رحمت خدا
از صفات خداوند متعال؛ مهربانی؛ بخشایش می باشد..
آیا لعن و دوری از رحمت خدا دارای مراتب است؟
(لعن) یعنی راندن و دور کردن.[1] در مفردات آمده است: لعن به معنای طرد و دور کردن از روی غضب است. لعن از جانب خدا در آخرت عذاب، و در دنیا انقطاع از قبول رحمت و توفیق است، و از انسان نفرین است نسبت به غیر.[2] بنابر این، لعن و دوری از رحمت حق دارای مراتب است؛ یعنی به شدت گناهی که از انسان سر می‌زند بستگی دارد. هرچه گناه بیشتر و سنگین‌تر باشد، دوری از رحمت حق و عذاب بیشتر خواهد بود. اصناف زیر در قرآن کریم مورد لعنت‌اند: 1. کفّار به طور مطلق: (إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکافِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً).[3] 2. منافقان: (لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ ... مَلْعُونِینَ أَیْنَما ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِیلًا).[4] 3. ابلیس: (وَ إِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتِی إِلی‌ یَوْمِ الدِّینِ ص: 78. لَعَنَهُ اللَّهُ وَ قالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِکَ نَصِیباً مَفْرُوضاً).[5] 4. آنان‌که خدا و رسول را اذیّت می‌کنند: (إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ...).[6] 5. اهل افساد و قاطعان رحم: (فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ. أُولئِکَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ ...).[7] 6. کسانی که آیات خدا و راه‌های هدایت را کتمان کرده و مخفی می‌دارند: (إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَیِّناتِ وَ الْهُدی‌ مِنْ بَعْدِ ما بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکِتابِ أُولئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ).[8] 7. ظالمان و ستم‌کاران: (أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ).[9] 8. شجره ملعونه: (وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْناکَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ ...).[10] 9. آنان‌که بزنان پاک‌دامن نسبت زنا دهند: (إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ...).[11]، [12] البته چنین اشخاصی در صورت توبه مورد رحمت خداوند قرار می‌گیرند. با توجه به مطالبی که بیان شد؛ روشن می‌شود که هر فرد یا گروه و طایفه، به نسبت گناهی که مرتکب می‌شوند به همان اندازه مورد لعن پروردگار واقع خواهند شد. کفار و منافقان به اندازه خودشان، قاطعان رحم به مقدار گناه خویش، همین‌طور استمنا کننده و... . پی نوشتها: [1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‌6، ص 194، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1371ش. [2]. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 741، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت، 1412ق. [3]. احزاب، 64. [4]. همان، 60 و 61؛ فتح، 6. [5]. نساء، 118. [6]. احزاب، 57. [7]. محمد، 22- 23. [8]. بقره، 159. [9]. هود، 18؛ اعراف 44 [10]. اسراء، 60. (مراد از شجره ملعونه بنی امیّه است). [11]. نور، 23. [12]. ر. ک: قاموس قرآن، ج ‌6، ص 194- 195. منبع: www.islamquest.net
(لعن) یعنی راندن و دور کردن.[1] در مفردات آمده است: لعن به معنای طرد و دور کردن از روی غضب است. لعن از جانب خدا در آخرت عذاب، و در دنیا انقطاع از قبول رحمت و توفیق است، و از انسان نفرین است نسبت به غیر.[2] بنابر این، لعن و دوری از رحمت حق دارای مراتب است؛ یعنی به شدت گناهی که از انسان سر می‌زند بستگی دارد. هرچه گناه بیشتر و سنگین‌تر باشد، دوری از رحمت حق و عذاب بیشتر خواهد بود. اصناف زیر در قرآن کریم مورد لعنت‌اند: 1. کفّار به طور مطلق: (إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکافِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً).[3] 2. منافقان: (لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ ... مَلْعُونِینَ أَیْنَما ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِیلًا).[4] 3. ابلیس: (وَ إِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتِی إِلی‌ یَوْمِ الدِّینِ ص: 78. لَعَنَهُ اللَّهُ وَ قالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِکَ نَصِیباً مَفْرُوضاً).[5] 4. آنان‌که خدا و رسول را اذیّت می‌کنند: (إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ...).[6] 5. اهل افساد و قاطعان رحم: (فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ. أُولئِکَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ ...).