رحمت خداوند
از صفات خداوند متعال؛ مهربانی؛ بخشایش می باشد..
اگر رحمت خداوند شامل همه میشود پس چه لزومی به شفاعت ائمه(ع)در روز قیامت داریم؟
اگر رحمت خداوند شامل همه میشود پس چه لزومی به شفاعت ائمه(ع)در روز قیامت داریم؟ 1 کی گفته که رحمت خدا شامل همه می شود؟ شکّی در این نیست که رحمت خدا شامل کفّار و مشرکان و منافقان نخواهد شد. اینها تا ابد در جهنّم خواهند بود. 2 رحمت خدا شامل کسانی است که اوّلاً اعتقادات حقّی داشته اند. ثانیاً گناهان بزرگی که معادل شرک و کفر هستند را انجام نداده اند مثل قتل عمدی مؤمن، یا ترک نماز، یا بدعت گذاشتن در دین و ... . کسانی که این دو شرط را داشته باشند، مورد رحمت خدا قرار خواهند گرفت اگر چه گناهانی هم داشته باشند. لکن رحمت خدا، مجراهایی دارد که از آن مجراها به جریان در می آید. شفاعت نیز یکی از آن مجراها و یکی از نمودهای رحمت خاصّ خداست. کما اینکه توبه هم از نمودهای رحمت خاصّ خداست. ارسال انبیاء و کتب آسمانی هم از نمودهای رحمت خاصّ خداست. 3 حقیقت شفاعت هر نقمت و نعمتی که در آخرت نصیب انسان می شود در حقیقت ظهور امری دنیایی است ؛ مثلاً آنکه مال حرام خورده در حقیقت آتش خورده ، که در آخرت این حقیقت ظهور خواهد نمود. شفاعت نیز نعمتی است اخروی و ظهور امری است دنیوی. شفاعت در حقیقت چیزی نیست جز همان ربط وجودی بین فرد شفاعت شونده و فرد شفاعت کننده. چون شفیع در لغت، آن چیزی را گویند که با چیزی ربط یافته جفت او می شود در برآوردن مقصودی. اگر کسی در دنیا ربط روحی و اعتقادی با امام یا پیامبر یا عالمی ربّانی یا شهید راه خدا دارد همین ربط روحی و اعتقادی در عالم آخرت به صورت شفاعت ظهور خواهد نمود. لذا برخلاف پندار عوامانه ی برخی افراد ، شفاعت نوعی پارتی بازی نیست ؛ بلکه ظهور اعتقاد و رفتار دنیایی خود شخص می باشد. امیر مومنان علی (ع) به نوف بکائی فرمودند: ( ... یَا نَوْفُ مَنْ أَحَبَّنَا کَانَ مَعَنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا أَحَبَّ حَجَراً لَحَشَرَهُ اللَّهُ مَعَه ای نوف! هر که ما را دوست بدارد روز قیامت با ماست و اگر مردی سنگی را دوست بدارد خداوند او را با همان سنگ محشور می کند.) ( أمالی الصدوق،ص210 ،المجلس السابع و الثلاثون) ؛ یعنی هر کس در دنیا با هر چه ارتباط قلبی دارد با همان موجود محشور می شود ؛ یعنی همین ربط وجودی در آخرت برای او ظاهر خواهد شد. آنکه با شیطان ارتباط دارد با شیطان محشور می شود ؛ آنکه با فلان خواننده ی کذایی ارتباط قلبی دارد با او محشور می شود؛ و آنکه با اولیای الهی ربط قلبی دارد همنشین اولیاء خواهد بود ؛ و آنکه این دو را با هم آمیخته ، خود را در جهنّم و مایل به بهشت خواهد یافت. پس آن اندازه عذاب خواهد شد تا آن ربط قلبی با باطل را از دست بدهد ؛ در این هنگام است که ربط او با اولیای دین ظاهر می شود ؛ و این است شفاعت شدن اهل جهنّم. البته برخی داخل جهنّم نمی شوند بلکه میان بهشت و جهنّم می مانند تا بالاخره آن میل به اولیاء بر میل به اهل باطل غالب گردد و او را مشفوع اولیاء قرار دهد. حاصل کلام آنکه تنها راه ورود در بهشت، ربط وجودی داشتن با اولیای خدا می باشد ؛ و محال است کسی بدون شفاعت ولیّ خدایی بتواند وارد بهشت گردد ؛ اگر چه آن شخص، سلمان فارسی باشد. چرا که حقیقت بهشت ، ظهور باطن شافعان محشر می باشد. پس هر که با شافعان محشر ربطی قلبی دارد به ظهور باطن آنها راه دارد و در غیر این صورت ، محروم خواهد بود. بر این اساس ، هر کسی با هر ولیّ خدایی ربط وجودی و قلبی داشته باشد به مقدار ارتباطش مورد شفاعت آن ولیّ خدا خواهد بود. آنها که زمان حضرت موسی (ع) محبّ آن حضرت بوده اند مورد شفاعت حضرت موسی(ع) قرار می گیرند ، دوستداران واقعی حضرت عیسی نیز مورد شفاعت حضرت عیسی(ع) واقع می شوند. محبّ واقعی اهل بیت (ع) نیز از شفاعت این بزرگواران برخوردار خواهند بود. البته توجّه شود که محبّت، شرط دارد ؛ شرط محبّت، عمل است. اینکه کسی در عزای امام حسین (ع) بر سر و سینه بکوبد ولی نماز نخواند و روزه نگیرد ، محبّ امام حسینی تخیّلی است که هیچ ربطی به امام حسین حقیقی ندارد ؛ همان امام حسینی که وسط میدان جنگ نیز دست از نماز نکشید. محبّ باید رنگ محبوب را به خود بگیرد. پس هر اندازه همرنگی بین فرد و ولیّ خدا وجود داشت به همان اندازه نیز محبّت و ارتباط قلبی بین آنها حاکم است ؛ و مورد شفاعت واقع شدن شخص نیز به اندازه ی همین ارتباط خواهد بود. بر همین اساس است که سگ اصحاب کهف چنان مقامی پیدا می کند که خداوند متعال از او یاد می کند ؛ چون او دوستدار اصحاب کهف بود و همراهی آنها را خوش داشت. اولاغ بلعم باعور نیز بهشت می رود ؛ چون آن هنگام که بلعم باعور خواست برای نفرین حضرت موسی(ع) برود ، این اولاغ به احترام حضرت موسی (ع) از جایش حرکت نکرد. پس جایی که ربط قلبی با ولیّ خدا، یک حیوان را می تواند وارد بهشت کند انسان جای خود دارد. حاصل سخن آنکه: صالحین امّتهای سابق که با انبیای خودشان ربط قلبی داشته اند مورد شفاعت انبیای خودشان قرار خواهند گرفت. غیر مسلمین امروزی نیز اگر چه از حیث عقیده منحرفند ، امّا اگر از تشخیص حقّ عاجز بوده باشند و حقّ برای آنها اثبات نشده باشد و اهل فسق و فجور نیز نباشند ، به مقداری که اولیای الهی را دوست دارند و سعی می کنند خود را با آنها همرنگ کنند مورد شفاعت قرار خواهند گرفت. لکن روشن است که جایگاه اخروی آنها با جایگاه مسلمین حقیقی در یک ردیف نخواهد بود ؛ بلکه حتّی ممکن است از صالحین مسلمان غیر شیعی نیز پایین تر باشند. از بین مسلمین غیر شیعه نیز آنها که از درک حقّانیّت شیعه عاجزند ، اگر به حکم آیه ی (... قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی ) (الشوری:23) دوستدار پیامبر(ص) و اهل بیت او باشند ، بعد از شیعیان مورد شفاعت خواهند بود. ( مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ الزُّرَقِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ النَّبِیُّونَ وَ الصِّدِّیقُونَ وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ الشُّهَدَاءُ وَ الصَّالِحُونَ وَ خَمْسَةُ أَبْوَابٍ یَدْخُلُ مِنْهُ شِیعَتُنَا وَ مُحِبُّونَا وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ سَائِرُ الْمُسْلِمِینَ مِمَّنْ یَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَمْ یَکُنْ فِی قَلْبِهِ مِقْدَارُ ذَرَّةٍ مِنْ بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ. محمد بن فضیل گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: علی علیه السّلام فرمودند: بهشت هشت در دارد، دری که از آن پیامبران و صدیقان وارد می‌گردند، دری که شهداء و صالحان از آن می‌آیند، و پنج در است که شیعیان و دوستان ما از آنها وارد خواهند شد و از در هشتم سایر مسلمانان وارد می‌شوند و آنها کسانی می‌باشند که بر وحدانیت خدا گواهی دهند و ذرّه‌ای بغض ما را در دل نداشته باشند.)