سورههای قرآنی اغلب دارای دعاهایی قرآنی میباشند اما در بین آنها دو سورة بقره و آل عمران دارای بیشترین دعاها، میباشند. در اینجا به این دو سوره، همراه با آیات مربوط به آن اشاره می شود: سوره بقره: (وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا) آیه 127. یعنی (و وقتی که ابراهیم و اسماعیل دیوارهای خانة مکه را برافراشتند و عرض کردند پروردگارا این خدمت را از ما قبول فرما) (وَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الَّثمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ) آیه 126. یعنی (چون ابراهیم عرض کرد پروردگارا این شهر را محل امن و آسایش قرار ده و روزی اهلش را که به خدا و روز قیامت ایمان آوردهاند، فراوان گردان) (رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ وَ أَرِنا مَناسِکَنا وَ تُبْ عَلَیْنا) آیه 128. (ابراهیم و اسمعیل عرض کردند پروردگارا اول ما را تسلیم فرمان خود گردان و فرزندان ما را هم به تسلیم و رضای خود بدار و راه پرستش و طاعت را به ما بنما و بر ما (وظیفة بندگی را) سهل و آسان گیر.) (رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ) آیه 129. (پروردگارا، فرزندان ما را شایسته آن گردان که برانگیزی از میان آنان رسولی که بر مردم تلاوت آیات تو کنند...) (وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار) آیه 201. (و بعضی دیگر گویند بار خدایا! ما را از نعمتهای دنیا و آخرت، هردو، بهرهمند گردان و از شکنجة آتش دوزخ نگاهدار). (قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ) آیه 250. (چون آنها در میدان مبارزة جالوت و جنود او آمدند، از خدا خواستند که بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابتقدم دار و ما را بر شکست کافران یاری فرما). (...وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا) آیه 285. (... و همه یک زبان و یک دل (در قول و عمل) گفتند) فرمان خدا را شنیده و اطاعت کردیم. پروردگارا! ما آمرزش تو را میخواهیم...) (رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ) آیه 286. (... بار پروردگارا! ما را بر آنچه به فراموشی یا به خطا کردهایم، مؤاخذه مکن، بار پروردگارا! تکلیف گران و طاقت فرسا، چنانکه بر پیشینیان نهادی، بر ما مگذار، بار پروردگارا! بار تکلیفی فوق طاقت ما را بدوش منه و بیامرز و ببخش گناه ما را و بر ما رحمت فرما، تنها سلطان ما و یاور ما توئی، ما را بر (مغلوب کردن) گروه کافران یاری فرما) سورة آل عمران:[1] (رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ) آیه 8. (بار پروردگارا! ما را بباطل میل مده پس از آنکه بحق هدایت فرمودی و بما از لطف خویش رحمتی عطا فرما، که همانا توئی بخشندة بیعوض و منّت) (الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ قِنا عَذابَ النَّارِ) آیه 16. (آنان که به درگاه عزّ الهی عرضه دارند، پروردگارا! به کرم خود گناهان ما ببخش و ما را از عذاب آتش جهنّم نگاهدار). (إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَکَ ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّی) آیه 35. (یاد کن آنگاه که زن عمران گفت: پروردگارا! من عهد کردم فرزندی که در رحم دارم از فرزندی خود، در راه خدمت تو آزاد گردانم، این عهد من بپذیر...). (هُنالِکَ دَعا زَکَرِیَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ) آیه 38. (در آن هنگام که زکریا، کرامت مریم را مشاهده نمود، عرض کرد: پروردگارا! مرا بلطف خویش، فرزندانی پاکسرشت عطا فرما که همانا توئی مستجاب کنندة دعا). (قالَ رَبِّ اجْعَلْ لِی آیَةً...) آیة 41. (زکریا عرض کرد: پروردگارا! برای من به شکرانة این نعمت، آیت و عبادتی مقرّر فرما...). (رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ) آیة 53. (پروردگارا! ما به کتابی که فرستادی ایمان آورده و از رسول تو پیروی کردیم، نام ما را در صحیفة اهل یقین ثبت فرما). (رَبَّنا إغْفِرْلنا ذُنُوبنا و اشرافنا فی اَمرِنا و ثبت اَقْدامَنا و اَنْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الکافِرین) آیة 147. (... بار پروردگارا! به کرم خود از گناه و ستمی که ما دربارة خود کردهایم درگذر و ما را ثابتقدم بدار و ما را بر محو کافران مظفّر و منصور گردان). (...رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ) آیه 191. (... گویند پروردگارا! این دستگاه با عظمت را بیهوده نیافریدهای، پاک و منزّهی، ما را به لطف خود از عذاب آتش دوزخ نگاهدار). (رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادِی لِلْإِیمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَ‌آمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنَّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ) (رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلی رُسُلِکَ وَ لا تُخْزِنا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ) آیات 193 و 194. (پروردگارا! ما چون صدای منادیی که خلق را به ایمان میخواند شنیدیم اجابت کردیم و ایمان آوردیم. پروردگارا! از گناهان ما درگذر و زشتی کردار ما را بپوشان و هنگام جان سپردن ما را با نیکان محشور گردان) (پروردگارا! ما را از آنچه به رسولان خود وعده دادی، نصیب فرما و محروم مگردان که وعدة تو هرگز تخلّف نخواهد کرد). هم چنین سوره اعراف با 10 مورد دعا (آیات 23، 43، 47، 89، 126، 143، 151، 155، 156، 196) و سوره مؤمنون با 8 مورد دعا (آیات 28، 29، 93، 94، 97، 98، 109، 118) و سوره ابراهیم با 6 مورد دعا (آیات 35، 37، 38، 39، 40، 41) در رتبههای بعدی قرار دارند. در ضمن، دعا شامل عرض ایمان، نیایش، سپاس از خداوند تبارک و تعالی، تقاضای عفو و بخشش، توکل بر خدا، دعا برای برادران، اقرار به سختی عذاب، درخواست نجات از قوم ظالم، درخواست اولاد صالح، یاری طلبیدن و اقرار به گناه میشود. معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر: 1. قرآن مجید، با ترجمه مهدی الهی قمشهای با تصحیح کامل حاج میرزا حسن مسعودی، چاپخانه مهر، تهران 1362. 2. کتاب دعاهای قرآنی، دکتر محبّ الله آزاده، چاپ دوم 1371، چاپ از چاپخانه 128 ناشر، انتشارات اسلامی تهران. 3. کتاب ادعیه قرآنی یا أحسن الأدعیه، تألیف اسماعیل آشتیانی، انتشارات کتابفروشی علمیه اسلامیه چاپخانه حیدری تهران خ ناصرخسرو. -------------------------------------------------------------------------------- [1] . سوره آل عمران مموارد دعا در آن 14 مورد میباشد که ما به 10 مورد بسنده کردیم (کتاب دعاهای قرآنی).
کدام سورة قرآن دارای بیشترین دعاهای قرآنی است؟
سورههای قرآنی اغلب دارای دعاهایی قرآنی میباشند اما در بین آنها دو سورة بقره و آل عمران دارای بیشترین دعاها، میباشند. در اینجا به این دو سوره، همراه با آیات مربوط به آن اشاره می شود:
سوره بقره: (وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهِیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعِیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا) آیه 127. یعنی (و وقتی که ابراهیم و اسماعیل دیوارهای خانة مکه را برافراشتند و عرض کردند پروردگارا این خدمت را از ما قبول فرما) (وَ إِذْ قالَ إِبْراهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الَّثمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ) آیه 126. یعنی (چون ابراهیم عرض کرد پروردگارا این شهر را محل امن و آسایش قرار ده و روزی اهلش را که به خدا و روز قیامت ایمان آوردهاند، فراوان گردان)
(رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ وَ أَرِنا مَناسِکَنا وَ تُبْ عَلَیْنا) آیه 128. (ابراهیم و اسمعیل عرض کردند پروردگارا اول ما را تسلیم فرمان خود گردان و فرزندان ما را هم به تسلیم و رضای خود بدار و راه پرستش و طاعت را به ما بنما و بر ما (وظیفة بندگی را) سهل و آسان گیر.)
(رَبَّنا وَ ابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِکَ) آیه 129. (پروردگارا، فرزندان ما را شایسته آن گردان که برانگیزی از میان آنان رسولی که بر مردم تلاوت آیات تو کنند...)
(وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار) آیه 201. (و بعضی دیگر گویند بار خدایا! ما را از نعمتهای دنیا و آخرت، هردو، بهرهمند گردان و از شکنجة آتش دوزخ نگاهدار).
(قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ) آیه 250. (چون آنها در میدان مبارزة جالوت و جنود او آمدند، از خدا خواستند که بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابتقدم دار و ما را بر شکست کافران یاری فرما).
