علت سخت جان دادن و آسان جان دادن انسان ها چیست؟

جان کندن و قبض روح برای عده ای سهل و آسان و برای بعضی دیگر صعب و دشوار است و بدیهی است که این امر به اعمال و رفتار انسان منتهی می شود.
با عنایت به آیات قرآن کریم، قبض روح و هنگامه جان دادن آدمیان، به سه دسته تقسیم می شوند:
دسته اول: افراد با ایمان و فداکار هستند که در هنگام مرگ، غم و اندوه آنان پایان می پذیرد و نویدهای خوشحالی پی در پی به آنان داده می شود. چنانچه می فرماید: (اَلذینَ تَتَوفاهُم الملائکة طَیّبینَ یَقولونَ سلامٌ علیکم اُدخلوا الجَنَّة بما کُنتم تَعمَلُون) (1) هنگامی که فرشتگان جان افراد پاکیزه را می گیرند، به آنان می گویند: درود بر شما، داخل شوید بر بهشت زیرا شما کار نیک انجام دادید. (2) و در آیه ای دیگر می فرماید: (الذین امنوا و کانوا یَتقون لهمُ البُشری فی الحیوة الدُّنیا و فی الاخرة) مرحوم طبرسی در تفسیر آیه شریفه می فرماید: این بشارت در دنیا، بشارت ملائکه به مؤمنین موقع مرگ است که (اَلا تَخافوا و لا تَحزَنوا و ابشرُوا بالجنّة). (3)
دسته دوم: افراد کافری که ایمان به خدا و پیامبران نیاوردند، قرآن نیز درباره ی نحوه ی جان دادن و قبض روح آنها می فرماید: (وَ لو تری اذ الظالمُونَ فی غَمراتِ المُوت و الملائکة باسطو ایدهم و اَخرجوا انفسکم الیومَ تُجزَونَ عَذابَ الهون بما کُنتم تَقولون عَلی الله غیرَ الحقَّ و کنتم عن آیاته تستکبرون)، اگر ببینی که ستمگران در گرداب های مرگ هستند و فرشتگان دستهای خویش را گشوده که جان آنها را بگیرند، به آنان می گویند: جانهای خویش را بر آرید، امروز به عذاب خفت بار سزا داده می شوید به خاطر آنچه به ناحق سخن گفتید و در برابر آیات او کبر ورزیدید). (4)
و در جای دیگر می فرماید: (و لو تری اذ یَتوفی الذین کفرُوا الملائکة یضربونَ وجوهَهم و ادبارهم و ذوقوا عذابَ الحَریق)، و اگر ببینی کافران را هنگامی که فرشتگان مرگ، جانشان را می گیرند بر صورت و پشت آنها می زنند و می گویند: بچشید عذاب سوزنده را. (5)
مرحوم طبرسی در تفسیر آیه شریفه می فرماید: (اذ یتوفَی الذینَ کفروا اَی: یَقبضونَ اَرواحهم عند الموت)، یعنی به هنگامه ی قبض روح ملائکه با کفّار چنین برخوردی دارند و بر سر و روی و پشت آنان می زنند. (6)
دسته سوم: این گروه افراد با ایمانی هستند که به وظایف خود عمل نکرده اند اینها هم وضع رقت باری دارند.
روایتی از امام علی (ع) که می فرمایند: (جان دادن سه دسته از مسلمانان مانند کفار است و آن سه طایفه عبارتند از؛
1- آنهایی که بر مردم ظالمانه حکومت می کنند. 2- آنهایی که مال یتیمان را به یغما می برند. 3- آنهایی که شهادت به دروغ می دهند.
پی نوشت: 1- نحل 32.
2- نحل 32.
3- بحارالانوار، ج 6- باب سکرات الموت، ص 147، 148.
4- انعام 93.
5- انفال 50.
6- بحارالانوار، ج 6- باب سکرات الموت، ص 147.
منبع: تصویر برزخ و برزخیان در قرآن کریم، فاطمه کریمی، انتشارات جامعه القرآن الکریم