟
- [آیت الله سیستانی] نظر حضرتعالی درباره اینکه نماز در وقت مخصوص به خود بخوانند ثواب بیشتری دارد چیست ؟ لطفا وقت مخصوص نماز عصر وعشا را بیان کنید ؟
- [سایر] هدیه کردن ثواب قرآن به ائمه چه نتیجه ای دارد؟
- [سایر] ثواب عیادت از بیماران در نزد ائمه چقدر است؟
- [آیت الله بهجت] آیا ثواب خواندن نماز آیات به جماعت همانند ثواب نماز جماعت یومیّه می باشد؟
- [آیت الله خامنه ای] فردی که دچار بیماری پیسی است در نماز و غسل های واجب چه باید بکند؟ آیا می تواند برای بردن ثواب نماز اول وقت و ثواب نماز جماعت در نماز جماعت شرکت کند؟
- [آیت الله مظاهری] آیا نایب در حج و یا اماکن مذهبی و قبور ائمه، خودش هم ثواب می برد؟
- [سایر] امام زمان (ع) به سید بحرالعلوم درباره ثواب گریه بر امام حسین (ع) چه فرمودند؟
- [سایر] دلیل فرمایش امام حسن عسگری (ع) که ثواب زیارت امام رضا (ع)بیشتر از زیارت امام حسین (ع) است، چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر یک نفر بامام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد وپنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می‌شود تا به ده نفر برسند وعده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ ودریاها مرکّب ودرختها قلم وجن وانس وملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در خبر است اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعت ثواب ششصد نماز دارد، و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود، تا به ده نفر برسند، و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان ها کاغذ و دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شود، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله بروجردی] اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می‌شود، تا به ده نفر برسند و عدّهی آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] شایسته است به امید ثواب از امور زیر بپرهیزند: 1 اگر در صفهای جماعت جا باشد نمازگزار تنها نایستد. 2 مأموم ذکرهای نماز را طوری نگوید که امام بشنود. 3 مسافری که نماز ظهر و عصر و عشا را شکسته می خواند برای کسانی که مسافر نیستند امامت نکند، همچنین کسی که مسافر است به شخص حاضر اقتدا نکند (البته منظور از کراهت در اینجا کمتر بودن ثواب است وگرنه نماز جماعت در هر صورت ثواب دارد).
- [آیت الله مظاهری] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد، و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می‌شود تا به ده نفر برسند، و تعداد آنان که از ده نفر گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عدّه آنان که از ده گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختان قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله اردبیلی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز را دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند، هر رکعتی ثواب ششصد نماز را دارد و هر چه بیشتر شوند، ثواب نمازشان بیشتر می‌شود تا به ده نفر برسند و عدّه آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکّب و درختها قلم و جنّ و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند(1). =============================================================================== 1 مستدرک الوسائل، باب 1 از (أبواب صلاة الجماعة)،ح3،ج1،ص487.
- [آیت الله سبحانی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا بده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان ها کاغذ و دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند; نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [امام خمینی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله جوادی آملی] .نماز واجب را فریضه و نماز مستحب را نافله گویند. نماز نافله زیاد است. برخی از آنها به نماز فریضه مرتبط است و برخی دیگر به زمانها و مکانهای خاص یا امور و شرایط ویژه ارتباط دار ند. اقامه نماز , در هر حال به عنوان بندگی مطلق خدا، ثواب دارد؛ ولی نافله شبانه‌روز، بهویژه نافله شب، ثواب بیشتری دارد.