(...وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا) آیه 285. (... و همه یک زبان و یک دل (در قول و عمل) گفتند) فرمان خدا را شنیده و اطاعت کردیم. پروردگارا! ما آمرزش تو را میخواهیم...)
(رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً کَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلْنا ما لا طاقَةَ لَنا بِهِ وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا أَنْتَ مَوْلانا فَانْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ) آیه 286. (... بار پروردگارا! ما را بر آنچه به فراموشی یا به خطا کردهایم، مؤاخذه مکن، بار پروردگارا! تکلیف گران و طاقت فرسا، چنانکه بر پیشینیان نهادی، بر ما مگذار، بار پروردگارا! بار تکلیفی فوق طاقت ما را بدوش منه و بیامرز و ببخش گناه ما را و بر ما رحمت فرما، تنها سلطان ما و یاور ما توئی، ما را بر (مغلوب کردن) گروه کافران یاری فرما)
سورة آل عمران:[1] (رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ) آیه 8. (بار پروردگارا! ما را بباطل میل مده پس از آنکه بحق هدایت فرمودی و بما از لطف خویش رحمتی عطا فرما، که همانا توئی بخشندة بیعوض و منّت)
(الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ قِنا عَذابَ النَّارِ) آیه 16. (آنان که به درگاه عزّ الهی عرضه دارند، پروردگارا! به کرم خود گناهان ما ببخش و ما را از عذاب آتش جهنّم نگاهدار).
(إِذْ قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَکَ ما فِی بَطْنِی مُحَرَّراً فَتَقَبَّلْ مِنِّی) آیه 35. (یاد کن آنگاه که زن عمران گفت: پروردگارا! من عهد کردم فرزندی که در رحم دارم از فرزندی خود، در راه خدمت تو آزاد گردانم، این عهد من بپذیر...).
(هُنالِکَ دَعا زَکَرِیَّا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ) آیه 38. (در آن هنگام که زکریا، کرامت مریم را مشاهده نمود، عرض کرد: پروردگارا! مرا بلطف خویش، فرزندانی پاکسرشت عطا فرما که همانا توئی مستجاب کنندة دعا).
(قالَ رَبِّ اجْعَلْ لِی آیَةً...) آیة 41. (زکریا عرض کرد: پروردگارا! برای من به شکرانة این نعمت، آیت و عبادتی مقرّر فرما...).
(رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ) آیة 53. (پروردگارا! ما به کتابی که فرستادی ایمان آورده و از رسول تو پیروی کردیم، نام ما را در صحیفة اهل یقین ثبت فرما).
(رَبَّنا إغْفِرْلنا ذُنُوبنا و اشرافنا فی اَمرِنا و ثبت اَقْدامَنا و اَنْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الکافِرین) آیة 147. (... بار پروردگارا! به کرم خود از گناه و ستمی که ما دربارة خود کردهایم درگذر و ما را ثابتقدم بدار و ما را بر محو کافران مظفّر و منصور گردان).
(...رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَکَ فَقِنا عَذابَ النَّارِ) آیه 191. (... گویند پروردگارا! این دستگاه با عظمت را بیهوده نیافریدهای، پاک و منزّهی، ما را به لطف خود از عذاب آتش دوزخ نگاهدار).
(رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادِی لِلْإِیمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ کَفِّرْ عَنَّا سَیِّئاتِنا وَ تَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ) (رَبَّنا وَ آتِنا ما وَعَدْتَنا عَلی رُسُلِکَ وَ لا تُخْزِنا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّکَ لا تُخْلِفُ الْمِیعادَ) آیات 193 و 194. (پروردگارا! ما چون صدای منادیی که خلق را به ایمان میخواند شنیدیم اجابت کردیم و ایمان آوردیم. پروردگارا! از گناهان ما درگذر و زشتی کردار ما را بپوشان و هنگام جان سپردن ما را با نیکان محشور گردان) (پروردگارا! ما را از آنچه به رسولان خود وعده دادی، نصیب فرما و محروم مگردان که وعدة تو هرگز تخلّف نخواهد کرد).
هم چنین سوره اعراف با 10 مورد دعا (آیات 23، 43، 47، 89، 126، 143، 151، 155، 156، 196) و سوره مؤمنون با 8 مورد دعا (آیات 28، 29، 93، 94، 97، 98، 109، 118) و سوره ابراهیم با 6 مورد دعا (آیات 35، 37، 38، 39، 40، 41) در رتبههای بعدی قرار دارند.