(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص159) ( عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا جَالِسٌ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها یَجْرِی لِهَؤُلَاءِ مِمَّنْ لَا یَعْرِفُ مِنْهُمْ هَذَا الْأَمْرَ فَقَالَ لَا إِنَّمَا هَذِهِ لِلْمُؤْمِنِینَ خَاصَّةً قُلْتُ لَهُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ أَ رَأَیْتَ مَنْ صَامَ وَ صَلَّی وَ اجْتَنَبَ الْمَحَارِمَ وَ حَسُنَ وَرَعُهُ مِمَّنْ لَا یَعْرِفُ وَ لَا یَنْصِبُ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ أُولَئِکَ الْجَنَّة. زراره گوید: از امام صادق علیه السّلام سؤال شد و من هم در آن جا بودم که تفسیر ( مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها هر که با حسنه ای به آخرت بیاید برای او ده تا مثل آن است) چیست؟ آیا کسانی که معتقد به امامت شما نیستند مشمول این آیه می‌باشند؟ امام فرمودند:خیر این فقط برای مؤمنان می‌باشد. عرض کردم خداوند شما را سلامت بدارد، کسانی از مخالفین که شما را هم به امامت قبول ندارند، وجود دارند که روزه می‌گیرند، نماز می‌خوانند و اهل ورع و تقوا می‌باشند ولی با شما عناد هم ندارند؛ امام فرمودند: این جماعت وارد بهشت می‌گردند و مشمول رحمت خداوند می‌شوند.)( بحار الأنوار ج 69 ؛ص 163 ( ( عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا فَقَالَ لَا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً إِلَی النَّصْبِ فَیَنْصِبُونَ وَ لَا یَهْتَدُونَ سَبِیلَ أَهْلِ الْحَقِّ فَیَدْخُلُونَ فِیهِ وَ هَؤُلَاءِ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِأَعْمَالٍ حَسَنَةٍ وَ بِاجْتِنَابِ الْمَحَارِمِ الَّتِی نَهَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهَا وَ لَا یَنَالُونَ مَنَازِلَ الْأَبْرَار . ابو خدیجه گوید: امام صادق علیه السّلام در تفسیر آیه شریفه إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا، فرمودند: یعنی راهی ندارند تا ناصبی شوند و دشمنی کنند و به طرف حق هم هدایت نمی‌شوند تا به حق عمل کنند و یا حق را قبول کنند، اینها اگر کارهای نیک انجام دهند و از محرّمات دست بر دارند وارد بهشت می‌گردند ولی مقام نیکان را پیدا نخواهند کرد.)(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص 160) یعنی اینها به درجات پایین بهشت می روند و هیچگاه با شیعیان بهشتی هم رتبه نخواهند بود. شیعیان نیز اگر واجبات دین را منکر نبوده باشند و بخصوص تارک نماز نبوده باشند ، بالاخره مورد شفاعت خواهند بود ؛ اگر چه برهه ای از عذاب را پشت سر بگذارند. طبق روایات اکثر شیعیان جهنّم اخروی را تجربه نمی کنند و بعد از عذاب برزخی با شفاعت پاک می شوند. و فسّاق شیعه در آخرت بین بهشت و جهنّم مستقرّ خواهند شد. ( سُئِلَ الْعَالِمُ (ع) عَنْ مُؤْمِنِی الْجِنِّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ فَقَالَ لَا وَ لَکِنْ لِلَّهِ حَظَائِرُ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ یَکُونُ فِیهَا مُؤْمِنُو الْجِنِّ وَ فُسَّاقُ الشِّیعَة. از امام معصوم (ع) پرسیده شد که آیا مومنان جنّ به بهشت می روند ؛ فرمودند: نه ولی برای خدا جایگاههایی است بین بهشت و جهنّم که مومنان جنّ و شیعیان فسّاق در آن خواهند بود.)(بحار الأنوار ؛ج60 ؛ص 291 ) ( الْأَعْمَشِ عَنِ الصَّادِقِ ع أَصْحَابُ الْحُدُودِ فُسَّاقٌ لَا مُؤْمِنُونَ وَ لَا کَافِرُونَ وَ لَا یَخْلُدُونَ فِی النَّارِ وَ یَخْرُجُونَ مِنْهَا یَوْماً مَّا وَ الشَّفَاعَةُ لَهُمْ جَائِزَةٌ اعمش از امام صادق علیه السّلام روایت می‌کند که فرمودند: آنهایی که حدّ بر آنها جاری شده، نه مؤمن هستند و نه کافر، آنها ، در آتش جاودان نخواهند ماند و روزی از آنجا آزاد خواهند شد و شفاعت به آنها خواهد رسید )(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص 159) در این روایات ، اصحاب حدود نه کافر و نه مومن بلکه فاسق قلمداد شده اند. و اصحاب حدود کسانی هستند که مستحقّ حدّ شرعی هستند ؛ یعنی گناهانی را مرتکب شده اند که به موجب آنها مستحقّ حدّ شرعی شده اند ؛ مثل زنا ، شرب خمر ، قتل و ... ؛ اینها اگر شیعه هم باشند ابتدا باید وارد جهنّم شوند ؛ لکن تا ابد در جهنّم نمی مانند بلکه بعد از مدّتی از جهنّم نجات می یابند ؛ امّا به قرینه روایات قبلی معلوم است که اینها بلا فاصله وارد بهشت نمی شوند بلکه بعد از خروج از جهنّم ابتدا بین بهشت و جهنّم قرار می گیرند و شاید مدّتی بعد وارد درجات پایین بهشت می شوند ؛ و شاید هم هیچگاه وارد بهشت نشوند. البته این در حالتی است که توبه نکرده از دنیا رفته باشند ؛ امّا آنکه توبه ی حیقیقی بکند آمرزیده می شود ؛ و توبه طبق روایات یکی از شفاعت کنندگان می باشد. پس شیعیان فاسق اگر فسقشان در حدّ زیاد باشد ابتدا وارد جهنّم شده و بعد از مدتی به حدّ فاصل بین بهشت و جهنّم منتقل می شوند. ولی اگر فسق آنها متوسّط باشد وارد جهنّم نمی شوند بلکه بین بهشت و جهنّم منتظر شفاعت اولیاء الهی می مانند و در نهایت به درجات پایین بهشت بار می یابند. امّا اگر فسق آنها اندک باشد بنا به برخی روایات که در اینجا ذکر نشد در برزخ معذّب می شوند ولی در آخرت وارد بهشت می شوند. اکثر شیعیان را می توان از گروه اخیر شمرد.