[7] 6. کسانی که آیات خدا و راه‌های هدایت را کتمان کرده و مخفی می‌دارند: (إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَیِّناتِ وَ الْهُدی‌ مِنْ بَعْدِ ما بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکِتابِ أُولئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ).[8] 7. ظالمان و ستم‌کاران: (أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ).[9] 8. شجره ملعونه: (وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْناکَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ ...).[10] 9. آنان‌که بزنان پاک‌دامن نسبت زنا دهند: (إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ...).[11]، [12] البته چنین اشخاصی در صورت توبه مورد رحمت خداوند قرار می‌گیرند. با توجه به مطالبی که بیان شد؛ روشن می‌شود که هر فرد یا گروه و طایفه، به نسبت گناهی که مرتکب می‌شوند به همان اندازه مورد لعن پروردگار واقع خواهند شد. کفار و منافقان به اندازه خودشان، قاطعان رحم به مقدار گناه خویش، همین‌طور استمنا کننده و... . پی نوشتها: [1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‌6، ص 194، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1371ش. [2]. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 741، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت، 1412ق. [3]. احزاب، 64. [4]. همان، 60 و 61؛ فتح، 6. [5]. نساء، 118. [6]. احزاب، 57. [7]. محمد، 22- 23. [8]. بقره، 159. [9]. هود، 18؛ اعراف 44 [10]. اسراء، 60. (مراد از شجره ملعونه بنی امیّه است). [11]. نور، 23. [12]. ر. ک: قاموس قرآن، ج ‌6، ص 194- 195. منبع: www.islamquest.net
پاسخ:
(لعن) یعنی راندن و دور کردن.[1] در مفردات آمده است: لعن به معنای طرد و دور کردن از روی غضب است. لعن از جانب خدا در آخرت عذاب، و در دنیا انقطاع از قبول رحمت و توفیق است، و از انسان نفرین است نسبت به غیر.[2]
بنابر این، لعن و دوری از رحمت حق دارای مراتب است؛ یعنی به شدت گناهی که از انسان سر می‌زند بستگی دارد. هرچه گناه بیشتر و سنگین‌تر باشد، دوری از رحمت حق و عذاب بیشتر خواهد بود.
اصناف زیر در قرآن کریم مورد لعنت‌اند:
1. کفّار به طور مطلق: (إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکافِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً).[3]
2. منافقان: (لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ ... مَلْعُونِینَ أَیْنَما ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِیلًا).[4]
3. ابلیس: (وَ إِنَّ عَلَیْکَ لَعْنَتِی إِلی یَوْمِ الدِّینِ ص: 78. لَعَنَهُ اللَّهُ وَ قالَ لَأَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِکَ نَصِیباً مَفْرُوضاً).[5]
4. آنان‌که خدا و رسول را اذیّت می‌کنند: (إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ...).[6]
5. اهل افساد و قاطعان رحم: (فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَکُمْ. أُولئِکَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ ...).[7]
6. کسانی که آیات خدا و راه‌های هدایت را کتمان کرده و مخفی می‌دارند: (إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ ما أَنْزَلْنا مِنَ الْبَیِّناتِ وَ الْهُدی مِنْ بَعْدِ ما بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکِتابِ أُولئِکَ یَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَ یَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ).[8]
7. ظالمان و ستم‌کاران: (أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمِینَ).[9]
8. شجره ملعونه: (وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی أَرَیْناکَ إِلَّا فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ ...).[10]
9. آنان‌که بزنان پاک‌دامن نسبت زنا دهند: (إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ ...).[11]، [12]
البته چنین اشخاصی در صورت توبه مورد رحمت خداوند قرار می‌گیرند.
با توجه به مطالبی که بیان شد؛ روشن می‌شود که هر فرد یا گروه و طایفه، به نسبت گناهی که مرتکب می‌شوند به همان اندازه مورد لعن پروردگار واقع خواهند شد. کفار و منافقان به اندازه خودشان، قاطعان رحم به مقدار گناه خویش، همین‌طور استمنا کننده و... .
پی نوشتها:
[1]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 6، ص 194، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1371ش.
[2]. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 741، دارالعلم الدار الشامیة، دمشق، بیروت، 1412ق.
[3]. احزاب، 64.
[4]. همان، 60 و 61؛ فتح، 6.
[5]. نساء، 118.
[6]. احزاب، 57.
[7]. محمد، 22- 23.
[8]. بقره، 159.
[9]. هود، 18؛ اعراف 44
[10]. اسراء، 60. (مراد از شجره ملعونه بنی امیّه است).
[11]. نور، 23.
[12]. ر. ک: قاموس قرآن، ج 6، ص 194- 195.
