شرح پرسش : برخی میگویند: شما چگونه به امامت کودک اعتقاد دارید درحالیکه خداوند میفرماید:(1) حال اگر خداوند کسی را که به حد بلوغ نرسیده از تصرف در اموالش منع میکند پس چگونه ممکن است او را امام قرار دهد؛ زیرا امام، ولی بر خلق در تمام امور دین و دنیا است، و صحیح نیست که والی و سرپرست تمام اموال از قبیل صدقهها و خمسها و امین بر شریعت احکام و... کسی باشد که ولایت بر درهمی از اموال خود را هم ندارد. پاسخ: این اشکال از کسی صادر میشود که بصیرتی در دین ندارد؛ زیرا آیهای را که مخالفان در این باب به آن اعتماد کردهاند خاص است و شامل اماممعصوم نمیشود، بهجهت آنکه خداوند با برهان عقلی و دلیل نقلی، امامت آنان را ثابت نموده است و این میرساند که امام، مخاطب آیۀ فوق نمیباشد و از زمرۀ ایتام خارج است. هیچ اختلافی بین امت نیست که آیۀ فوق مربوط به کسانی است که عقلشان ناقص است و هیچ ربطی به آنان که عقلشان به عنایت الهی به حد کمال رسیده ندارد، اگر چه کودک باشند. لذا آیۀ شریفه شامل اهلبیت(ع) نمیشود.(2) پاسخ دیگری که میتوان داد این است که: عنوان حقیقی و اصلی برای حکم به وجوب دفع مال به یتیمان، رشد عقلی است نه بلوغ، و اگر تعبیر به بلوغ در آیه به حد نکاح ذکر شده، بهجهت عنوان مشیر به رشد عقلانی است، زیرا غالباً در این هنگام است که انسان رشید میشود و شاهد این مطلب اینکه: اگر کسی از حد بلوغ بگذرد و حتی به سنین بالایی از عمر خود برسد ولی رشید نشده باشد اموالش را به او نمیدهند. از اینجا معلوم میشود که ملاک رشد عقلانی است که در اماممعصوم از ابتدای سنین کودکی وجود دارد. از اینجا پاسخ پرسشهای دیگر نیز دربارۀ امامت کودک داده میشود، مثل اینکه طفل چگونه میتواند امام باشد درحالیکه نمیتواند حتی امامجماعت باشد؟ طفل چگونه میتواند امام باشد با آنکه معامله با او صحیح نیست؟ طفل چگونه میتواند امام باشد درحالیکه عقد او باطل است؟ طفل چگونه میتواند امام باشد درحالیکه گواهی او جز در موارد خاص مورد قبول نیست؟ پینوشتها: 1. نسا، 6. (و یتیمان را بیازمایید تا هنگامیکه قابلیت زناشویی پیدا کنند، آنگاه اگر در آنان کاردانی یافتید اموالشان را به آنان برگردانید.) 2. ر.ک: الفصول المختاره، ص149و 150. منبع: پورتال جامع مهدویت
شرح پرسش :
برخی میگویند: شما چگونه به امامت کودک اعتقاد دارید درحالیکه خداوند میفرماید:(1) حال اگر خداوند کسی را که به حد بلوغ نرسیده از تصرف در اموالش منع میکند پس چگونه ممکن است او را امام قرار دهد؛ زیرا امام، ولی بر خلق در تمام امور دین و دنیا است، و صحیح نیست که والی و سرپرست تمام اموال از قبیل صدقهها و خمسها و امین بر شریعت احکام و... کسی باشد که ولایت بر درهمی از اموال خود را هم ندارد.
پاسخ:
این اشکال از کسی صادر میشود که بصیرتی در دین ندارد؛ زیرا آیهای را که مخالفان در این باب به آن اعتماد کردهاند خاص است و شامل اماممعصوم نمیشود، بهجهت آنکه خداوند با برهان عقلی و دلیل نقلی، امامت آنان را ثابت نموده است و این میرساند که امام، مخاطب آیۀ فوق نمیباشد و از زمرۀ ایتام خارج است. هیچ اختلافی بین امت نیست که آیۀ فوق مربوط به کسانی است که عقلشان ناقص است و هیچ ربطی به آنان که عقلشان به عنایت الهی به حد کمال رسیده ندارد، اگر چه کودک باشند. لذا آیۀ شریفه شامل اهلبیت(ع) نمیشود.(2)
پاسخ دیگری که میتوان داد این است که: عنوان حقیقی و اصلی برای حکم به وجوب دفع مال به یتیمان، رشد عقلی است نه بلوغ، و اگر تعبیر به بلوغ در آیه به حد نکاح ذکر شده، بهجهت عنوان مشیر به رشد عقلانی است، زیرا غالباً در این هنگام است که انسان رشید میشود و شاهد این مطلب اینکه: اگر کسی از حد بلوغ بگذرد و حتی به سنین بالایی از عمر خود برسد ولی رشید نشده باشد اموالش را به او نمیدهند. از اینجا معلوم میشود که ملاک رشد عقلانی است که در اماممعصوم از ابتدای سنین کودکی وجود دارد.