اگر رحمت خداوند شامل همه میشود پس چه لزومی به شفاعت ائمه(ع)در روز قیامت داریم؟ 1 کی گفته که رحمت خدا شامل همه می شود؟ شکّی در این نیست که رحمت خدا شامل کفّار و مشرکان و منافقان نخواهد شد. اینها تا ابد در جهنّم خواهند بود. 2 رحمت خدا شامل کسانی است که اوّلاً اعتقادات حقّی داشته اند. ثانیاً گناهان بزرگی که معادل شرک و کفر هستند را انجام نداده اند مثل قتل عمدی مؤمن، یا ترک نماز، یا بدعت گذاشتن در دین و ... . کسانی که این دو شرط را داشته باشند، مورد رحمت خدا قرار خواهند گرفت اگر چه گناهانی هم داشته باشند. لکن رحمت خدا، مجراهایی دارد که از آن مجراها به جریان در می آید. شفاعت نیز یکی از آن مجراها و یکی از نمودهای رحمت خاصّ خداست. کما اینکه توبه هم از نمودهای رحمت خاصّ خداست. ارسال انبیاء و کتب آسمانی هم از نمودهای رحمت خاصّ خداست. 3 حقیقت شفاعت هر نقمت و نعمتی که در آخرت نصیب انسان می شود در حقیقت ظهور امری دنیایی است ؛ مثلاً آنکه مال حرام خورده در حقیقت آتش خورده ، که در آخرت این حقیقت ظهور خواهد نمود. شفاعت نیز نعمتی است اخروی و ظهور امری است دنیوی. شفاعت در حقیقت چیزی نیست جز همان ربط وجودی بین فرد شفاعت شونده و فرد شفاعت کننده. چون شفیع در لغت، آن چیزی را گویند که با چیزی ربط یافته جفت او می شود در برآوردن مقصودی. اگر کسی در دنیا ربط روحی و اعتقادی با امام یا پیامبر یا عالمی ربّانی یا شهید راه خدا دارد همین ربط روحی و اعتقادی در عالم آخرت به صورت شفاعت ظهور خواهد نمود. لذا برخلاف پندار عوامانه ی برخی افراد ، شفاعت نوعی پارتی بازی نیست ؛ بلکه ظهور اعتقاد و رفتار دنیایی خود شخص می باشد. امیر مومنان علی (ع) به نوف بکائی فرمودند: ( ... یَا نَوْفُ مَنْ أَحَبَّنَا کَانَ مَعَنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا أَحَبَّ حَجَراً لَحَشَرَهُ اللَّهُ مَعَه ای نوف! هر که ما را دوست بدارد روز قیامت با ماست و اگر مردی سنگی را دوست بدارد خداوند او را با همان سنگ محشور می کند.) ( أمالی الصدوق،ص210 ،المجلس السابع و الثلاثون) ؛ یعنی هر کس در دنیا با هر چه ارتباط قلبی دارد با همان موجود محشور می شود ؛ یعنی همین ربط وجودی در آخرت برای او ظاهر خواهد شد. آنکه با شیطان ارتباط دارد با شیطان محشور می شود ؛ آنکه با فلان خواننده ی کذایی ارتباط قلبی دارد با او محشور می شود؛ و آنکه با اولیای الهی ربط قلبی دارد همنشین اولیاء خواهد بود ؛ و آنکه این دو را با هم آمیخته ، خود را در جهنّم و مایل به بهشت خواهد یافت. پس آن اندازه عذاب خواهد شد تا آن ربط قلبی با باطل را از دست بدهد ؛ در این هنگام است که ربط او با اولیای دین ظاهر می شود ؛ و این است شفاعت شدن اهل جهنّم. البته برخی داخل جهنّم نمی شوند بلکه میان بهشت و جهنّم می مانند تا بالاخره آن میل به اولیاء بر میل به اهل باطل غالب گردد و او را مشفوع اولیاء قرار دهد. حاصل کلام آنکه تنها راه ورود در بهشت، ربط وجودی داشتن با اولیای خدا می باشد ؛ و محال است کسی بدون شفاعت ولیّ خدایی بتواند وارد بهشت گردد ؛ اگر چه آن شخص، سلمان فارسی باشد. چرا که حقیقت بهشت ، ظهور باطن شافعان محشر می باشد. پس هر که با شافعان محشر ربطی قلبی دارد به ظهور باطن آنها راه دارد و در غیر این صورت ، محروم خواهد بود. بر این اساس ، هر کسی با هر ولیّ خدایی ربط وجودی و قلبی داشته باشد به مقدار ارتباطش مورد شفاعت آن ولیّ خدا خواهد بود. آنها که زمان حضرت موسی (ع) محبّ آن حضرت بوده اند مورد شفاعت حضرت موسی(ع) قرار می گیرند ، دوستداران واقعی حضرت عیسی نیز مورد شفاعت حضرت عیسی(ع) واقع می شوند. محبّ واقعی اهل بیت (ع) نیز از شفاعت این بزرگواران برخوردار خواهند بود. البته توجّه شود که محبّت، شرط دارد ؛ شرط محبّت، عمل است. اینکه کسی در عزای امام حسین (ع) بر سر و سینه بکوبد ولی نماز نخواند و روزه نگیرد ، محبّ امام حسینی تخیّلی است که هیچ ربطی به امام حسین حقیقی ندارد ؛ همان امام حسینی که وسط میدان جنگ نیز دست از نماز نکشید. محبّ باید رنگ محبوب را به خود بگیرد. پس هر اندازه همرنگی بین فرد و ولیّ خدا وجود داشت به همان اندازه نیز محبّت و ارتباط قلبی بین آنها حاکم است ؛ و مورد شفاعت واقع شدن شخص نیز به اندازه ی همین ارتباط خواهد بود. بر همین اساس است که سگ اصحاب کهف چنان مقامی پیدا می کند که خداوند متعال از او یاد می کند ؛ چون او دوستدار اصحاب کهف بود و همراهی آنها را خوش داشت. اولاغ بلعم باعور نیز بهشت می رود ؛ چون آن هنگام که بلعم باعور خواست برای نفرین حضرت موسی(ع) برود ، این اولاغ به احترام حضرت موسی (ع) از جایش حرکت نکرد. پس جایی که ربط قلبی با ولیّ خدا، یک حیوان را می تواند وارد بهشت کند انسان جای خود دارد. حاصل سخن آنکه: صالحین امّتهای سابق که با انبیای خودشان ربط قلبی داشته اند مورد شفاعت انبیای خودشان قرار خواهند گرفت. غیر مسلمین امروزی نیز اگر چه از حیث عقیده منحرفند ، امّا اگر از تشخیص حقّ عاجز بوده باشند و حقّ برای آنها