منبع: www.islamquest.net
- [سایر] چرا جهنم مظهری از رحمت خداوند است؟
- [سایر] چه کسانی در میان رحمت خدا هستند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا احادیثی که لعن به ظالمین و غاصبین در حقّ ائمه 7 را دارای ثوابی بیش از ذکر صلوات بیان نمودهاند در نظر حضرتعالی صحّت دارند؟
- [سایر] بر اساس آیات و روایات کدام دسته از انسان‌ها مورد لطف و رحمت خداوند قرار نمیگیرند؟
- [سایر] چگونه خداوند صاحب فضل و رحمت ، بندگانش را به قهر و کیفر می گیرد ؟
- [سایر] کسانی که گناه می کنند ولی به رحمت خداوند امیدوارند، چگونه اند؟
- [سایر] آیا رحمت وسیع خدا سبب نمی شود یزید و امثال او بخشیده شوند؟
- [سایر] اگر رحمت خداوند شامل همه می‌شود پس چه لزومی به شفاعت ائمه(ع)در روز قیامت داریم؟
- [سایر] معنای تعلق اراده خداوند به رحمت و عذاب انسان ها چیست؟
- [سایر] آیا در روایات آمده است که برخی افراد، در شب قدر مشمول رحمت خدا نمی شوند؟
- [امام خمینی] - ترجمه تشهد و سلام (الحمد لله اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له )، یعنی ستایش،مخصوص پروردگار است و شهادت می دهم که خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یگانه است و شریک ندارد. (و اشهد ان محمدا عبده و رسوله )، یعنی شهادت می دهم که محمد صلی الله علیه و آله بنده خدا و فرستاده اوست. (اللهم صل علی محمد و آل محمد)، یعنی خدایا رحمت بفرست بر محمد و آل محمد. (و تقبل شفاعته و ارفع درجته ) یعنی قبول کن شفاعت پیغمبر را و درجه آن حضرت را نزد خود بلند کن. (السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته )، یعنی سلام بر تو ای پیغمبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد. (السلام علینا و علی عباد الله الصالحین )، یعنی سلام از خداوند عالم بر نمازگزاران و تمام بندگان خوب او. (السلام علیکم و رحمة الله و برکاته ) یعنی سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما مؤمنین باد.
- [آیت الله اردبیلی] (اَشْهَدُ أنْ لا إلهَ إلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ) یعنی: (شهادت میدهم که هیچ معبودی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یگانه است و شریک ندارد.) (وَأشْهَدُ أنَّ مُحَمَّدا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ) یعنی: (شهادت میدهم که محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بنده خدا و فرستاده اوست.) (أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ) یعنی: (خدایا بر محمد و آل محمد رحمت فرست.) (وَتَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَارْفَعْ دَرَجَتَهُ) یعنی: (و شفاعت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم را قبول کن و مقام آن حضرت را نزد خود بلند فرما.) (اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ) یعنی: (سلام بر تو ای پیامبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد.) (اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَعَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ) یعنی: (سلام خداوند بر ما نمازگزاران و تمام بندگان نیکوکار او باد.) (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ) یعنی: (سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد.)
- [آیت الله اردبیلی] (نذر) آن است که انسان ملتزم شود کار خیری را برای خدا بجا آورد یا کاری را که انجام ندادن آن بهتر است، برای خدا ترک نماید و بنابر این متعلّق نذر باید دارای (رجحان) باشد، یعنی فعل یا ترک فعلی که نذر شده، شرعا دارای مزیّت باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر با رعایت مراتب دفاع، به طرف خسارت مالی یا نقص عضو وارد شود یا کشته شود، انسان ضامن نیست.
- [آیت الله سیستانی] نماز گزار باید از میّت دور نباشد ، ولی دوری ماموم در جماعت چنانچه صفها به یکدیگر متصل باشند اشکال ندارد .
- [آیت الله نوری همدانی] برای امر به معروف ونهی از منکر مراتبی است ، وجایز نیست با احتمال حاصل شدن مقصود از مرتبة پائین، به مراتب دیگر عمل شود .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برای امر به معروف و نهی از منکر مراتبی است. و جائز نیست با حاصل شدن مقصود از مرتبه پائین، به مراتب دیگر عمل شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر چند سگ را برای شکار رها کنند، چنانچه همه آنها دارای شرایط شکار باشند، شکار حلال است؛ ولی اگر یکی از آنها دارای شرایط نباشد، شکار نجس و حرام می‌شود و نیز اگر چند نفر با هم سگ را بفرستند و یکی از آنها کافر باشد یا عمدا نام خدا را نگوید، آن شکار حرام است.
- [امام خمینی] برای امر به معروف و نهی از منکر مراتبی است، و جایز نیست با احتمال حاصل شدن مقصود از مرتبه پایین، به مراتب دیگر عمل شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر دزدی به قصد بردن مال انسان یا بستگان او هجوم آورد، انسان حق دارد با رعایت مراتب دفاع کند، هرچند به کشته شدن مهاجم بینجامد.