قصص قرآنی جهت پند و درس از حوادث گذشته بوده و در هر مورد کاملًا متناسب با آیات مطرح شده آن سوره است. البته درک این ارتباط به جهت محتوای عمیق و اسرار و رموز قرآن، جز با مطالعه و بررسی فراوان به دست نمی‌آید. اما دلیل بیان سرگذشت بنی‌اسرائیل و حوادث تاریخی آن، در موارد متعددی از آیات قرآن، این است که: اولًا برای بنی‌اسرائیل- که همان فرزندان یعقوب‌علیه السلام هستند پیامبران بسیاری مبعوث شده‌اند همانند یعقوب، یوسف، موسی و عیسی‌علیه السلام و بنابراین پیامبران زیادی در بین آنان مبعوث گشته و حوادث زیادی در تاریخ آنها به وقوع پیوسته است. ثانیاً شباهت حوادث و تحولات پیش آمده برای بنی‌اسرائیل با امت اسلام است. در روایات آمده است: هر آنچه بر بنی‌اسرائیل گذشت و برای آنان پیش آمد، دقیقاً برای مسلمانان نیز پیش خواهد آمد. بنابراین، ذکر تاریخ بنی‌اسرائیل در موارد متعدد، بدون حکمت و جهت نیست. افزون بر آن تکرار داستان بنی‌اسرائیل در سوره‌های مکی و مدنی متفاوت است. در سوره‌های مکی، تأکید بیشتر بر روی برخورد موسی‌علیه السلام با فرعون و اطرافیان او است اما در سوره‌های مدنی، عموماً از رابطه موسی‌علیه السلام با بنی‌اسرائیل و مشکلات اجتماعی و سیاسی آنان صحبت شده است بنابراین تکرار آیات و برخی از داستان‌ها، بجا بوده و دارای حکمت خاصی است(1). در پایان گفتنی است قوم بنی‌اسرائیل نمادی از یک جامعه بشری است که بهانه‌جویی، نافرمانی، راحت‌طلبی و را به نمایش گذاشته و داستان آنها عبرت‌آموز است. از این رو سرگذشت بنی‌اسرائیل، نماد اتمام حجت بر بشریت است. پی‌نوشت‌ (1) ر. ک: محمد هادی معرفت، تلخیص التمهید، ج 2، ص 235، مؤسسه نشر اسلامی.
قصص قرآنی جهت پند و درس از حوادث گذشته بوده و در هر مورد کاملًا متناسب با آیات مطرح شده آن سوره است. البته درک این ارتباط به جهت محتوای عمیق و اسرار و رموز قرآن، جز با مطالعه و بررسی فراوان به دست نمیآید. اما دلیل بیان سرگذشت بنیاسرائیل و حوادث تاریخی آن، در موارد متعددی از آیات قرآن، این است که: اولًا برای بنیاسرائیل- که همان فرزندان یعقوبعلیه
السلام هستند پیامبران بسیاری مبعوث شدهاند همانند یعقوب، یوسف، موسی و عیسیعلیه السلام و بنابراین پیامبران زیادی در بین آنان مبعوث گشته و حوادث زیادی در تاریخ آنها به وقوع پیوسته است. ثانیاً شباهت حوادث و تحولات پیش آمده برای بنیاسرائیل با امت اسلام است. در روایات آمده است: هر آنچه بر بنیاسرائیل گذشت و برای آنان پیش آمد، دقیقاً برای مسلمانان نیز پیش خواهد آمد. بنابراین، ذکر تاریخ بنیاسرائیل در موارد متعدد، بدون حکمت و جهت نیست. افزون بر آن تکرار داستان بنیاسرائیل در سورههای مکی و مدنی متفاوت است. در سورههای مکی، تأکید بیشتر بر روی برخورد موسیعلیه السلام با فرعون و اطرافیان او است اما در سورههای مدنی، عموماً از رابطه موسیعلیه السلام با بنیاسرائیل و مشکلات اجتماعی و سیاسی آنان صحبت شده است بنابراین تکرار آیات و برخی از داستانها، بجا بوده و دارای حکمت خاصی است(1). در پایان گفتنی است قوم بنیاسرائیل نمادی از یک جامعه بشری است که بهانهجویی، نافرمانی، راحتطلبی و را به نمایش گذاشته و داستان آنها عبرتآموز است. از این رو سرگذشت بنیاسرائیل، نماد اتمام حجت بر بشریت است.
پینوشت
(1) ر. ک: محمد هادی معرفت، تلخیص التمهید، ج 2، ص 235، مؤسسه نشر اسلامی.