اثبات نشده باشد و اهل فسق و فجور نیز نباشند ، به مقداری که اولیای الهی را دوست دارند و سعی می کنند خود را با آنها همرنگ کنند مورد شفاعت قرار خواهند گرفت. لکن روشن است که جایگاه اخروی آنها با جایگاه مسلمین حقیقی در یک ردیف نخواهد بود ؛ بلکه حتّی ممکن است از صالحین مسلمان غیر شیعی نیز پایین تر باشند. از بین مسلمین غیر شیعه نیز آنها که از درک حقّانیّت شیعه عاجزند ، اگر به حکم آیه ی (... قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی ) (الشوری:23) دوستدار پیامبر(ص) و اهل بیت او باشند ، بعد از شیعیان مورد شفاعت خواهند بود. ( مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ الزُّرَقِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ النَّبِیُّونَ وَ الصِّدِّیقُونَ وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ الشُّهَدَاءُ وَ الصَّالِحُونَ وَ خَمْسَةُ أَبْوَابٍ یَدْخُلُ مِنْهُ شِیعَتُنَا وَ مُحِبُّونَا وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ سَائِرُ الْمُسْلِمِینَ مِمَّنْ یَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَمْ یَکُنْ فِی قَلْبِهِ مِقْدَارُ ذَرَّةٍ مِنْ بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ. محمد بن فضیل گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: علی علیه السّلام فرمودند: بهشت هشت در دارد، دری که از آن پیامبران و صدیقان وارد می‌گردند، دری که شهداء و صالحان از آن می‌آیند، و پنج در است که شیعیان و دوستان ما از آنها وارد خواهند شد و از در هشتم سایر مسلمانان وارد می‌شوند و آنها کسانی می‌باشند که بر وحدانیت خدا گواهی دهند و ذرّه‌ای بغض ما را در دل نداشته باشند.)(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص159) ( عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا جَالِسٌ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها یَجْرِی لِهَؤُلَاءِ مِمَّنْ لَا یَعْرِفُ مِنْهُمْ هَذَا الْأَمْرَ فَقَالَ لَا إِنَّمَا هَذِهِ لِلْمُؤْمِنِینَ خَاصَّةً قُلْتُ لَهُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ أَ رَأَیْتَ مَنْ صَامَ وَ صَلَّی وَ اجْتَنَبَ الْمَحَارِمَ وَ حَسُنَ وَرَعُهُ مِمَّنْ لَا یَعْرِفُ وَ لَا یَنْصِبُ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ أُولَئِکَ الْجَنَّة. زراره گوید: از امام صادق علیه السّلام سؤال شد و من هم در آن جا بودم که تفسیر ( مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها هر که با حسنه ای به آخرت بیاید برای او ده تا مثل آن است) چیست؟ آیا کسانی که معتقد به امامت شما نیستند مشمول این آیه می‌باشند؟ امام فرمودند:خیر این فقط برای مؤمنان می‌باشد. عرض کردم خداوند شما را سلامت بدارد، کسانی از مخالفین که شما را هم به امامت قبول ندارند، وجود دارند که روزه می‌گیرند، نماز می‌خوانند و اهل ورع و تقوا می‌باشند ولی با شما عناد هم ندارند؛ امام فرمودند: این جماعت وارد بهشت می‌گردند و مشمول رحمت خداوند می‌شوند.)( بحار الأنوار ج 69 ؛ص 163 ( ( عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا فَقَالَ لَا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً إِلَی النَّصْبِ فَیَنْصِبُونَ وَ لَا یَهْتَدُونَ سَبِیلَ أَهْلِ الْحَقِّ فَیَدْخُلُونَ فِیهِ وَ هَؤُلَاءِ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِأَعْمَالٍ حَسَنَةٍ وَ بِاجْتِنَابِ الْمَحَارِمِ الَّتِی نَهَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهَا وَ لَا یَنَالُونَ مَنَازِلَ الْأَبْرَار . ابو خدیجه گوید: امام صادق علیه السّلام در تفسیر آیه شریفه إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا، فرمودند: یعنی راهی ندارند تا ناصبی شوند و دشمنی کنند و به طرف حق هم هدایت نمی‌شوند تا به حق عمل کنند و یا حق را قبول کنند، اینها اگر کارهای نیک انجام دهند و از محرّمات دست بر دارند وارد بهشت می‌گردند ولی مقام نیکان را پیدا نخواهند کرد.)(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص 160) یعنی اینها به درجات پایین بهشت می روند و هیچگاه با شیعیان بهشتی هم رتبه نخواهند بود. شیعیان نیز اگر واجبات دین را منکر نبوده باشند و بخصوص تارک نماز نبوده باشند ، بالاخره مورد شفاعت خواهند بود ؛ اگر چه برهه ای از عذاب را پشت سر بگذارند. طبق روایات اکثر شیعیان جهنّم اخروی را تجربه نمی کنند و بعد از عذاب برزخی با شفاعت پاک می شوند. و فسّاق شیعه در آخرت بین بهشت و جهنّم مستقرّ خواهند شد. ( سُئِلَ الْعَالِمُ (ع) عَنْ مُؤْمِنِی الْجِنِّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ فَقَالَ لَا وَ لَکِنْ لِلَّهِ حَظَائِرُ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ یَکُونُ فِیهَا مُؤْمِنُو الْجِنِّ وَ فُسَّاقُ الشِّیعَة. از امام معصوم (ع) پرسیده شد که آیا مومنان جنّ به بهشت می روند ؛ فرمودند: نه ولی برای خدا جایگاههایی است بین بهشت و جهنّم که مومنان جنّ و شیعیان فسّاق در آن خواهند بود.)