آیا سخت جان دادن مؤمن و مکان و زمان این امر، در کاهش عذاب مؤثر است؟

ابتدا درباره موت و اجل کمی بررسی می‌کنیم. خداوند می‌فرماید: ما خلق‌الله السموات و الارض و ما بینها الاّ بالحقّ و اجل مسمّی هر موجودی از آسمان و زمین گرفته و هر آنچه که در میان آنهاست، وجودشان محدود به اجلی است که خداند آن را تعیین نموده است، به طوری که هیچ موجودی قادر نیست، از اجل خود فراتر بماند{M(سوره‌ی روم، آیه‌ی 8).
لکلّ امّة اجل فاذا جاء اجلهم لایستأخرونَ ساعةً و لایستقدمون (سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 34).
در (معانی‌الاخبار) از حسن بن علی(ع) نقل شده که علی بن محمد، امام هادی(ع) بر بیماری از اصحابش وارد می‌شود، در حالی که بیمار از خوف مرگ می‌گریسته و جزع می‌نموده است. علی بن محمد(ع) به او می‌گوید که ای بنده‌ی خدا! تو از مرگ می‌هراسی چون آن را نمی‌شناسی. بگو ببینم اگر بدنت چرک شود و از کثرت چرک و ناپاکی در اذیت باشی و مبتلا به جرب و جراحت گردی و بدانی که شستشوی حمام همه این‌ها را از بین خواهد برد، با این وضعیت آیا می‌خواهی که به حمّام روی و ناپاکی‌ها را از خود بزدایی و یا اینکه از چنین کاری اکراه داری و می‌خواهی که به همان حال بمانی؟ شخص بیمار پاسخ داد: آری حمام را ترجیح می‌دهم، ای پسر پیغمبر خدا.
در این هنگام حضرت فرمود: پس بدان که آن موت همان حمّام است و همانا آخرین مهلتی است برای تو که گناهانت را از خود بزدایی و خویش را از بدی‌ها پاک سازی. حال اگر بر موت وارد شوی و بدان مجاورت کنی، مسلماً از هرگونه غم و ناراحتی نجات خواهی یافت و به هرگونه فرح و شادی خواهی رسید. پس از این، بیمار آرامش خود را بازیافت، حالت سروری بدو دست داد و تسلیم مرگ شد، چشم‌هایش را بست و این جهان را وداع گفت.
در سختی و آسانی جان دادن اصلی کلّی وجود ندارد که مؤمن راحت جان می‌دهد و غیرمؤمن با سختی. بسیاری از مؤمنین هستند که لطف خداوند شامل حالشان می‌شود و بعضی گناهانشان به واسطه سختی جان کندن جبران می‌شود کما اینکه فرمایش امام هادی(ع) نیز به این موضوع دلالت می‌کند (مرگ آخرین مهلت است برای تو که گناهانت را از خود بزدایی و خویش را از بدی‌ها پاک‌سازی). با اینکه شخص مؤمن از دنیا می‌رود، ولی این نحو جان دادن برای آن است که پاک رحلت کند و پاک وارد جهان آخرت شود و به تعبیری اصلاح شود. همین سختی جان دادن برای کفار و مشرکان بیانگر این موضوع است که با مرگ عذابشان شروع می‌شود. گاه ممکن است که اهل فسق و غیر مؤمنی به راحتی جان بدهد و این به خاطر آن است که اهل عذاب می‌باشد و لیکن چون حسناتی هم داشته و کارهای خوبی هم کرده، این راحتی جان دادن پاداش آن کارهای خوب است تا حسابش همین جا تصفیه شود و در آخرت طلبی نداشته باشد و در نهایت معذّب و بدبخت شود.
بنابر این به هیچ‌وجه آسانی و سختی جان دادن نسبت به مؤمن و کافر نیکوکار و بدکردار کلیّت ندارد، اجمالاً می‌توانیم بگوئیم (از ماست که بر ماست). هر کس آنچه را انجام داده به همان خواهد رسید. آسانی و سختی جان کندن، مقدمه و نماد برداشت محصول عمر است؛ اگر مایل هستیم ملائکه رحمت و ائمه طاهرین(ع) را همراه با خطاب‌های (سلاماً سلاماً) ملاقات کنیم راهش این است که با آگاهی و اختیار قدم در مسیر هدایت بگذاریم و به ایمان و عمل صالح و مقیّد و پایبند باشیم.
اگر شخص واجد صفات نیک، متعهد و متشرّع باشد، ولی در بعض مواقع مرتکب خطاها و گناهانی چند شده، سختی جان دادن درباره چنین فردی، ممکن است کفّاره گناهانش زدوده می‌شود و به اصطلاح این گونه جان دادن (سوختن در آتش، خورده شدن توسط حیوانات وحشی، غرق شدن در دریا و از این قبیل) آن خطاها و قصورات را جبران می‌کند.
در پایان زمان و مکان، اسم و داشتن پدر و مادر صالح یا داشتن فرزند مؤمن و پاک و از این قبیل موضوعات در کیفیت جان دادن، و در حالات انسان در مواقع حشر و نشر و رسیدگی به اعمال و حساب و کتاب قیامت، تأثیر دارد، اما این تأثیر به میزان اثرگذاری حالات و اعمال خود فرد نمی‌باشد.
برای مثال نقل شده، فوت در شب و روز جمعه مخصوصاً شب و روز جمعه ماه مبارک رمضان، آزادی و رهایی از عذاب و وصول به بهشت و جلب رحمت الهی را به دنبال دارد؛ یا فوت در بعضی اماکن مقدسه همچون نجف اشرف، کربلا، قم، حرم رضوی و... موجب آمرزش می‌شود و خبرهایی از این دست بسیار است. امّا شرط اول در تمام این موارد و راه وصول به این مقامات، همانا ایمان و عمل صالح فرد است و این سنت و قاعده الهی پیوسته حاکم و جاری است که: فمن یعمل مثقال ذرّةٍ خیراً یره و من یعمل مثقال ذرّةٍ شرّاً یره هر کس به اندازه ذره‌ای خوبی کند پاداش آن را خواهد دید و هر کس به اندازه ذرّه‌ای کار زشت کند کیفر آن را خواهد چشید{M(سوره‌ی زلزال).
نامگذاری فرزندان به نام‌های نیکوی ائمه برای پدر و مادر وظیفه و تکلیفی می‌باشد که ثوابی هم برای ایشان و هم برای فرزندان در پی دارد، ولی بنابر اصول کلّی که مطرح شده هر کس سرانجام آن بدرود آخر که کاشته است. اگر جو بکارد، جو می‌درود و اگر کرم ابریشم پرورش دهد، حریر و پرنیان به دست خواهد آورد و مسلماً هر کس راه هدایت و سعادت را طی کند به مقصود خود (رضوان و مغفرت الهی) خواهد رسید و هر کس راه ضلالت و گمراهی را بپیماید بدون شک شقیّ و بدعاقبت خواهد شد.
eporsesh.com