در ضمن، دعا شامل عرض ایمان، نیایش، سپاس از خداوند تبارک و تعالی، تقاضای عفو و بخشش، توکل بر خدا، دعا برای برادران، اقرار به سختی عذاب، درخواست نجات از قوم ظالم، درخواست اولاد صالح، یاری طلبیدن و اقرار به گناه میشود.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. قرآن مجید، با ترجمه مهدی الهی قمشهای با تصحیح کامل حاج میرزا حسن مسعودی، چاپخانه مهر، تهران 1362.
2. کتاب دعاهای قرآنی، دکتر محبّ الله آزاده، چاپ دوم 1371، چاپ از چاپخانه 128 ناشر، انتشارات اسلامی تهران.
3. کتاب ادعیه قرآنی یا أحسن الأدعیه، تألیف اسماعیل آشتیانی، انتشارات کتابفروشی علمیه اسلامیه چاپخانه حیدری تهران خ ناصرخسرو.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . سوره آل عمران مموارد دعا در آن 14 مورد میباشد که ما به 10 مورد بسنده کردیم (کتاب دعاهای قرآنی).
- [سایر] با عرض سلام ایا در مقابل ترس استرس و اضطراب در قران سوره و ایه قرانی داریم؟و ایا سوره و یا ایه قرانی داریم که در مقابله با ترس باشد ویا اظطراب را کاهش دهد؟ با تشکر
- [سایر] ترتیب نزول سوره های قرآنی چگونه بوده و چه کسی آنها را به صورت کنونی مرتب قرار داده است؟
- [سایر] دعاهای قرآنی صرفا برای برقراری رابطه معنوی و درخواست مغفرت است، چرا ما در دعا تغییر عالم مادی را می خواهیم؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر کلمه ای از ذکرهای نماز یا آیات قرآنی یا دعاهای قنوت، سهواً غلط خوانده شود، آیا سجده سهو واجب می شود؟
- [سایر] فلسفه دعاهای ما بین آیات سوره انعام چیست و نویسنده این دعاها کیست؟
- [سایر] آیا در منابع اسلامی به موضوع ختم سوره انعام و دعاهای مرتبط با چنین ختمی اشاره شده است؟
- [سایر] از دیدگاه قرآن، هدف از مثالهای قرآنی چیست؟
- [سایر] در هنگام تلاوت قرآن چه آدابی را رعایت کنیم تا بیشترین بهره را ببریم؟ آیا خواندن ترجمه فارسی قرآن هم ثواب دارد؟
- [سایر] چه دلیل قرآنی بر هماهنگی آیات قرآن وجود دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مطالب و دعاهای مهج الدعوات و منهج العبادات نوشته سید بن الطاووس (ره) دارای سند معتبر بوده و این کتاب معتبر است؟
- [امام خمینی] کسی که نماز میت را به جماعت میخواند باید تکبیرها و دعاهای آن را هم بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که نماز میّت را به جماعت میخواند نیز باید تکبیرها و دعاهای آن را بخواند.
- [آیت الله بهجت] کسی که نماز میّت را به جماعت میخواند باید تکبیرها و دعاهای آن را هم بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خواندن قرآن در نماز، غیر از چهار سوره ای که سجده واجب دارد و در
- [آیت الله بروجردی] کسی که نماز میت را به جماعت میخواند باید تکبیرها و دعاهای آن را هم بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است که بر بالین محتضر سوره مبارکه یس و صافات و احزاب و ایه الکرسی و ایه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه ایه اخر سوره بقره بلکه هر چه از قران ممکن است بخوانند
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است برای راحت شدن محتضر بر بالین او، سوره مبارکه یس والصافات واحزاب وآیْ الکرسی وآیه پنجاه وچهارم از سوره اعراف وسه آیه آخر سوره بقره بلکه هرچه از قرآن ممکن است بخوانند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است که بر بالین محتضر سوره مبارکه یس و صافات و احزاب و ایه الکرسی و ایه پنجاه و چهارم از سوره اعراف و سه ایه اخر سوره بقره بلکه هر چه از قران ممکن است بخوانند
- [آیت الله نوری همدانی] مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکة یس و الصافات و آیه الکرسی و آیه پنجاه و چهارم ازو سورة اعراف و سه آیه آخر سوره بقره بلکه هر چه ازو قرآن ممکن بخوانند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که نماز میت را به جماعت می خواند، باید تکبیرها و دعاهای آن را هم بخواند.