(بحار الأنوار ؛ج60 ؛ص 291 ) ( الْأَعْمَشِ عَنِ الصَّادِقِ ع أَصْحَابُ الْحُدُودِ فُسَّاقٌ لَا مُؤْمِنُونَ وَ لَا کَافِرُونَ وَ لَا یَخْلُدُونَ فِی النَّارِ وَ یَخْرُجُونَ مِنْهَا یَوْماً مَّا وَ الشَّفَاعَةُ لَهُمْ جَائِزَةٌ اعمش از امام صادق علیه السّلام روایت می‌کند که فرمودند: آنهایی که حدّ بر آنها جاری شده، نه مؤمن هستند و نه کافر، آنها ، در آتش جاودان نخواهند ماند و روزی از آنجا آزاد خواهند شد و شفاعت به آنها خواهد رسید )(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص 159) در این روایات ، اصحاب حدود نه کافر و نه مومن بلکه فاسق قلمداد شده اند. و اصحاب حدود کسانی هستند که مستحقّ حدّ شرعی هستند ؛ یعنی گناهانی را مرتکب شده اند که به موجب آنها مستحقّ حدّ شرعی شده اند ؛ مثل زنا ، شرب خمر ، قتل و ... ؛ اینها اگر شیعه هم باشند ابتدا باید وارد جهنّم شوند ؛ لکن تا ابد در جهنّم نمی مانند بلکه بعد از مدّتی از جهنّم نجات می یابند ؛ امّا به قرینه روایات قبلی معلوم است که اینها بلا فاصله وارد بهشت نمی شوند بلکه بعد از خروج از جهنّم ابتدا بین بهشت و جهنّم قرار می گیرند و شاید مدّتی بعد وارد درجات پایین بهشت می شوند ؛ و شاید هم هیچگاه وارد بهشت نشوند. البته این در حالتی است که توبه نکرده از دنیا رفته باشند ؛ امّا آنکه توبه ی حیقیقی بکند آمرزیده می شود ؛ و توبه طبق روایات یکی از شفاعت کنندگان می باشد. پس شیعیان فاسق اگر فسقشان در حدّ زیاد باشد ابتدا وارد جهنّم شده و بعد از مدتی به حدّ فاصل بین بهشت و جهنّم منتقل می شوند. ولی اگر فسق آنها متوسّط باشد وارد جهنّم نمی شوند بلکه بین بهشت و جهنّم منتظر شفاعت اولیاء الهی می مانند و در نهایت به درجات پایین بهشت بار می یابند. امّا اگر فسق آنها اندک باشد بنا به برخی روایات که در اینجا ذکر نشد در برزخ معذّب می شوند ولی در آخرت وارد بهشت می شوند. اکثر شیعیان را می توان از گروه اخیر شمرد.
پاسخ:
اگر رحمت خداوند شامل همه میشود پس چه لزومی به شفاعت ائمه(ع)در روز قیامت داریم؟
1 کی گفته که رحمت خدا شامل همه می شود؟ شکّی در این نیست که رحمت خدا شامل کفّار و مشرکان و منافقان نخواهد شد. اینها تا ابد در جهنّم خواهند بود.
2 رحمت خدا شامل کسانی است که اوّلاً اعتقادات حقّی داشته اند. ثانیاً گناهان بزرگی که معادل شرک و کفر هستند را انجام نداده اند مثل قتل عمدی مؤمن، یا ترک نماز، یا بدعت گذاشتن در دین و ... . کسانی که این دو شرط را داشته باشند، مورد رحمت خدا قرار خواهند گرفت اگر چه گناهانی هم داشته باشند. لکن رحمت خدا، مجراهایی دارد که از آن مجراها به جریان در می آید. شفاعت نیز یکی از آن مجراها و یکی از نمودهای رحمت خاصّ خداست. کما اینکه توبه هم از نمودهای رحمت خاصّ خداست. ارسال انبیاء و کتب آسمانی هم از نمودهای رحمت خاصّ خداست.
3 حقیقت شفاعت
هر نقمت و نعمتی که در آخرت نصیب انسان می شود در حقیقت ظهور امری دنیایی است ؛ مثلاً آنکه مال حرام خورده در حقیقت آتش خورده ، که در آخرت این حقیقت ظهور خواهد نمود. شفاعت نیز نعمتی است اخروی و ظهور امری است دنیوی. شفاعت در حقیقت چیزی نیست جز همان ربط وجودی بین فرد شفاعت شونده و فرد شفاعت کننده. چون شفیع در لغت، آن چیزی را گویند که با چیزی ربط یافته جفت او می شود در برآوردن مقصودی.
اگر کسی در دنیا ربط روحی و اعتقادی با امام یا پیامبر یا عالمی ربّانی یا شهید راه خدا دارد همین ربط روحی و اعتقادی در عالم آخرت به صورت شفاعت ظهور خواهد نمود. لذا برخلاف پندار عوامانه ی برخی افراد ، شفاعت نوعی پارتی بازی نیست ؛ بلکه ظهور اعتقاد و رفتار دنیایی خود شخص می باشد. امیر مومنان علی (ع) به نوف بکائی فرمودند: ( ... یَا نَوْفُ مَنْ أَحَبَّنَا کَانَ مَعَنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَوْ أَنَّ رَجُلًا أَحَبَّ حَجَراً لَحَشَرَهُ اللَّهُ مَعَه ای نوف! هر که ما را دوست بدارد روز قیامت با ماست و اگر مردی سنگی را دوست بدارد خداوند او را با همان سنگ محشور می کند.) ( أمالی الصدوق،ص210 ،المجلس السابع و الثلاثون) ؛ یعنی هر کس در دنیا با هر چه ارتباط قلبی دارد با همان موجود محشور می شود ؛ یعنی همین ربط وجودی در آخرت برای او ظاهر خواهد شد. آنکه با شیطان ارتباط دارد با شیطان محشور می شود ؛ آنکه با فلان خواننده ی کذایی ارتباط قلبی دارد با او محشور می شود؛ و آنکه با اولیای الهی ربط قلبی دارد همنشین اولیاء خواهد بود ؛ و آنکه این دو را با هم آمیخته ، خود را در جهنّم و مایل به بهشت خواهد یافت. پس آن اندازه عذاب خواهد شد تا آن ربط قلبی با باطل را از دست بدهد ؛ در این هنگام است که ربط او با اولیای دین ظاهر می شود ؛ و این است شفاعت شدن اهل جهنّم. البته برخی داخل جهنّم نمی شوند بلکه میان بهشت و جهنّم می مانند تا بالاخره آن میل به اولیاء بر میل به اهل باطل غالب گردد و او را مشفوع اولیاء قرار دهد.