- [سایر] علت تکرار داستان موسی در قرآن چیست؟
- [سایر] چرا در قرآن داستان پیامبران تکرار شده است، خصوصاً داستان حضرت موسی(علیه السلام)؟
- [سایر] چرا برخی از آیات و داستانهای قرآن مانند داستان حضرت موسیغ بسیار تکرار شده است؟
- [سایر] با سلام چرا در قرآن کریم بعضی داستانها بارها تکرار شده است ؟ من در ماه مبارک رمضان چند سوره را خواندم در اکثر آنها داستان موسی و لوط و شعیب و ... تکرار شده است.
- [سایر] تورات میگوید رنگ گاو بنیاسرائیل سرخ بود (العدد 19/1-4) در حالیکه قرآن میگوید، (صفراء فاقع) چرا؟
- [سایر] با عرض سلام و خسته نباشید دلیل اینکه داستان حضرت موسی زیاد و در اکثر سوره های قرآن تکرار شده چیست؟ و در اغلب موارد هم تکراری است دلیلش چیست؟ با سپاس
- [سایر] تفاوت داستان نوح (علیه السلام) در قرآن با داستان نوح در تورات چیست ؟
- [سایر] در قرآن چند داستان از پیامبران و چند داستان از مردان و زنان خدا که خیلی مقیّد بودند، آمده است؟
- [سایر] داستان الگوهای منفی و مثبت در قرآن را بیان کنید.
- [سایر] داستان الگوهای منفی و مثبت در قرآن را بیان کنید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در جایی که نباید سلام دهد اشتباهاً هر سه سلام رابگوید، دو سجده سهو کافی است، لکن احتیاط مستحبّ تکرار سجده است به تکرار سلام.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که اذان و اقامه دیگری را میشنود، مستحب است هر قسمتی را که میشنود آهسته تکرار کند.
- [آیت الله اردبیلی] کارهایی نظیر احداث راه آب، دیوار کشی و نصب موتور که معمولاً در هر سال تکرار نمیشود، در صورتی که در قرارداد شرط نشده باشد، به عهده مالک باغ میباشد و کارهایی نظیر اصلاح درختان، کندن علفهای هرزه و آبیاری که طبق معمول هر سال تکرار میشوند، در صورتی که در قرارداد شرط نشده باشد، به عهده باغبان میباشد.
- [آیت الله سبحانی] لازم است خطبه ها به زبانی باشد که مستمعان آن را بفهمند و اگر دو نوع مستمع داشته باشد برخی از مطالب را به دو زبان تکرار کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بعد از سجده بفهمد پیشانی را روی چیزی گذاشته که سجده بر آن باطل است، احتیاط واجب تکرار سجده و اتمام نماز و اعاده آن است.
- [آیت الله بهجت] تکرار مسح موجب بطلان وضو نیست خصوصا اگر برای رعایت احتیاط باشد، مگر آن که از روی تشریع یا وسوسه باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] تکرار کردن آیات حمد و سوره یا ذکرهای رکوع و سجود و تسبیحات برای ثواب یا برای احتیاط مانعی ندارد، اما اگر به خاطر وسوسه باشد اشکال دارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .واجب است در رکوع, ذکرگفته شود و احتیاط واجب است یک مرتبه: (سبحان ربّی العظیم و بحمده) یا سه مرتبه: (سبحان االله) گفته شود. در تنگی وقت یا خطر و ضرر, یک مرتبه کافی است. افضل آن است که (سبحان ربی العظیم و بحمده) نیز، سه یا پنج یا هفت بار تکرار شود، چنانکه در سبحان االله، تکرار بیش از سه مرتبه، مستحب است. جمع بین تسبیح بزرگ و کوچک, جایز است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر چیزی که رکن نیست, فراموش شود و بعد از جزءِ دیگر که آن نیز رکن نیست, به یاد آید, باید نمازگزار برگردد و آن جزءِ فراموش شده را بهجا آورد و اجزای بعدی را با حفظ ترتیب تکرار کند؛ مثلاً اگر پیش از حمد، سوره را بخواند و قبل از رکوع یادش بیاید, باید حمد را بخواند و بنا بر احتیاط واجب, سوره را تکرار نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است شهادتین واقرار به دوازده امام: وسایر عقاید حقّه را، به کسی که در حال جان دادن است، طوری تلقین کنند که بفهمد و نیز مستحبّ است چیزهائی را که گفته شده، تاوقت مرگ تکرار کنند.