از اینجا پاسخ پرسشهای دیگر نیز دربارۀ امامت کودک داده میشود، مثل اینکه طفل چگونه میتواند امام باشد درحالیکه نمیتواند حتی امامجماعت باشد؟ طفل چگونه میتواند امام باشد با آنکه معامله با او صحیح نیست؟ طفل چگونه میتواند امام باشد درحالیکه عقد او باطل است؟ طفل چگونه میتواند امام باشد درحالیکه گواهی او جز در موارد خاص مورد قبول نیست؟
پینوشتها:
1. نسا، 6. (و یتیمان را بیازمایید تا هنگامیکه قابلیت زناشویی پیدا کنند، آنگاه اگر در آنان کاردانی یافتید اموالشان را به آنان برگردانید.)
2. ر.ک: الفصول المختاره، ص149و 150.
منبع: پورتال جامع مهدویت
- [سایر] کودکی که ممنوع از تصرف در اموال است چگونه می تواند امام باشد؟
- [سایر] آیا طفل در سنین کودکی میتواند رشد عقلی داشته باشد که به امامت منصوب شود؟
- [سایر] آیا شوهر میتواند همسر را از تصرف در اموال خودش، نهی کند؟
- [سایر] آیا زن میتواند در اموال شوهر، بدون اجازه او تصرف کند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فردی که به علتی توسط مراجع قضایی از تصرّف در اموال خود ممنوع شده، مقداری از اموال خود را قبل از وفات به عنوان تقدیر و تشکر از خدمات پسر برادرش به او بدهد و برادرزاده اش هم اموال مزبور را بعد از وفات عمویش خرج تجهیزو برآورده کردن نیازهای خاص او بکند، آیا جایز است مراجع قضایی، آن اموال را از او مطالبه کنند؟
- [سایر] رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از کودکی امام بودند؟ 14 معصوم (علیهم السلام) همه از کودکی امام بودند یا استثناء هم داشته؟
- [آیت الله خامنه ای] تصرف در اموال کسی که وجوهات نمیدهد
- [آیت الله خامنه ای] تصرف پدر در اموال فرزند بالغ خود
- [آیت الله خامنه ای] صلح اموال به شرط داشتن حق تصرف
- [سایر] آیا شیعیان به امامت امامان در سنین کودکی اطمینان داشتند؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که وصیت می کند باید عاقل و بالغ باشد و از روی اختیار وصیت کند و نیز سفیه و یا از طرف حاکم شرع در تصرف در اموال ممنوع نباشد.
- [آیت الله مظاهری] در قرض باید مقدار و مدّت و جنس روشن باشد و نیز قرض دهنده و گیرنده هر دو باید رشید باشند و ممنوع از تصرّف در اموال خود نباشند و این کار رااز روی اراده و قصد انجام دهند.
- [آیت الله جوادی آملی] .در غنائم به دست آمده در قتال با کفار، ابتدا باید صَفْو المال را یعنی اموال برگزیده برای امام جدا کرده; سپس در بقیه تصرف نمود و پیش از خارج کردن، تخمیس و سپس تصرف در آن, جایز نیست
- [آیت الله علوی گرگانی] پدر وجدّ پدری طفل و نیز وصیّ پدر در تصرّف در اموال صغار و همچنین وصیّ جدّ پدری در تصرّف اموال قاصرین یا قیم منصوب از طرف پدر یا جدّ میتوانند مال طفل را بفروشند و نیز مجتهد عادل هم میتواند مال دیوانه یا یتیم یا مال کسی را که غائب است بفروشد و احتیاط در این موارد رعایت مصلحت وغبطه است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در قرض باید (مقدار) و (جنس) معیّن باشد و نیز (قرض دهنده) و (گیرنده) هر دو بالغ و عاقل باشند و سفیه و ممنوع از تصرّف در اموال خود نباشند و این کار را از روی اراده و قصد انجام دهند، نه اجبار و اکراه یا شوخی.
- [آیت الله خوئی] دیوانه و مفلس یعنی کسی که از جهت مطالبة طلبکاران از طرف حاکم شرع از تصرف در مال خود ممنوع است، و سفیه یعنی کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف میکند نمیتواند در مال خود تصرف نماید.
- [آیت الله مظاهری] بدهکار و طلبکار و کسی که سر او حواله شده باید رشید باشند و کسی آنها را مجبور نکرده باشد و ممنوع از تصرّف در اموالشان هم نباشند.
- [آیت الله جوادی آملی] .تصرف در اموال کفّار حربی که در حال جنگ با مسلمانان هستند, جایز است.
- [آیت الله اردبیلی] زن در مالکیّت اموال خویش استقلال دارد، یعنی آنچه شرعا به دست میآورد، مال خود اوست و شوهر بدون رضایت وی حقّ تصرّف در اموال او را ندارد، اگرچه در بسیاری از مصارف احتیاج به اجازه شوهر دارد، بلکه خوب است زن در مقام تصرّف در اموال خویش رضایت شوهر خود را تحصیل نموده و از او اجازه بگیرد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر فرزندِ صغیری، خود اموال و دارایی داشته باشد، ولیّ او میتواند از اموال خود او مخارجش را تأمین نماید.