حاصل کلام آنکه تنها راه ورود در بهشت، ربط وجودی داشتن با اولیای خدا می باشد ؛ و محال است کسی بدون شفاعت ولیّ خدایی بتواند وارد بهشت گردد ؛ اگر چه آن شخص، سلمان فارسی باشد. چرا که حقیقت بهشت ، ظهور باطن شافعان محشر می باشد. پس هر که با شافعان محشر ربطی قلبی دارد به ظهور باطن آنها راه دارد و در غیر این صورت ، محروم خواهد بود.
بر این اساس ، هر کسی با هر ولیّ خدایی ربط وجودی و قلبی داشته باشد به مقدار ارتباطش مورد شفاعت آن ولیّ خدا خواهد بود. آنها که زمان حضرت موسی (ع) محبّ آن حضرت بوده اند مورد شفاعت حضرت موسی(ع) قرار می گیرند ، دوستداران واقعی حضرت عیسی نیز مورد شفاعت حضرت عیسی(ع) واقع می شوند. محبّ واقعی اهل بیت (ع) نیز از شفاعت این بزرگواران برخوردار خواهند بود.
البته توجّه شود که محبّت، شرط دارد ؛ شرط محبّت، عمل است. اینکه کسی در عزای امام حسین (ع) بر سر و سینه بکوبد ولی نماز نخواند و روزه نگیرد ، محبّ امام حسینی تخیّلی است که هیچ ربطی به امام حسین حقیقی ندارد ؛ همان امام حسینی که وسط میدان جنگ نیز دست از نماز نکشید. محبّ باید رنگ محبوب را به خود بگیرد. پس هر اندازه همرنگی بین فرد و ولیّ خدا وجود داشت به همان اندازه نیز محبّت و ارتباط قلبی بین آنها حاکم است ؛ و مورد شفاعت واقع شدن شخص نیز به اندازه ی همین ارتباط خواهد بود.
بر همین اساس است که سگ اصحاب کهف چنان مقامی پیدا می کند که خداوند متعال از او یاد می کند ؛ چون او دوستدار اصحاب کهف بود و همراهی آنها را خوش داشت. اولاغ بلعم باعور نیز بهشت می رود ؛ چون آن هنگام که بلعم باعور خواست برای نفرین حضرت موسی(ع) برود ، این اولاغ به احترام حضرت موسی (ع) از جایش حرکت نکرد. پس جایی که ربط قلبی با ولیّ خدا، یک حیوان را می تواند وارد بهشت کند انسان جای خود دارد.
حاصل سخن آنکه:
صالحین امّتهای سابق که با انبیای خودشان ربط قلبی داشته اند مورد شفاعت انبیای خودشان قرار خواهند گرفت.
غیر مسلمین امروزی نیز اگر چه از حیث عقیده منحرفند ، امّا اگر از تشخیص حقّ عاجز بوده باشند و حقّ برای آنها اثبات نشده باشد و اهل فسق و فجور نیز نباشند ، به مقداری که اولیای الهی را دوست دارند و سعی می کنند خود را با آنها همرنگ کنند مورد شفاعت قرار خواهند گرفت. لکن روشن است که جایگاه اخروی آنها با جایگاه مسلمین حقیقی در یک ردیف نخواهد بود ؛ بلکه حتّی ممکن است از صالحین مسلمان غیر شیعی نیز پایین تر باشند.
از بین مسلمین غیر شیعه نیز آنها که از درک حقّانیّت شیعه عاجزند ، اگر به حکم آیه ی (... قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی ) (الشوری:23) دوستدار پیامبر(ص) و اهل بیت او باشند ، بعد از شیعیان مورد شفاعت خواهند بود. ( مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ الزُّرَقِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابٍ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ النَّبِیُّونَ وَ الصِّدِّیقُونَ وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ الشُّهَدَاءُ وَ الصَّالِحُونَ وَ خَمْسَةُ أَبْوَابٍ یَدْخُلُ مِنْهُ شِیعَتُنَا وَ مُحِبُّونَا وَ بَابٌ یَدْخُلُ مِنْهُ سَائِرُ الْمُسْلِمِینَ مِمَّنْ یَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَمْ یَکُنْ فِی قَلْبِهِ مِقْدَارُ ذَرَّةٍ مِنْ بُغْضِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ. محمد بن فضیل گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: علی علیه السّلام فرمودند: بهشت هشت در دارد، دری که از آن پیامبران و صدیقان وارد می‌گردند، دری که شهداء و صالحان از آن می‌آیند، و پنج در است که شیعیان و دوستان ما از آنها وارد خواهند شد و از در هشتم سایر مسلمانان وارد می‌شوند و آنها کسانی می‌باشند که بر وحدانیت خدا گواهی دهند و ذرّه‌ای بغض ما را در دل نداشته باشند.)(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص159)
( عَنْ زُرَارَةَ قَالَ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ أَنَا جَالِسٌ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها یَجْرِی لِهَؤُلَاءِ مِمَّنْ لَا یَعْرِفُ مِنْهُمْ هَذَا الْأَمْرَ فَقَالَ لَا إِنَّمَا هَذِهِ لِلْمُؤْمِنِینَ خَاصَّةً قُلْتُ لَهُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ أَ رَأَیْتَ مَنْ صَامَ وَ صَلَّی وَ اجْتَنَبَ الْمَحَارِمَ وَ حَسُنَ وَرَعُهُ مِمَّنْ لَا یَعْرِفُ وَ لَا یَنْصِبُ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ أُولَئِکَ الْجَنَّة. زراره گوید: از امام صادق علیه السّلام سؤال شد و من هم در آن جا بودم که تفسیر ( مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها هر که با حسنه ای به آخرت بیاید برای او ده تا مثل آن است) چیست؟ آیا کسانی که معتقد به امامت شما نیستند مشمول این آیه می‌باشند؟ امام فرمودند:خیر این فقط برای مؤمنان می‌باشد. عرض کردم خداوند شما را سلامت بدارد، کسانی از مخالفین که شما را هم به امامت قبول ندارند، وجود دارند که روزه می‌گیرند، نماز می‌خوانند و اهل ورع و تقوا می‌باشند ولی با شما عناد هم ندارند؛ امام فرمودند: این جماعت وارد بهشت می‌گردند و مشمول رحمت خداوند می‌شوند.)( بحار الأنوار ج 69 ؛ص 163 (
( عَنْ أَبِی خَدِیجَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا فَقَالَ لَا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً إِلَی النَّصْبِ فَیَنْصِبُونَ وَ لَا یَهْتَدُونَ سَبِیلَ أَهْلِ الْحَقِّ فَیَدْخُلُونَ فِیهِ وَ هَؤُلَاءِ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِأَعْمَالٍ حَسَنَةٍ وَ بِاجْتِنَابِ الْمَحَارِمِ الَّتِی نَهَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهَا وَ لَا یَنَالُونَ مَنَازِلَ الْأَبْرَار . ابو خدیجه گوید: امام صادق علیه السّلام در تفسیر آیه شریفه إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا، فرمودند: یعنی راهی ندارند تا ناصبی شوند و دشمنی کنند و به طرف حق هم هدایت نمی‌شوند تا به حق عمل کنند و یا حق را قبول کنند، اینها اگر کارهای نیک انجام دهند و از محرّمات دست بر دارند وارد بهشت می‌گردند ولی مقام نیکان را پیدا نخواهند کرد.)(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص 160) یعنی اینها به درجات پایین بهشت می روند و هیچگاه با شیعیان بهشتی هم رتبه نخواهند بود.
