ملایکه
ملائکه (فرشتگان) موجوداتی صاحب عقل و شعور هستند و وظایف گوناگونی بر عهده دارند.
شیطان جنّ بود یا فرشته؟ اگر جن بود چگونه در جریان سجده ملائکه بر آدم حاضر بود.
قرآن کریم می‌فرماید: ما به فرشتگان امر کردیم بر آدم سجده کنید و همگان ‌سجده کردند مگر ابلیس ”وَإذ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لآدَمَ فَسَجَدُوا إلاّ اِبْلیسَ کانَ مِنَ ‌الجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ اَمْرِ رَبّهِ“(1) ظاهر آیه این است که ابلیس از فرشتگان است اما به چند ‌دلیل معلوم می‌شود که فرشته نبود. 1‌ قرآن کریم به صراحت می‌فرماید: شیطان از نوع جن بود و از راه و رسم بندگی ‌خدا خارج شد. فِسْقْ یعنی خروج از طریق. در جای دیگر خدا می‌فرماید: ”وَالْجانّ خَلَقْناهُ ‌مِنْ قَبْلُ مِنْ نارِ السّمُومِ“(2) ما جن را از آتش آفریدیم ”اَنَا خَیرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ ‌وَخَلقْتَهُ مِنْ طینٍ“(3) شیطان گفت من بهتر از انسانم، چون مرا از آتش خلق کردی و او ‌را از گِل، همه این‌ها نشان می‌دهد که شیطان جن است و از آتش آفریده شده است.‌ 2‌ قرآن درباره فرشتگان فرمود: ”لا یَعْصُونَ اللّه ما اَمَرَهُمْ“(4) فرشتگانی که حریم ‌جهنم را حفظ می‌کنند اهل نافرمانی نیستند چه رسد به فرشتگانی که حریم بهشت را ‌پاسبانی می‌کنند یا فرشتگان عرش الهی. پس فرشته گناه نمی‌کند و شیطان فرشته ‌نبود، این پاسخ بخش نخست سؤال. اما در مورد قسمت دوم سؤال که چگونه شیطان که از جنس جن بود در جریان ‌سجده ملائک بر آدم حاضر بود، باید گفت این‌که قرآن فرمود: ”قُلْنا لِلْملائِکَةِ اسْجُدُوا لآدَمَ ‌فَسَجدُوا إلاّ اِبلیسَ“ این علامت تغلیب است یعنی اگر صد نفر از یک گروه در جایی ‌باشند ولی در جمع آنها یک نفر غریبه باشد مثلاً نود و نه نفر دانشجو داشته باشیم و ‌یک نفر غیر دانشجو، موقعی که صدا می‌زنیم می‌گوییم دانشجویان بیایند، آن یک نفر هم ‌جزء این‌ها صدا زده می‌شود. در فرهنگ محاوره این غلبه کثیر بر قلیل رایج است. ‌شیطان به قدری عبادت کرده بود که در جرگه فرشتگان و همراه آنان بود نه این‌که ‌فرشته باشد.‌ ‌ ‌(1) سوره کهف، آیه 50. ‌(2) سوره حجر، آیه 27‌.‌ ‌(3) سوره اعراف، آیه 12‌.‌ ‌(4) سوره تحریم، آیه 6. آیةالله جوادی آملی
قرآن کریم می‌فرماید: ما به فرشتگان امر کردیم بر آدم سجده کنید و همگان ‌سجده کردند مگر ابلیس ”وَإذ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لآدَمَ فَسَجَدُوا إلاّ اِبْلیسَ کانَ مِنَ ‌الجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ اَمْرِ رَبّهِ“(1) ظاهر آیه این است که ابلیس از فرشتگان است اما به چند ‌دلیل معلوم می‌شود که فرشته نبود. 1‌ قرآن کریم به صراحت می‌فرماید: شیطان از نوع جن بود و از راه و رسم بندگی ‌خدا خارج شد. فِسْقْ یعنی خروج از طریق. در جای دیگر خدا می‌فرماید: ”وَالْجانّ خَلَقْناهُ ‌مِنْ قَبْلُ مِنْ نارِ السّمُومِ“(2) ما جن را از آتش آفریدیم ”اَنَا خَیرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ ‌وَخَلقْتَهُ مِنْ طینٍ“(3) شیطان گفت من بهتر از انسانم، چون مرا از آتش خلق کردی و او ‌را از گِل، همه این‌ها نشان می‌دهد که شیطان جن است و از آتش آفریده شده است.