آیا پیرامون استحباب و فضیلت تکفل یتیم آیه و حدیثی از کلام معصومین وجود دارد؟

وجود کودکان یتیم در هر اجتماعی اجتناب‌ناپذیر است، این کودکان از جهات مختلفی باید مورد حمایت قرار گیرند از نظر عاطفی دارای کمبودهایی هستند که اگر خلاء وجود آنها از این نظر پر نشود، کودکانی ناسالم و در بسیاری از مواقع سنگدل و جانی و خطرناک بار می‌آیند به علاوه عواطف انسانی ایجاب می‌کند که آنها همچون سایر فرزندان جامعه مورد حمایت قرار گیرند و از همه اینها گذشته مردم از آینده کودکان خود که ممکن است در چنین شرایطی قرار گیرند، مطمئن شوند.
با توجه به شرایط مختلف یتیمان، در آیات قرآن و کلام معصومین دستورات ویژه‌ای داده شده است:
1 . مراقبت شدید از اموال یتیمان
در آیات قرآن و روایات مردم به رعایت امانت و نگهداری اموال یتیمان فراخوانده شدند و با کسانی که اموال یتیمان را ظالمانه حیف و میل می‌کنند، سخت برخورد شده است. قرآن در سوره نساء آیه2، سوره اسراء آیه 34، سوره انعام آیه 152 و سوره نساء آیه 10 با عبارات مختلف مردم را به مراقبت از اموال یتیم و رعایت حقوق آنها فراخوانده است به عنوان نمونه خداوند در سوره نساء آیه 10 می‌فرماید:
اِنّ الذین یأکلوُن اموالَ الیتامی ظلماً انّما یأکلونَ فی بطونهم ناراً و سیصْلَونَ سعیراً
کسانی که اموال یتیمان را از روی ظلم و ستم می‌خورند، تنها آتش می‌خورند و به زودی به آتش سوزانی می‌سوزند.
2 . جلب عواطف به سوی یتیمان
قرآن برای برانگیختن مردم در برابر وضع یتیمان، اشاره به حقیقتی می‌کند که گاهی مردم از آن غافل می‌شوند و آن اینکه شما با یتیمان مردم همان‌گونه رفتار کنید که دوست می‌دارید در آینده با یتیمان شما رفتار نمایند.[1]
منظره کودکان بی‌پناه و اطفال بی‌سرپرست خود را که تحت سرپرستی انسانی سنگدل و خائن قرار می‌گیرند که نه به احساسات آنها پاسخ مثبت داده می‌شود و نه در اموال آنها رعایت عدالت می‌شود، در نظر بگیرید این منظره دردناک چقدر شما را ناراحت می‌کند و چقدر به آینده فرزندان خود علاقه‌مندید؟ همان اندازه نسبت به فرزندان و یتیمان دیگران علاقه‌مند باشید و از ناراحتی آنها ناراحت شوید.
نیازمندی کودک یتیم منحصر به خوراک و پوشاک نیست، بلکه پاسخ گفتن به عواطف و احساسات قلبی او مهم‌تر است و در ساختمان آینده او فوق‌العاده مؤثر می‌باشد، زیرا طفل یتیم بسان دیگران انسان است و باید از نظر نیازهای عاطفی نیز تغذیه شود.[2]
3 . تشویق به سرپرستی یتیمان و احسان به آنها
قرآن کریم در آیات مختلف مردم را تشویق به احسان و رفع حوائج مادی یتیمان نموده از قبیل آیات 83 و 177 و 220 سوره بقره آیات 17 و 18 سوره الفجر و آیات 2 و 3 سوره الماعون. در روایات مختلفی هم پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السّلام مردم را به سرپرستی یتیمان تشویق نموده‌اند که استحباب و فضیلت ایتام را می‌رساند که به عنوان نمونه تعدادی از این روایات ذکر می‌شود:
1 . رسول الله صلی الله علیه و آله : مَن عال یتیماً حتی یَستَغنِیَ عنه اَوجبَ اللهُ عزّ و جلّ بذلکَ الجنّةَ کما اوجبَ اللهُ لآکل مال الیتیم النّارَ.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله : هرکس یتیمی را سرپرستی کند تا آن که بی‌نیاز گردد، خداوند به سبب این کار، بهشت را بر او واجب سازد، همچنان که آتش دوزخ را برخورنده مال یتیم واجب ساخته است.
2 . الامام علی علیه السّلام :
ما مِن مؤمن و لامُؤمنَةٍ یَضَعُ یده علی رَأس یَتیم ترحُّماً الّا کتبَ اللهُ لَه بکلِّ شعرَةٍ مرّتْ یدُهُ علیها حسنةً
امام علی علیه السّلام : هیچ مرد و زن مؤمنی نیست که دست محبت بر سر یتیمی بگذارد، مگر این که خداوند به اندازه هر تار مویی که بر آن دست کشیده است، ثوابی برایش بنویسد.
3 . رسول الله صلی الله علیه و آله :
مَن عال ثلاثةً مِن الاَیتامِ کان کمَن قامَ لیلهُ و صامَ‌ نهاره و غدا و راحَ شاهراً سَیفَه فی سبیل الله...
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :‌ هر که سه یتیم را سرپرستی کند، مانند کسی است که شبش را به عبادت گذراند و روزش را به روزه سپری کند و شب و روز در راه خدا شمشیر کشد.[3]
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 . تفسیر نمونه، ج 3، 26، 27 آیت الله مکارم شیرازی.
2 . میزان الحکمه،‌ ج 14، (ترجمه فارسی)، محمدی ری‌شهری.
3 . بحارالانوار، علامه مجلسی،‌ ج 79، ص 267.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . نساء/ 9.
[2] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و پنجم، 1376، ج 3، ص 276 و 277.
[3] . محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی، انتشارات دارالحدیث، چاپ دوم، 1379، ج 14، ص 7160 تا 7163.