شیعیان نیز اگر واجبات دین را منکر نبوده باشند و بخصوص تارک نماز نبوده باشند ، بالاخره مورد شفاعت خواهند بود ؛ اگر چه برهه ای از عذاب را پشت سر بگذارند. طبق روایات اکثر شیعیان جهنّم اخروی را تجربه نمی کنند و بعد از عذاب برزخی با شفاعت پاک می شوند. و فسّاق شیعه در آخرت بین بهشت و جهنّم مستقرّ خواهند شد. ( سُئِلَ الْعَالِمُ (ع) عَنْ مُؤْمِنِی الْجِنِّ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ فَقَالَ لَا وَ لَکِنْ لِلَّهِ حَظَائِرُ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ یَکُونُ فِیهَا مُؤْمِنُو الْجِنِّ وَ فُسَّاقُ الشِّیعَة. از امام معصوم (ع) پرسیده شد که آیا مومنان جنّ به بهشت می روند ؛ فرمودند: نه ولی برای خدا جایگاههایی است بین بهشت و جهنّم که مومنان جنّ و شیعیان فسّاق در آن خواهند بود.)(بحار الأنوار ؛ج60 ؛ص 291 )
( الْأَعْمَشِ عَنِ الصَّادِقِ ع أَصْحَابُ الْحُدُودِ فُسَّاقٌ لَا مُؤْمِنُونَ وَ لَا کَافِرُونَ وَ لَا یَخْلُدُونَ فِی النَّارِ وَ یَخْرُجُونَ مِنْهَا یَوْماً مَّا وَ الشَّفَاعَةُ لَهُمْ جَائِزَةٌ اعمش از امام صادق علیه السّلام روایت می‌کند که فرمودند: آنهایی که حدّ بر آنها جاری شده، نه مؤمن هستند و نه کافر، آنها ، در آتش جاودان نخواهند ماند و روزی از آنجا آزاد خواهند شد و شفاعت به آنها خواهد رسید )(بحار الأنوار ؛ج69 ؛ص 159) در این روایات ، اصحاب حدود نه کافر و نه مومن بلکه فاسق قلمداد شده اند. و اصحاب حدود کسانی هستند که مستحقّ حدّ شرعی هستند ؛ یعنی گناهانی را مرتکب شده اند که به موجب آنها مستحقّ حدّ شرعی شده اند ؛ مثل زنا ، شرب خمر ، قتل و ... ؛ اینها اگر شیعه هم باشند ابتدا باید وارد جهنّم شوند ؛ لکن تا ابد در جهنّم نمی مانند بلکه بعد از مدّتی از جهنّم نجات می یابند ؛ امّا به قرینه روایات قبلی معلوم است که اینها بلا فاصله وارد بهشت نمی شوند بلکه بعد از خروج از جهنّم ابتدا بین بهشت و جهنّم قرار می گیرند و شاید مدّتی بعد وارد درجات پایین بهشت می شوند ؛ و شاید هم هیچگاه وارد بهشت نشوند.
البته این در حالتی است که توبه نکرده از دنیا رفته باشند ؛ امّا آنکه توبه ی حیقیقی بکند آمرزیده می شود ؛ و توبه طبق روایات یکی از شفاعت کنندگان می باشد.
پس شیعیان فاسق اگر فسقشان در حدّ زیاد باشد ابتدا وارد جهنّم شده و بعد از مدتی به حدّ فاصل بین بهشت و جهنّم منتقل می شوند. ولی اگر فسق آنها متوسّط باشد وارد جهنّم نمی شوند بلکه بین بهشت و جهنّم منتظر شفاعت اولیاء الهی می مانند و در نهایت به درجات پایین بهشت بار می یابند. امّا اگر فسق آنها اندک باشد بنا به برخی روایات که در اینجا ذکر نشد در برزخ معذّب می شوند ولی در آخرت وارد بهشت می شوند. اکثر شیعیان را می توان از گروه اخیر شمرد.