‌ 2‌ قرآن درباره فرشتگان فرمود: ”لا یَعْصُونَ اللّه ما اَمَرَهُمْ“(4) فرشتگانی که حریم ‌جهنم را حفظ می‌کنند اهل نافرمانی نیستند چه رسد به فرشتگانی که حریم بهشت را ‌پاسبانی می‌کنند یا فرشتگان عرش الهی. پس فرشته گناه نمی‌کند و شیطان فرشته ‌نبود، این پاسخ بخش نخست سؤال. اما در مورد قسمت دوم سؤال که چگونه شیطان که از جنس جن بود در جریان ‌سجده ملائک بر آدم حاضر بود، باید گفت این‌که قرآن فرمود: ”قُلْنا لِلْملائِکَةِ اسْجُدُوا لآدَمَ ‌فَسَجدُوا إلاّ اِبلیسَ“ این علامت تغلیب است یعنی اگر صد نفر از یک گروه در جایی ‌باشند ولی در جمع آنها یک نفر غریبه باشد مثلاً نود و نه نفر دانشجو داشته باشیم و ‌یک نفر غیر دانشجو، موقعی که صدا می‌زنیم می‌گوییم دانشجویان بیایند، آن یک نفر هم ‌جزء این‌ها صدا زده می‌شود. در فرهنگ محاوره این غلبه کثیر بر قلیل رایج است. ‌شیطان به قدری عبادت کرده بود که در جرگه فرشتگان و همراه آنان بود نه این‌که ‌فرشته باشد.‌ ‌ ‌(1) سوره کهف، آیه 50. ‌(2) سوره حجر، آیه 27‌.‌ ‌(3) سوره اعراف، آیه 12‌.‌ ‌(4) سوره تحریم، آیه 6. آیةالله جوادی آملی
پاسخ:
قرآن کریم می‌فرماید: ما به فرشتگان امر کردیم بر آدم سجده کنید و همگان سجده کردند مگر ابلیس ”وَإذ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لآدَمَ فَسَجَدُوا إلاّ اِبْلیسَ کانَ مِنَ الجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ اَمْرِ رَبّهِ“(1) ظاهر آیه این است که ابلیس از فرشتگان است اما به چند دلیل معلوم می‌شود که فرشته نبود.
1 قرآن کریم به صراحت می‌فرماید: شیطان از نوع جن بود و از راه و رسم بندگی خدا خارج شد. فِسْقْ یعنی خروج از طریق. در جای دیگر خدا می‌فرماید: ”وَالْجانّ خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نارِ السّمُومِ“(2) ما جن را از آتش آفریدیم ”اَنَا خَیرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ وَخَلقْتَهُ مِنْ طینٍ“(3) شیطان گفت من بهتر از انسانم، چون مرا از آتش خلق کردی و او را از گِل، همه این‌ها نشان می‌دهد که شیطان جن است و از آتش آفریده شده است.
2 قرآن درباره فرشتگان فرمود: ”لا یَعْصُونَ اللّه ما اَمَرَهُمْ“(4) فرشتگانی که حریم جهنم را حفظ می‌کنند اهل نافرمانی نیستند چه رسد به فرشتگانی که حریم بهشت را پاسبانی می‌کنند یا فرشتگان عرش الهی. پس فرشته گناه نمی‌کند و شیطان فرشته نبود، این پاسخ بخش نخست سؤال.
اما در مورد قسمت دوم سؤال که چگونه شیطان که از جنس جن بود در جریان سجده ملائک بر آدم حاضر بود، باید گفت این‌که قرآن فرمود: ”قُلْنا لِلْملائِکَةِ اسْجُدُوا لآدَمَ فَسَجدُوا إلاّ اِبلیسَ“ این علامت تغلیب است یعنی اگر صد نفر از یک گروه در جایی باشند ولی در جمع آنها یک نفر غریبه باشد مثلاً نود و نه نفر دانشجو داشته باشیم و یک نفر غیر دانشجو، موقعی که صدا می‌زنیم می‌گوییم دانشجویان بیایند، آن یک نفر هم جزء این‌ها صدا زده می‌شود. در فرهنگ محاوره این غلبه کثیر بر قلیل رایج است. شیطان به قدری عبادت کرده بود که در جرگه فرشتگان و همراه آنان بود نه این‌که فرشته باشد.
(1) سوره کهف، آیه 50.
(2) سوره حجر، آیه 27.
(3) سوره اعراف، آیه 12.
(4) سوره تحریم، آیه 6.
آیةالله جوادی آملی
- [سایر] آیا شیطان (ابلیس) از فرشتگان بود یا جن؟
- [سایر] طبق آیات خداوند فرشتگان را خطاب به سجده نمود، نه موجودات دیگر را. پس در این صورت شیطان که از جنیان بود و فرشته نبود چرا ملزم به سجده شد؟
- [سایر] این‌که گفته می‌شود ابلیس از جن بوده است اشتباه است بلکه از فرشتگان بوده است «اذقال الملائکه اسجدوا» پس ملائکه نیز تکلیف دارند؟
- [سایر] آیا امر به سجده ملائکه خاص حضرت آدم علیه السلام بوده است ؟
- [سایر] آیا امر به سجده ملائکه خاص حضرت آدم علیه السلام بوده است ؟
- [سایر] وقتی شیطان به آدم سجده نکرد، خدا او را از بهشت بیرون کرد. چطور شیطان توانست دوباره وارد بهشت شود و آدم و حوا را گول بزند؟
- [سایر] آیا شیطان عاشق خدا بود که بر غیر خدا (حضرت آدم) سجده نکرد؟
- [سایر] اگر سجده به معنای پرستش است و مخصوص خدا چرا فرشتگان بر آدم سجده کردند ؟
- [سایر] اگر به سجده ملائکه خاص حضرت آدم علیه السلام،ارشادی بوده است پس چرا ابلیس به دلیل سرپیچی از آن , رانده ولعنت شد ؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا یاد گرفتن سحر و عمل به آن جایز است؟ و آیا احضار ارواح و ملائکه و جن جایز است؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در خبر است اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعت ثواب ششصد نماز دارد، و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود، تا به ده نفر برسند، و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان ها کاغذ و دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شود، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله بروجردی] اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می‌شود، تا به ده نفر برسند و عدّهی آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند؛ هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت؛ اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله سبحانی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا بده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمان ها کاغذ و دریاها مرکب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند; نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [امام خمینی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عده آنان که از ده گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله مظاهری] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد، و هر چه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می‌شود تا به ده نفر برسند، و تعداد آنان که از ده نفر گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هرچه بیشتر شوند ثواب نمازشان بیشتر می شود تا به ده نفر برسند و عدّه آنان که از ده گذشت اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختان قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند نمی توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
- [آیت الله اردبیلی] در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز را دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند، هر رکعتی ثواب ششصد نماز را دارد و هر چه بیشتر شوند، ثواب نمازشان بیشتر می‌شود تا به ده نفر برسند و عدّه آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکّب و درختها قلم و جنّ و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمیتوانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند(1). =============================================================================== 1 مستدرک الوسائل، باب 1 از (أبواب صلاة الجماعة)،ح3،ج1،ص487.
- [آیت الله خوئی] هر گاه کسی پسری را از روی شهوت ببوسد، حاکم شرع از سی تازیانه تا نود و نه تازیانه هر قدر صلاح میداند، به او میزند. و روایت شده است که خداوند عالم دهانهای از آتش به دهان او میزند و ملائکة آسمان و زمین و ملائکه رحمت و غضب بر او لعنت می‌کنند و جهنم برای او مهیا خواهد بود. ولی اگر توبه کند توبة او قبول می‌شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر سجده اوّل را به خیال این‌که سجده دوّم است یا سجده دوّم را به خیال این‌که سجده اوّل است بجا آورد نماز صحیح است و سجده اوّل او سجده اوّل و سجده دوّم او سجده دوّم حساب می شود.