- [سایر] شرایط شفاعت چیست؟ چه کسانی در روز قیامت مورد شفاعت قرار می‌گیرند و چه کسانی شفاعت شامل آنان نمیشود؟
- [سایر] شفاعت امام حسین(علیه السلام) در روز قیامت،شامل چه کسانی می شود؟
- [سایر] چگونه باید زندگی کرد که شفاعت ائمه اطهار(علیهم السلام) شامل حالمان شود؟
- [سایر] آیا تنها اعتقاد داشتن به ائمه و معصومان(ع) برای شفاعت و نجات انسان کافی است؟
- [سایر] با توجه به اینکه معصومین(ع) در روز قیامت شفاعت می‌کنند و با ذکر این مطلب که ممکن است قیامت هر فرد بستگی به اعمال خود، تا 50 هزار سال طول بکشد؛ آیا معصومان(ع) در طول این مدت برای شفاعت مردم در صحنه قیامت معطل نمی‌شوند؟ و این معطلی سبب آزار ایشان در طول این مدت نیست؟
- [سایر] آیا در روز قیامت، شفاعت کنندگانی غیر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه معصوم علیهم السلام وجود دارند؟
- [سایر] آیا شفاعت پیامبران و امامان در عالم برزخ شامل حال ما می شود یا در قیامت؟ و اگر در قیامت است پس چرا امامان بعضی از عذاب قبر نجات می دهند؟
- [سایر] شفاعت چیست ؟ و چرا با وجود خدا ائمه را واسطه قرار می دهیم و به آنها توسل می جوئیم ؟
- [سایر] جایگاه شفاعت در قیامت چگونه است؟
- [سایر] در قیامت امامان چگونه شفاعت خواهند کرد؟
- [امام خمینی] - ترجمه تشهد و سلام (الحمد لله اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له )، یعنی ستایش،مخصوص پروردگار است و شهادت می دهم که خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یگانه است و شریک ندارد. (و اشهد ان محمدا عبده و رسوله )، یعنی شهادت می دهم که محمد صلی الله علیه و آله بنده خدا و فرستاده اوست. (اللهم صل علی محمد و آل محمد)، یعنی خدایا رحمت بفرست بر محمد و آل محمد. (و تقبل شفاعته و ارفع درجته ) یعنی قبول کن شفاعت پیغمبر را و درجه آن حضرت را نزد خود بلند کن. (السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته )، یعنی سلام بر تو ای پیغمبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد. (السلام علینا و علی عباد الله الصالحین )، یعنی سلام از خداوند عالم بر نمازگزاران و تمام بندگان خوب او. (السلام علیکم و رحمة الله و برکاته ) یعنی سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما مؤمنین باد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] السلام علیْک ایها النبی و رحْمة الله و برکاته: سلام بر توای پیغمبر و رحمت خدا و برکات او بر تو باد. السلاْم علیْنا و علی عباد الله الصالحین: سلام بر ما و بر تمام بندگان صالح خدا. السلام علیْکمْ و رحْمة الله و برکاته: سلام بر شما ای جمعیت نمازگزاران و رحمت و برکات او بر شما باد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کافر یعنی کسی که منکر خدا یا نبوت است و یا معترف به آن نیست و یا برای خدا شریک قرار می دهد و همچنین غلاه (یعنی آنهائی که یکی از ائمه (ع) را خدا خوانده یا بگویند خدا در او حلول کرده است) و خوارج و نواصب (یعنی آنهائی که با ائمه اطهار (ع) دشمنی می نمایند) نجسند و اما اهل کتاب (یعنی یهود و نصاری و مجوس) که پیغمبری حضرت خاتم الانبیاء محمد بن عبداللّه (ص) را قبول ندارند؛ نیز بنا بر مشهور نجس می باشند و این قول موافق احتیاط است و لکن بنا بر اظهر این طوایف پاکند و نیز کسی که ضروری دین یعنی چیزی را که مثل نماز و روزه مسلمانان جزء دین اسلام می دانند منکر شود؛ چنانچه بداند آن چیز ضروری دین است نجس می باشد.
- [امام خمینی] احکام قرض - قرض دادن از کارهای مستحبی است که در آیات قرآن و اخبار راجع به آن زیاد سفارش شده است، از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده که هر کس به برادر مسلمان خود قرض بدهد مال او زیاد میشود و ملائکه بر او رحمت میفرستند و اگر با بدهکار خود مدارا کند، بدون حساب و به سرعت از صراط میگذرد و کسی که برادر مسلمانش از او قرض بخواهد و ندهد، بهشت بر او حرام میشود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . سجده کردن برای غیر خداوند متعال حرام می باشد. و بعضی از مردم که مقابل قبر ائمه: پیشانی را به زمین می گذارند، اگر برای شکر خداوند متعال باشد اشکال ندارد، و گرنه حرام است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه کسی پناه بر خدا به خدا، یا پیامبر(صلی الله علیه وآله) یا یکی از ائمه معصومین(علیهم السلام) یا فاطمه زهرا(علیهم السلام) دشنام و ناسزا گوید یا عداوت داشته باشد، کافراست.
- [امام خمینی] احکام غَصب- غصب آن است که انسان از روی ظلم، بر مال یا حق کسی مسلط شود و این یکی از گناهان بزرگ است، که اگر کسی انجام دهد، در قیامت به عذاب سخت گرفتار میشود. از حضرت پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است که هر کس یک وجب زمین از دیگری غصب کند در قیامت آن زمین را از هفت طبقه آن مثل طوق به گردن او میاندازند.
- [آیت الله بروجردی] آشامیدن شراب حرام و در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است و اگر کسی آن را حلال بداند کافر است.از حضرت امام جعفر صادق عَلَیْهِ السَّلَام روایت شده است که فرمودند:شراب ریشه بدیها و منشأ گناهان است و کسی که شراب میخورد، عقل خود را از دست می‌دهد و در آن موقع خدا را نمیشناسد و از هیچ گناهی باک ندارد و احترام هیچ کس را نگه نمیدارد و حق خویشان نزدیک را رعایت نمیکند و از زشتیهای آشکار رو نمیگرداند و روح ایمان و خدا شناسی از بدن او بیرون می‌رود و روح ناقص خبیثی که از رحمت خدا دور است در او میماند و خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت می‌کنند و تا چهل روز نماز او قبول نمیشود و روز قیامت روی او سیاه است و زبان از دهانش بیرون می‌آید و آب دهان او به سینهاش میریزد و فریاد تشنگی او بلند است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آشامیدن شراب حرام و از گناهان کبیره است، بلکه در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است و اگر کسی آن را حلال بداند در صورتی که متوجه باشد که لازمه حلال دانستن آن تکذیب خدا و پیغمبر(صلی الله علیه وآله) می باشد کافر است. از حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) روایت شده است که فرمود: (شراب ریشه بدیها و منشأ گناهان است و کسی که شراب می خورد عقل خود را از دست می دهد و در آن موقع خدا را نمی شناسد و از هیچ گناهی باک ندارد، احترام هیچ کس را نگه نمی دارد و حق خویشان نزدیک را رعایت نمی کند و از زشتیهای آشکار رو نمی گرداند، روح ایمان و خداشناسی از او بیرون می رود، و روح خبیثی که از رحمت خدا دور است در او می ماند، خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت می کنند و تا چهل روز نماز او قبول نمی شود و روز قیامت روی او سیاه است!)
- [آیت الله علوی گرگانی] آشامیدن شراب حرام است و در بعضی از اخبار بزرگترین گناه شمرده شده است و اگر کسی آن را حلال بداند کافر است، از حضرت امام جعفر صادق7 روایت شده است که فرمودند: شراب ریشه بدیها ومنشأ گناهان است و کسی که شراب میخورد، عقل خود را از دست می‌دهد و در آن موقع خدا را نمیشناسد و از هیچ گناهی باک ندارد و احترام هیچکس را نگه نمیدارد وحقّ خویشان نزدیک را رعایت نمیکند و از زشتیهای آشکار رو نمیگرداند و روح ایمان و خدا شناسی از بدن او بیرون می‌رود و روح ناقص خبیثی که از رحمت خدا دور است در او میماند و خدا و فرشتگان و پیغمبران و مؤمنین او را لعنت می‌کنند وتا چهل روز نماز او قبول نمیشود و در روز قیامت روی او سیاه است و زبان از دهانش بیرون می‌آید و آب دهان او بسینهاش میریزد وفریاد تشنگی او بلند است.